Pamiętacie jeszcze pierwszy mecz? Gol Shabalali wciąż może ubiegać się o tytuł najpiękniejszej bramki turnieju, obok rzutu wolnego Hondy, drugiego gola Teveza z Meksykiem, strzału Suareza z Koreą Południową, uderzenia Luisa Fabiano po akcji z Robinho i Kaką, piłki zagranej przez Maicona niemal z linii końcowej w meczu z Koreą Północną, a przede wszystkim: obok bramki Franka Lamparda w meczu z Niemcami.

Pamiętacie kuriozalne wydarzenia we francuskim obozie, farsę niemającą sobie równych w burzliwej przecież historii mundiali? Pamiętacie stłumiony bunt w reprezentacji Anglii albo odpadnięcie Włochów po sensacyjnej porażce ze Słowakami? A pudło Yakubu w jednym z klasyków tych mistrzostw – meczu Nigerii z Koreą Południową? Messiego-wciąż-bez-gola? Reklamę Nike’a, której bohaterowie na mundialu gremialnie zawiedli? Dzielnych i niepokonanych ostatecznie Nowozelandczyków? Koreańczyków z Północy, opierających się Brazylijczykom i kapitulujących w meczu z Portugalią? Zagranie ręką Vidicia, o którym Marek Bieńczyk napisał w „Tygodniku”, że był „wyciągnięty w powietrzu jak Nurejew, w cudnej pozie tancerza-ptaka”?

Przepowiadam sobie to wszystko, próbując odpowiedzieć na pytanie, jaki właściwie jest ten mundial. Postawioną tu pierwszego dnia tezę o zmęczonej Europie potwierdzają zarówno statystyki (tylko trzy drużyny ze Starego Kontynentu zagrają w ćwierćfinałach), jak i to, co widzimy gołym okiem: z tych trzech zespołów, które bronią jeszcze europejskiego honoru, tylko multietniczne Niemcy grają z fantazją i rozpędem, Holandia i Hiszpania zaś żądlą swoich rywali z rzadka, pasożytując przede wszystkim na cudzych błędach oraz na błyskach geniuszu Villi i Sneijdera. Objawieniem mistrzostw jest Urugwaj: nie do przejścia w obronie, z kapitalną trójką Forlan-Suarez-Cavani z przodu. Brazylia w każdej formacji ma to, co najlepsze, ale budzi uznanie zwłaszcza postawą defensywy – oby na ćwierćfinał wrócił Elano. Dziury w obronie imponującej poza tym Argentyny przetestują Niemcy: mam przeczucie, że to, co zrobili Terry’emu było zaledwie przystawką przed Demichelisem; ale zwycięzcy tego meczu ćwierćfinału nie sposób odpowiedzialnie wytypować.

Gwiazdy mundialu, oprócz Diego Maradony oczywiście? Najpierw najlepsi statystycznie: po 4 gole mają Higuain, Villa i Vittek, a po 3: Donovan, Gyan, Luis Fabiano, Müller i Suarez. Najczęściej strzelali: Messi (23 razy), Ronaldo (22) i Gyan (21). Najwięcej dośrodkowywali: Navas (39), Geremi i Donovan (po 30) oraz Forlan (27). Najczęściej podawali: Xavi (333), Xabi Alonso (281), Busquets (276), Schweinsteiger (272) i Messi (242). Najwięcej wślizgów zaliczyli: van Bommel (26), Alexis Sanchez i Riveros (po 25) i Arvelado (24). Za strzały obronione biliśmy brawo Eneyamie (20), Eduardo (19), Kawashimie (18) i Kingsonowi (16).
Wśród bramkarzy, jak dotąd, chwalono Julio Cesara i Sketelenburga. Z obrońców imponowali Coentrao, Lucio, Annan, ven der Viel i Maicon. W drugiej linii nie sposób pominąć Özila i Sneijdera, ale także Iniesty, Messiego czy Robinho, a cóż powiedzieć o całej plejadzie rewelacyjnych defensywnych pomocników, których listę otwierają van Bommel, Schweinsteiger i Mascherano. Atak to Villa, Forlan, Suarez…

Taktyka? Rzecz jasna 4-2-3-1, którą grają Niemcy, ale także – choć z modyfikacjami – Hiszpanie, Holendrzy, Brazylijczycy i reprezentanci Ghany, a z właśnie wyeliminowanych również Słowacy (szczegóły, dotyczące ustawienia poszczególnych ćwierćfinalistów tutaj).

Sędziowanie? Nie ma zarzutów o stronniczość, jak przed ośmioma laty, ale kumulacja dwóch spektakularnych pomyłek w ciągu jednego dnia (nieuznany gol dla Anglii, bramka Argentyny z wyraźnego spalonego) spowodowała deklarację Seppa Blattera, że na najbliższym spotkaniu IFAB – organizacji decydującej o zmianach przepisów w futbolu – wróci temat „technicznego wspomagania”. Krytykom FIFA warto przy okazji przypomnieć, że w tej kwestii dzieli ona odpowiedzialność z „ojcami założycielami” piłki nożnej, a więc piłkarskimi federacjami Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej, i że na ostatnim posiedzeniu IFAB przeciwko zmianom była nie tylko FIFA, ale także Walijczycy i Irlandczycy z Północy; ponury paradoks tej sytuacji (albo kontekst, pokazujący problem z wprowadzeniem zmian nie tylko na najwyższym szczeblu mistrzostw świata czy kontynentu, Ligi Mistrzów etc.) polega na tym, że w Irlandii Północnej i Walii właściwie nie ma zawodowych rozgrywek piłkarskich. Tak czy inaczej, jeśli do zmian w przepisach dojdzie (muszą zapaść przewagą co najmniej 6:2, w IFAB 4 głosy ma FIFA, każda z federacji po jednym), dla historii futbolu może to mieć znaczenie o wiele większe niż to, kto w RPA zostanie mistrzem świata.

Transfery? Wciąż nie ma spodziewanych wieści na temat Fabregasa (Barcelona zastanawia się ponoć, czy nie lepiej sprowadzić Özila), ale pomimo mundialu Manchester City potwierdził właśnie kupno innego Hiszpana, Davida Silvy, i ma to być dopiero początek transferowej inwazji (na City of Manchester Stadium chcą m.in. Yaya Toure, Milnera i Dzeko). Real już sprowadził Angela di Marię, a Jose Mourinho przymierza się ponoć także do kupna Stevena Gerrarda i Ashleya Cole’a. Michael Ballack wrócił do Bayeru Leverkusen. Joe Cole rozważy oferty Arsenalu i Tottenhamu po powrocie z wakacji, kiedy rzecz jasna wieści transferowych będzie co niemiara.

Ale tak naprawdę zastanawiam się, co by było, gdyby Green obronił… Czy rozpędzeni Anglicy przeszliby przez grupę jak burza, zdobywając 9 punktów, w kolejnej rundzie naładowani pozytywną energią bez problemów uporaliby się z Ghaną, a w ćwierćfinale wyeliminowali Urugwaj, który akurat zaliczyłby tego słabszy dzień? Nie, tak naprawdę w ogóle się nad tym nie zastanawiam… W RPA nie ma Anglików i nie ja jeden w ogóle za nimi nie tęsknię.

Właściwie to najchętniej napisałbym teraz grubą książkę o anatomii angielskiej klęski, żeby jakoś spożytkować piętrzące się wokół sterty fiszek, a równocześnie oczyścić zaśmieconą głowę na rzeczy bardziej pożyteczne. Zrobiłbym to tym chętniej, że nie bardzo sobie wyobrażam pisanie na temat meczu Paragwaju z Japonią – meczu, który Rafał Stec nie wahał się nazwać „gniotem”, wpisując go do „księgi mundialowych okropieństw”. Szczęśliwie drugie dzisiejsze spotkanie, choć również długo bezbramkowe, nie zawiodło naszych nadziei.

Nie zawiodło, bo nie spodziewaliśmy się niczego innego niż ten fascynujący taktyczny pojedynek, w którym broniący się w sposób niezwykle zdyscyplinowany Portugalczycy czyhali na kontrę lub stały fragment, a Hiszpanie uparcie próbowali rozciągnąć ich szyki obronne (Villa i Torres często operowali tuż przy linii bocznej, robiąc miejsce na ewentualne prostopadłe podanie do któregoś z wchodzących w pole karne pomocników). Owszem, jeśli strzelano, to głównie z daleka, ale jakże przyjemne było obserwowanie piłkarzy, którzy mimo intensywnego pressingu potrafili tak precyzyjnie operować piłką. No i jakże przyjemne było obserwowanie, po tych wszystkich obsesjonatach idealnej czystości z minionych dni, sędziego, który nie uważa, że każde zderzenie dwóch piłkarzy należy uznawać za faul, a który równocześnie nie waha się pokazać czerwonej kartki za uderzenie rywala bez piłki.

Różnicę między Hiszpanią a drużynami, z którymi przyszło jej się spotykać, robią przede wszystkim Villa, Xavi i Iniesta. Świeży nabytek Barcelony strzelił kolejnego gola (w sumie ma cztery, plus asysta), a mógł strzelić jeszcze kilka – jego uderzenia z dystansu znakomicie bronił Eduardo. Jego nowi koledzy z klubu znów mieli kilka wizjonerskich podań, otwierających Torresowi, Llorente, Sergio Ramosowi czy Villi drogę do bramki. Do tego Busquets i Xabi Alonso rozbijali niejeden (bo przecież nie wszystkie) atak Portugalczyków, a na prawej stronie co kilka minut wyruszał na bramkę rywali Sergio Ramos… Pozostaje pytanie o formę Fernando Torresa: dziś zaczął dużo lepiej niż w poprzednich spotkaniach, ale skończył równie nieprzekonująco (dobra zmiana Llorente, choć po prawdzie nie był już tak intensywnie pilnowany jak napastnik Liverpoolu). I o Casillasa, kolejny raz mającego problem ze złapaniem w miarę prostego strzału: czy naprawdę Hiszpanie nie czuliby się bezpieczniej z Reiną albo Valdesem?

A skoro o znakach zapytania, wypada jeszcze poświęcić zdanie Cristiano Ronaldo, który starał się bardzo, biegając między lewym a prawym skrzydłem, wychodząc do podań, próbując rajdów i strzałów z rzutu wolnego… wszystko bez efektu, bez błysku, bez decydującego ciosu – za to ze splunięciem w stronę kamery po ostatnim gwizdku (Villa strzela, Ronaldo pluje…). Podobnie jak w eliminacjach, żelaznej defensywie Portugalii nie dorównywali gracze ofensywni, zwłaszcza ci odpowiedzialni za wykończenie – bo do kilku podań Tiago czy Meirelesa nie sposób mieć pretensji. Portugalia Queiroza grała jak Brazylia Dungi – tylko pozbawiona Luisa Fabiano… Jednym z objawień mundialu okazał się natomiast lewy obrońca Fabio Coentrao, pędzący do przodu aż miło (ponieważ mnie się wszystko z jednym kojarzy, to Coentrao kojarzy mi się z Garethem Balem).

Generalnie Hiszpania na fali wznoszącej: chyba trudno mieć wątpliwości, czy poradzi sobie z Paragwajem. A że półfinał z jej udziałem będzie przedwczesnym finałem to już zupełnie inna historia.

Nie wiem, czy sprawiła to intensywność wydarzeń dnia wczorajszego, czy ton głosu sprawozdawcy polskiej telewizji, a może po prostu tempo przytłaczającej większości akcji rozgrywanych przez Holendrów i Słowaków, ale podczas pierwszego dziś meczu poczułem się wypalony jak reprezentant Anglii. Holandia rozegrała czwarte spotkanie na mundialu, odnosząc czwarte zwycięstwo, a ja wciąż się nie dowiedziałem, na ile w tym turnieju stać podopiecznych trenera Marwijka. Z jednej strony to kwestia rywali, którzy nie zmusili Holendrów do nadmiernego wysiłku, z drugiej jednak widać wyraźnie, że ta kadra gra inaczej niż reprezentacja prowadzona przez van Bastena: chociaż oparta w dużej mierze na tych samych piłkarzach, preferuje futbol o wiele bardziej ekonomiczny, nie forsuje tempa, nie mnoży podań, a prowadząc, nie dąży za wszelką cenę do strzelania kolejnych bramek. Cierpliwość jest kluczem do zwycięstw Holendrów.

Oczy wszystkich zwrócone są na Arjena Robbena i Wesleya Sneijdera (dzisiejszy gol numer jeden: bajeczna kilkudziesięciometrowa piłka od piłkarza Interu, później drybling i precyzyjne uderzenie zawodnika Bayernu – po co właściwie mnożyć podania, skoro czasem wystarcza jedno?), wiele oczekiwań wiąże się także z Robinem van Persiem i Rafaelem van der Vaartem – na papierze chyba nikt w RPA nie dysponuje porównywalnym kwartetem ofensywnym. Mnie jednak zaimponował ten, który przy tamtej czwórce miał być raczej piątym kołem u wozu, a który w związku z kontuzjami – najpierw Robbena, teraz van der Vaarta – gra w każdym meczu. Mam na myśli Dirka Kuyta, którym tym razem oddał miejsce po prawej stronie Robbenowi, samemu przenosząc się na lewe skrzydło. W przypadku piłkarza Liverpoolu imponuje mi nie tylko wszechstronność (czy pamięta jeszcze, że teoretycznie jest środkowym napastnikiem?), ale także taktyczne zdyscyplinowanie i pracowitość. Przez cały mecz ze Słowakami biegał od jednego pola karnego do drugiego, wspierając van Bronkhorsta, kiedy Holendrzy tracili piłkę, i pokazując się partnerom, kiedy tylko ją odzyskiwali. Odwrócenie skrzydłowych było ciekawym pociągnięciem: i Kuyt, i Robben często schodzili do środka, szukając uderzenia swoją lepszą nogą, a równocześnie robiąc więcej miejsca obiegającym ich obrońcom. Bramki dla Holendrów padały po długich piłkach, ekspediowanych właśnie do skrzydłowych – jedyna różnica polegała na tym, że Robben sam wykończył akcję, a Kuyt po minięciu Muchy podał do lepiej ustawionego Sneijdera.

Holandia wygrała więc po raz kolejny, po raz kolejny nie męcząc się nadmiernie. Jedna tylko wątpliwość: środek obrony, który dwukrotnie przepuścił prostopadłe podanie do grającego na skraju spalonego Wittka. Zgoda: trudno się przedrzeć przez pierwszą blokadę, tworzoną przez de Jonga i van Bommela, ale kiedy już przedrzeć się udaje – następna zapora okazuje się dużo słabsza (choć dzisiejszy mecz pokazał również, że można liczyć na trzecią zaporę, czyli Stekelenburga). Brazylijczycy stanowić będą dla niej nieporównanie trudniejszy test.

Brazylijczycy, których futbol był dziś niemal równie prosty, jak holenderski (choć oczywiście z większą liczbą efektownych kombinacji, zwłaszcza w trójkącie Robinho-Kaka-Luis Fabiano): pressing, odbiór, później zabójcze przyspieszenie, a jeśli nadarza się okazja – po prostu stały fragment gry. Reprezentacja Chile w całym turnieju nie grała źle, a dzisiejsze spotkanie zaczęła po prostu świetnie, ale takiej Brazylii nie potrafiła zatrzymać – zwłaszcza że musiała sobie radzić bez odsuniętych za kartki Ponce, Medela i Estrady.

I zwłaszcza, że zapory, na które natrafiała, działały bez zarzutu. Mówiono już na tym mundialu o Niemcach, że są zespołem kompletnym – ale co w takim razie powiedzieć o Brazylijczykach, którzy oprócz bajecznych graczy ofensywnych mają najlepszego bramkarza świata, znakomitych obrońców i niezwykle solidnych defensywnych pomocników? Ich akcje, jeżeli zachwycają, to niejako przy okazji, bo celem nie jest nasz zachwyt, ale zdobycie mistrzostwa świata.

Nie wiem, czy sprawiła to intensywność wydarzeń dnia wczorajszego itd., ale na zakończenie stać mnie jedynie na banał.  Szkoda, że cztery najlepsze drużyny turnieju – Argentyna, Niemcy, Holandia i Brazylia – wpadają na siebie już w ćwierćfinałach. Czy Hiszpania będzie piątym kołem u wozu? I co z Urugwajem? Odpowiedzi na te pytania poznamy szybciej niż decyzję Football Association, czy rozwiązywać umowę z Fabio Capello…

Wypowiedzianych zostało tyle słów, nadużyto tylu symboli, wymachiwano tyloma sztandarami i tyle postaci z pomników przywołano przed meczem Anglii z Niemcami, że poprzysiągłem sobie nie napisać ani słowa o historii. Żadnego mundialu we Włoszech, łez Gascoigne’a i spudłowanych karnych, żadnego Euro w Anglii i znowu spudłowanych karnych, żadnego Monachium i sensacyjnego 1:5 w rewanżu za wcześniejsze upokorzenie na Wembley. Tyle że bóg futbolu sam upomniał się o historię: nieuznana bramka Franka Lamparda każe przywołać angielsko-niemiecki klasyk najstarszy i gola-niegola Geoffa Hursta, uznanego przez sędziów podczas mistrzostw świata w 1966 roku.

Wspominam o tamtej bramce, zapalam tę świeczkę dla boga futbolu, ale na tym chciałbym poprzestać. Innym zostawiam również dywagowanie na temat przydzielenia sędziom jakiegoś technicznego wspomagania – wszystko jedno, czy analizy wideo, czy jakichś czujników na linii bramkowej. W tym przypadku – i być może również w przypadku pierwszej bramki dla Argentyny w meczu z Meksykiem – wystarczyłaby przecież jeszcze jedna para oczu: UEFA eksperymentowała z dodatkowymi sędziami, stojącymi za linią bramkową, podczas ostatniego sezonu Ligi Europejskiej i doprawdy nie rozumiem, dlaczego FIFA nie poszła w jej ślady na mundialu. Jakkolwiek – to moja zasadnicza teza – Anglia w tym meczu nie dorastała Niemcom do pięt i przegrałaby w każdych okolicznościach, to przecież nie spekulujemy tu na temat wyniku meczu, a mówimy o jednej wielkiej kompromitacji władz światowej piłki; kompromitacji, która miała miejsce na oczach kilku miliardów ludzi.

Jeśli coś miałoby Anglików pocieszyć, to świadomość, że – podobnie zresztą, jak w 1998 i 2002 na mundialu, a także w 2004 na Euro – odpadli z mistrzostw po meczu, który z pewnością stanie się klasykiem; może nawet uznany zostanie za najlepsze spotkanie turnieju w RPA. Cóż to była zresztą za wspaniała reklama piłki nożnej: w tym sporcie naprawdę wystarczy kilkadziesiąt sekund, żeby zespół będący na absolutnym dnie zdołał się poderwać i ruszyć do odrabiania strat, spychając rywali do defensywy. Coś takiego stało się udziałem Anglików po strzeleniu kontaktowego gola – i ostatnie minuty przed przerwą, podobnie jak pierwszy kwadrans drugiej połowy należały do nich – do momentu, kiedy kolejnych kilkadziesiąt sekund odmieniło sytuację jeszcze raz, bo Niemcy wyprowadzili dwie zabójcze kontry.

Mężczyźni przeciwko chłopcom – znaczenie tego zwrotu zostało boleśnie odwrócone… Najstarszy w historii mundialu skład Anglików kontra najmłodszy od 76 lat skład Niemców (średnia w dzisiejszym meczu 25 lat, 107 dni i 29 lat, 176 dni): słowem-kluczem miało być tu doświadczenie, w którym liczni angielscy dziennikarze upatrywali przewagi zespołu Fabio Capello. Przyznam, że kompletnie tego nie rozumiałem: jeśli jakieś doświadczenie jest udziałem „Golden Boys”, jak się nazywa generację Beckhama, Lamparda, Terry’ego czy Gerrarda, to doświadczenie gorzkich rozczarowań, których przedostatnim z licznych symboli może być parasol Steve’a McClarena, rozpięty nad selekcjonerem reprezentacji Anglii, kiedy pewnego deszczowego dnia przegrywała na Wembley eliminacje do mistrzostw Europy. Anglikami na mundialu w RPA zbyt często rządził strach i zbyt wielu z nich uchylało się od odpowiedzialności, żeby serio przyjmować teorię o rutynie.

Młodość Niemców z kolei była zdecydowanie ich przewagą, podobnie zresztą jak multietniczność: wielu piłkarzy Joachima Loewa, żeby znaleźć się w tym miejscu swojego życia i kariery, musiała zacząć od pokonania strachu, a doświadczenia porażek są jeszcze przed nimi. Wspaniała czwórka Neuer, Boateng, Ozil i Khedira jeszcze rok temu grała na młodzieżowych mistrzostwach Europy: jeśli już musimy mówić o doświadczeniu, to poznali smak rozbijania w pył Anglików w finale tamtej imprezy…

Trzymajmy się jednak dzisiejszego meczu, który już w pierwszej połowie mógł przynieść Niemcom trzybramkowe prowadzenie. W czwartej minucie Ozil przechytrzył Ashleya Cole’a i znalazł się sam na sam z interweniującym nogami Jamesem. Później padła bramka w stylu tych, które zdarzają się na ogół w ligach amatorskich: daleki wykop Neuera, źle ustawiony Terry i zbyt wolny Upson dają się ograć Klosemu (Alan Hansen mówi, że w życiu nie widział tak fatalnie ustawionej pary stoperów), a bramkarz nie ma przy jego uderzeniu nic do powiedzenia. Dziesięć minut później cała linia defensywna Anglików przypomina tyczki slalomowe, które mijają Muller z Khedirą, wypracowując kolejną dogodną sytuację Klosego. Anglia gra bardzo wolno, wiele – niestety długich – podań nie trafia do celu, napastnicy nie szukają sobie wolnych sektorów, ustawiony po lewej stronie pomocy Gerrard zbyt rzadko schodzi do środka, a pomiędzy drugą linią a obroną zieje dziura, w którą Niemcy, kierowani przez rewelacyjnego Ozila, wchodzą niemal bez przerwy.

Jednym z najczęstszych tematów dyskusji wśród angielskich dziennikarzy było podczas tego mundialu ustawienie ich reprezentacji. Zamiast 4-4-2 z izolowanym Gerrardem po lewej stronie, domagali się 4-5-1, z kapitanem Liverpoolu ustawionym tuż za wysuniętym Rooneyem. Problem w tym, że również w tym przypadku Niemcy – grający w systemie 4-2-3-1 osiągaliby przewagę. I Lampard, i Gerrard mają tendencję do wspierania napastników: kiedy np. piłkę ma któryś z bocznych obrońców, oni już szukają miejsca w polu karnym albo tuż przed nim, licząc na dośrodkowanie na główkę czy okazję do strzału. Kluczem jest asekurujący ich Gareth Barry – dziś fatalnie się ustawiający, mający straty owocujące kontrami Niemców i nieskuteczny w próbach odbioru, ale obiektywnie sam jeden bez szans przy ruchliwej trójce Muller-Ozil-Podolski. A jeśli jeszcze Klose często się cofa, wyciągając za sobą Terry’ego, wolnego miejsca na boisku robi się co niemiara. Anglia musi szukać nowego ustawienia (jak zażartował na twitterze jeden z redaktorów magazynu „Four Four Two”, pismo powinno zmienić nazwę na „Four Two Three One”…) i nowych piłkarzy – co powiedzielibyście np. na to, żeby podczas mundialu 2014 pierwszą jedenastkę tworzyli, w ustawieniu 4-2-3-1, a jakże, Hart; G. Johnson, Rodwell, Dawson, Gibbs; Huddlestone, Milner; Lennon, Wilshere, A. Johnson; Rooney?

Kwestia fundamentalna dla nas, którzy zakochani jesteśmy w lidze angielskiej: czy fakt, że wszystkich tych Lampardo-Gerrardo-Barrych w ich klubach otaczają na codzień obcokrajowcy nie fałszuje jakiejś istotnej prawdy o nich samych? Że kluby te stoją tak naprawdę nie Anglikami, a jeśli nawet tak się zdarza, to przecież wspierają ich taktycznie i technicznie gwiazdy importowane? Że tak powszechnie i zasłużenie krytykowany w ostatnich dniach Wayne Rooney ma do czynienia w Manchesterze United z lepszymi partnerami niż w drużynie narodowej? Kiedy Fabio Capello obejmował tę reprezentację, w prywatnych rozmowach dawał do zrozumienia, że jest zaszokowany brakami w technice i w dyscyplinie taktycznej. Inna sprawa, że kiedy Harry Redknapp wzywa do wychowania w Anglii takiego piłkarza jak Ozil, można by mu odpowiedzieć, ze ze dwóch wychowano – tylko jeden grał w RPA przy linii bocznej, a drugi wszedł w drugiej połowie dzisiejszego meczu na prawe skrzydło, choć jego optymalna pozycja to lewa pomoc lub tuż za napastnikami. Poza tym nie wychowano żadnego defensywnego pomocnika, który potrafiłby takiego Ozila powstrzymać…

Wygląda więc na to, że nie obejdzie się bez oceny decyzji personalnych Fabio Capello. Najważniejsze pytania dotyczą chyba obsady ataku: dlaczego w ogóle Heskey i czy w którymś momencie nie trzeba było postawić krzyżyka na Rooneyu i nie spróbować np. duetu Crouch-Defoe? Ale jest też kwestia, czy na szybkich Niemców nie lepiej było wystawić w obronie Ledleya Kinga? Dlaczego tak mało oglądaliśmy Joe Cole’a – zwłaszcza podczas meczu z Algierią? Już nie mówię o tym, że gdyby w pierwszym meczu na bramce nie stał Robert Green, to Anglicy nie graliby dziś z Niemcami, tylko wczoraj z Ghaną…

Ale dosyć już o tym. Anglików nie ma i nikt po nich płakał nie będzie – po dzisiejszym dniu już bardziej wypadałoby płakać w związku z odpadnięciem Meksyku, który świetnie zaczął mecz z Argentyną (poprzeczka Salcido) i który potem został niemiłosiernie skrzywdzony przez arbitra w sytuacji, kiedy nic jeszcze nie było przesądzone. Nikt nie będzie żałował Johna Terry’ego, który po tylu butnych wypowiedział rozegrał najsłabszy mecz w historii swoich występów w reprezentacji, Upsona i Barry’ego, którzy tak straszliwie dawali się zaskakiwać podczas niemieckich kontrataków w drugiej połowie, podobnie jak Glena Johnsona – przydatnego w akcjach ofensywnych, ale w defensywie równającego do poziomu dwójki stoperów. O Rooneyu już mówiłem…

Wiem: za dużo o tych Anglikach, ale z drugiej strony może mogę sobie na to pozwolić, skoro sympatie mam takie, jakie mam, i skoro publikacja tego tekstu zbiega się z milionowymi odwiedzinami Czytelników na moim blogu. Umawialiśmy się z tej okazji na spotkanie w jakimś krakowskim pubie: podtrzymuję zaproszenie, ale moja Redakcja, która chciałaby w tym partycypować, woli termin powakacyjny – będę informował z wyprzedzeniem, a na razie bardzo dziękuję i nieustająco zapraszam. Zasłona milczenia za Anglikami spuszczona. Porozmawiajmy o Niemcach i Argentynie.

Jaki fajny dzień, jakie fajne drużyny, jaka szkoda, że dwie z nich musiały odpaść. Najpierw Urugwaj-Korea Południowa, z najjaśniej jak dotąd błyszczącym na turnieju duetem napastników Forlan-Suarez i z przepiękną bramką tego ostatniego, potem USA-Ghana, z  rajdem Kevina Prince’a-Boatenga (uwaga menedżerowie: ten piłkarz, grający w zdegradowanym z Premier League Portsmouth, jest do wzięcia za niewielkie pieniądze!), wyrównaniem Amerykanów, pierwszą w tym turnieju dogrywką i kolejnym pięknym golem, tym razem Gyana… Jednego piłkarze Boba Bradleya nie nauczyli się przez całe mistrzostwa: jak dobrze wchodzić w mecz (i w jego dogrywkę).

Spotkania jednej ósmej między zespołami, z których żaden nie był typowany na faworyta, a z których jeden zagra w półfinale: niektórzy mogą się na to zżymać, bo wyglądałoby poważniej, gdyby na ich miejscu znaleźli się np. Włosi czy Francuzi, ale dla mnie wiązało się to z nadzieją, że po latach będziemy pamiętać o tym mundialu nie tylko dlatego, że padało mało bramek, piłka płatała figle, a kibice grali na wuwuzelach. Miał być powiew świeżości i był: owszem, zdarzały się błędy w obronie (w spotkaniu Uruwgaju i Korei zawalili obaj bramkarze), które jednakowoż w przypadku takich drużyn łatwiej usprawiedliwić: po pierwsze, niczego innego się nie spodziewaliśmy, a po drugie – skutkiem takich błędów były imponujące szarże drużyn dążących do odrobienia strat. Niech mi ktoś powie, że Korea Południowa i Stany Zjednoczone nie zasłużyły w tych meczach na wyrównanie… Czy gdyby zamiast Urugwaju była Francja, a zamiast Korei Południowej Grecja wyglądałoby to tak fajnie?

Ze zrozumiałych względów patrzyłem dziś przede wszystkim na Forlana i Suareza. O obu czytałem, że są przedmiotem zainteresowania Tottenhamu, trenujący Ajax Martin Jol mówił o telefonach od prezesa Levy’ego dobrych parę miesięcy temu (i wywołał przy okazji dyplomatyczną burzę: o swoim dawnym klubie, z którego tenże prezes Levy zwolnił go wykazując się kompletnym brakiem klasy, mówił, że jak na talent młodego Urugwajczyka wydaje się zbyt mały), a o możliwości sprowadzenia napastnika Atletico wypowiadał się z kolei Harry Redknapp. Tyle że po dzisiejszym dniu pożegnałem się z jakimikolwiek nadziejami na te transfery. Jeśli Suareza przed mundialem wyceniano na 20 milionów funtów, teraz ta kwota może być nawet dwa razy wyższa, a wartość Forlana ociera się o 30 milionów. Tottenham z pewnością takich pieniędzy nie zainwestuje; szkoda, że negocjacji transferowych nie podjęto przed mundialem.

Inna sprawa, że kiedy w ciągu ostatnich miesięcy patrzyłem na występy Diego Forlana w Lidze Europejskiej i w Primera Division, przecierałem oczy ze zdumienia. Czy to naprawdę ten sam piłkarz, który podczas występów w Manchesterze United stał się pośmiewiskiem Premiership, czekając na swojego pierwszego gola dobrych osiem miesięcy, i którego zapamiętałem głównie z powodu traumy Jerzego Dudka oraz prezentowania nagiego torsu po nielicznych bramkach? Podobnie z Princem-Boatengiem, na którego talencie nie poznano się w Tottenhamie i w Niemczech (reprezentował ten kraj kilkadziesiąt razy w reprezentacjach młodzieżowych, ale z dorosłej kadry zaproszenie jakoś nie przyszło). O to, że ktoś z Anglii znów upomni się o Landona Donovana można być dziwnie spokojnym.

Jaki fajny dzień, jakie fajne drużyny, jaka szkoda, że dwie z nich musiały odpaść… Chociaż bez przesady. Fajność tego dnia polega także na tym, że wszystkie cztery zespoły mają powody do dumy. Amerykanie zdobyli na mundialu mnóstwo fanów i stali się symbolem drużyny, która walczy do końca, Koreańczykom nikt już nie będzie wypominał sędziowskich numerów sprzed ośmiu lat, Ghana nadal broni honoru Afryki, a Urugwaj oficjalnie pasujemy na czarnego konia.

Choć w ćwierćfinale Forlanowi i spółce nie będzie łatwo. W odróżnieniu od Kamerunu czy Wybrzeża Kości Słoniowej to nie jedna megagwiazda świadczy o sile Ghany, ale pod nieobecność Essiena na megagwiazdę wypromowała się drużyna: świetnie zorganizowana, atletyczna, ciężko pracująca, choć przecież błyskotliwa. Inna sprawa, że za pomocą podobnych przymiotników możemy opisywać także Urugwaj (wyjąwszy megagwiazdy, patrz pod Forlan, Suarez). Drugiego lipca czeka nas kolejny jasny dzień.

Klubowa piłka rządzi. Wystarczy, że przychodzi pogłoska o pomundialowych transferach Silvy i Toure do Manchesteru City, wystarczy kolejny odcinek sagi o Fabregasie i Barcelonie albo niedyskrecja Harry’ego Redknappa, że skontaktował się z agentem Joe Cole’a, a nasze serca zaczynają bić szybciej, jakby na znak, że prawdziwy futbol jest gdzie indziej. Czy jest na tym mundialu drużyna, która stopniem opracowania stałych fragmentów, zgrania poszczególnych formacji, a wreszcie poziomem mogłaby się równać z najlepszymi klubami Europy? Czy zamiast uściskać się w tunelu przed meczem, Ronaldo i Kaka nie mogliby wspólnie czegoś wygrać?

Zostawiam tę kwestię otwartą, a w ogóle ją poruszam szukając usprawiedliwienia: podczas meczu Brazylii z Portugalią zastanawiałem się głównie nad tym, czy jeżeli Real pod Jose Mourinho będzie grał tak, jak Brazylia Dungi, to Wyjątkowy utrzyma się na stanowisku dłużej niż sezon. Że będzie to strategia efektywna, nie wątpię, ale czy efektywność jest tym, o co kibicom Realu (i Brazylii) chodzi najbardziej – nie jestem pewien (skądinąd wojny Dungi z brazylijskimi mediami nie różnią się bardzo od tych, które prowadził Mourinho jako trener Interu).

Mam ten wątek rozwijać, czy o meczu Brazylii z Portugalią chcielibyście jak najszybciej zapomnieć? Przeglądam notatki, które robiłem na bieżąco i widzę, że po upływie kilku godzin nic z nich nie zostało. Może gdyby sędzia utrzymał dynamikę kartkowania (siedem żółtych w ciągu zaledwie 45 minut), mielibyśmy o czym dyskutować, ale najwyraźniej w przerwie ktoś mu poradził, żeby przestał robić z siebie durnia. Może gdyby wyrzucił z boiska Juana za zatrzymanie ręką piłki, która zmierzała w kierunku wychodzącego na czystą pozycję Ronaldo… Może gdyby Dunga nie zdjął w porę tracącego kontrolę nad sobą Melo… Zwróćcie uwagę: wszystko, o czym tu piszę, wiąże się z naruszeniami dyscypliny, bo dyscyplina była dziś dla obu trenerów słowem-kluczem.

Z tego punktu widzenia należałoby nawet oba zespoły skomplementować: schowana za podwójną gardą Portugalia dopuściła tylko do jednej niebezpiecznej sytuacji, po której Eduardo sparował na poprzeczkę strzał Nilmara. Równie dobrze osłonięta Brazylia zezwoliła osamotnionemu w ataku Ronaldo na dwa rajdy, zakończone fantastycznym blokiem i równie fantastycznym wślizgiem Lucio. Jak tak dalej pójdzie, to jedenastkę turnieju będziemy układać z samych obrońców i defensywnych pomocników…

Tym bardziej, że hiszpańscy artyści gry ofensywnej wciąż do końca nie przekonują. Ich dzisiejszy występ przeciwko Chile zaczął się od kompletnego oddania inicjatywy: w pierwszych minutach to piłkarze Marcelo Bielsy imponowali iście hiszpańską wymianą szybkich podań i fantastyczną grą bez piłki (ilustracja z 10 minuty, kiedy po krótkim rozegraniu Beausejour-Validivia Mark Gonzalez miał kapitalną okazję do strzelenia bramki), później jednak bramkarz reprezentacji Chile do spółki z meksykańskim sędzią ułatwili mistrzom Europy zadanie: moment szaleństwa Oscara Bravo wykorzystał David Villa, a przypadkowe potrącenie Torresa przez Estradę – jeśli w ogóle miało miejsce – zostało zakwalifikowane jako faul na (drugą) żółtą kartkę. Wyrzucenie z boiska Chilijczyka rozstrzygnęło o losach meczu bardziej nawet niż drugi gol (owszem, Millar zmniejszył później rozmiary porażki, ale grać w dziesiątkę w takim tempie i na tej wysokości dłużej się już nie dało).

Potwierdziła się nienajlepsza opinia o zespole Bielsy: atakują fantazyjnie, z tyłu zostawiając trójkę obrońców, ale wciąż mają kłopoty z dyscypliną (w eliminacjach do mundialu obejrzeli siedem czerwonych kartek). Hiszpanie natomiast mają kłopoty z naoliwieniem maszyny. Niby to niemal ci sami piłkarze, którzy tak bajecznie grali na mistrzostwach Europy (Marcosa Sennę godnie zastępuje Busquets), ale albo ewidentnie przemęczeni sezonem, albo dochodzący do siebie po przewlekłych kontuzjach. Iniesta strzelił dziś kapitalną bramkę, ale na razie gra w kratkę, podobnie jak Xavi, kolejna godzina na boisku Fernando Torresa nie spowodowała wzrostu jego formy, są zastrzeżenia do postawy Casillasa…

Podsumowywać Mundialu na tym etapie nie ma chyba sensu – wydarzenia pędzą zresztą tak szybko, że nie ma na to czasu. Widać, że stara Europa ledwo zipie, a Ameryka Południowa ma się świetnie (choć Argentyna Maradony nie została dotąd poważnie przetestowana): wszystkie zespoły, które reprezentowały ten kontynent w rozgrywkach grupowych awansowały do dalszych gier, i to spośród nich rekrutują się najjaśniej, jak dotąd, błyszczące gwiazdy. Co jednak najważniejsze: nie sposób w tym momencie wskazać faworyta.

Oni wciąż są mistrzami świata, powtarzałem sobie, kiedy po kwadransie meczu Włochy-Słowacja ogarnęła mnie senność. Obudź się, oni też się obudzą. Obudzili się, owszem, ale kiedy było już za późno.

Nie minęło dziesięć minut od mojej pierwszej fali senności, kiedy trzeci w czasie tych mistrzostw celny strzał na bramkę przyniósł rywalom Włochów trzeciego gola (Opta wylicza, że w sumie stracili pięć goli po sześciu celnych strzałach…). Wiele się mówi o filmowaniu mundialu, o tych wszystkich podnoszących atrakcyjność i dramatyzm widowiska zbliżeniach twarzy – i rzeczywiście, gdy kamera zaglądała w oczy Marchettiego nie widać w nich było pewności siebie, cechującej klasowego bramkarza. Mijały minuty, Włosi uparcie atakowali środkiem, ja walczyłem ze snem, a Słowacy walczyli przede wszystkim ze sobą, bo wiele ich dobrych pomysłów szło na marne z winy technicznej mizerii. Gdyby taki Sztrba potrafił lepiej przyjąć piłkę, gdyby w co trzeciej akcji nie odskakiwała ona i tak wyróżniającemu się Wittkowi…

Oto jeden z paradoksów mundialu w RPA: słaby mecz kończy się bardzo fajnym wynikiem, wywołując co niemiara emocji w końcówce. Jeśliby zrobić z tego pięciominutowy skrót, oglądałoby się go kapitalnie: z przepiękną bramką Quagliarelli w 91. minucie, z rozpaczliwą interwencją Szkrtela, stojącego już w bramce i wypychającego piłkę w pole po innym strzale Quagliarelli, z nieuznanym golem – Quagliarelii, a jakże – po minimalnym, jeśli w ogóle spalonym… Fakty są jednak takie, że pozostałe 85 minut było pełne nudy. Rozpisywaliśmy się o kryzysie Francji i Anglii, a umknęło nam to, jak beznadziejni są Włosi: z impotentnym atakiem, pomocą bez skrzydeł (za późno wszedł Quagliarella, za późno piłkarze Lippiego zaczęli grać szeroko) i środkowymi obrońcami, między którymi nie tylko w tym meczu ziała gigantyczna luka. Był, owszem, piłkarz, który zachowywał się jak modelowy włoski obrońca – nazywał się Szkrtel.

Padło tu słowo nuda. Pocieszam się, że i tak moja nuda jest niczym w porównaniu z nudą uczestniczących w mistrzostwach piłkarzy. Poświęcam na oglądanie futbolu i pisanie o nim jakieś sześć–siedem godzin dziennie; dużo, ale oprócz nich mam przecież normalne życie – zajmuję się domem, chodzę do pracy, gdzie tematyka redagowanych tekstów skutecznie odrywa od futbolu, jeśli idę coś zjeść, to widzę nowe, nieznane mi twarze, po pierwszym meczu wsiadam w samochód, włączam radio i mimochodem przyswajam wiedzę o kampanii wyborczej, przed pójściem spać czytam kilka stron „Anatomii buntu”…

A oni? Od ponad miesiąca w kolejnych, siłą rzeczy podobnych do siebie, anonimowych pokojach. Od ponad miesiąca w luksusowych, ale odciętych od świata hotelach i ośrodkach treningowych. Od ponad miesiąca oglądający tylko swoje własne twarze, kończą trening, jedzą obiad, a potem? Co mają robić aż do kolejnego wspólnego posiłku? Oto kwestia, na którą w ostatnich dniach bardzo serio zwracali uwagę Fabio Capello doświadczeni brytyjscy menedżerowie, Alex Ferguson, Roy Hodgson i Harry Redknapp: jeśli nie pomożesz im zabić nudy, zjedzą ich konflikty, sparaliżują emocje. Masz do czynienia z gromadą prostych chłopaków: oni muszą pograć na playstation, bawić się w koszarowe w gruncie rzeczy zabawy, pić piwo, mieć fun.

O delikatnej sztuce kierowania zespołem więcej mówi dziennikarzom BBC Roy Hodgson, wymieniany wśród najpoważniejszych kandydatów na następcę Beniteza w Liverpoolu albo  Capello w Anglii. Mówi, że zawodników warto pytać o zdanie, ale w kwestiach wyraźnie drugorzędnych – np. jak podróżować, jakie miejsce noclegu wybrać, o której rozpocząć trening. Fundamentalna kwestia taktyki czy doboru personelu jest poza dyskusją, ale piłkarze dzięki współuczestnictwu w tamtych sprawach mają poczucie, że są podmiotem, nie przedmiotem skomplikowanego procesu przygotowawczego.

Hodgson tłumaczy także, dlaczego zawodnikom tak trudno wytrzymać w izolacji, kiedy trzeba odbierać telefony od dzieci („Tatusiu, tęsknię, kiedy wrócisz?”), o żonach i przyjaciółkach nie wspominając: jeśli mam dobre informacje, podczas pobytu w RPA reprezentanci Anglii widzieli się z nimi dopiero raz… „Próbujesz sprawić, by byli zadowoleni i umotywowani, ale nie możesz oddzielić ludzkiego wymiaru spraw od piłki, ponieważ piłkarze są ludźmi. To, że mają pewne konkretne umiejętności, nie czyni z nich maszyn” – mówi menedżer Fulham. I opowiada, że kiedy był szkoleniowcem Szwajcarii, pozwalał piłkarzom na widzenia z żonami tak często, jak tylko to możliwe, podobnie jak starał się o dostarczanie im rozrywek – zezwalając np. na zakazane przez Capello gry. Z drugiej strony i tutaj dochodzisz w końcu do pewnej bariery: ile meczów jesteś w stanie wygrać z własnym komputerem, ile filmów obejrzeć, żeby przestały cię drażnić podejrzenia, że w najbliższym meczu usiądziesz na ławce, podczas gdy w pierwszym składzie wyjdzie pupilek trenera, w dodatku na co dzień lepiej od ciebie zarabiający.

To chyba jest główne wytłumaczenie dzisiejszych obserwacji Rafała Steca: że mundial kipi  złymi emocjami. W klubie trener ma piłkarzy do dyspozycji od poniedziałku do soboty, widzi, kto z kim dobrze żyje, na co uważać, jak rozmawiać – a po treningu odpada mu rola niańki. Selekcjoner (darujcie to słowo) reprezentacji nie zdąży, jak pisze Rafał, zauważyć, że „niektórzy śmieją się sztucznie, czują źle, chodzą poirytowani. A jeśli zdąży się zorientować, nie zawsze zdąży interweniować”. A jeżeli w dodatku jest Włochem rzuconym pomiędzy Anglików…

Poprawę atmosfery zawsze przynoszą dobre wyniki. Ale najpierw musi przyjść zmiana rutyny. „Coś zmieniłem. Użyłem wyobraźni. To było darmowe, południowoafrykańskie piwo” – opowiadał Fabio Capello o wieczorze poprzedzającym mecz ze Słowenią, a Paul Hayward z „Guardiana” przypomniał natychmiast sztuczkę Briana Clougha, który – kiedy jego Nottingham Forest jechał na spotkanie z Liverpoolem w Pucharze Europy, bronić dwubramkowego prowadzenia z pierwszego meczu – rozdał piwo w autobusie, żeby podopiecznych trochę rozluźnić. Trener Anglików postąpił podobnie; plus dla jego podwładnych, że skorzystali z zaproszenia z umiarem.

Ciekawe, jak z atmosferą wśród Japończyków, dziś dających całemu światu popis wykonywania rzutów wolnych. U Holendrów podobno nie jest najlepsza – czołowi piłkarze tej kadry za sobą nie przepadają, ale wyniki dotychczasowych meczów mówią, że nie mają powodów skakać sobie do gardeł. Owszem, poza przebłyskami genialnej techniki i przeglądu sytuacji Sneijdera (podanie do Robbena, że palce lizać…) czy van der Vaarta, Pomarańczowi wciąż nie zachwycają. Ale może właśnie to – plus powrót Robbena i odzyskana skuteczność van Persiego– czyni ich jednymi z faworytów mundialu? W następnej rundzie wpadają na Słowację, a Japończycy na Paragwaj. Japonia lub Paragwaj o krok od półfinału, no, no.

Pożegnaliśmy dziś zespoły, których odpadnięcia jakoś żal. Kameruńczycy np. znów atakowali z pasją i na pełnej szybkości – szkoda, że znów zawodziło ich ostatnie podanie. Duńczyków czeka chyba zmiana pokoleniowa. Widzenie Nowej Zelandii, tak heroicznie walczącej w meczu z Włochami i ostatecznie w mundialu niepokonanej, trochę mi się skomplikowało. Chłopaki stały dziś przed naprawdę wielką szansą, ale żeby ją wykorzystać musiałyby choć raz strzelić na bramkę Villara – a nie były w stanie tego zrobić. W ogóle strzały na bramkę w tym meczu można by policzyć na palcach jednej ręki. Nuda.

Ale może nuda po raz ostatni. Lista zespołów, które dotąd zapewniły sobie awans, a na niej Urugwaj, Meksyk, Korea Południowa, Ghana, Japonia, Paragwaj czy Słowacja, pozwala wierzyć, że będą to jeszcze fajne mistrzostwa – co ciekawe, prawie bez starej, zmęczonej Europy…

A jeśliby ktoś nas zapytał, dlaczego właściwie tak lubimy angielską piłkę, odpowiedź byłaby prosta: bo opiera się na pasji. Przecież nie kibicujemy Anglikom dlatego, że grają najpiękniej, dryblują najbajeczniej, a piłka idealnie klei im się do nóg. Nawet jeśli w Premier League błyszczą czasem najlepsi dryblerzy świata (ech, Ronaldo, to były czasy…), jest to raczej zjawisko przemijające – ci najlepsi dryblerzy przyszli do Premier League za kapitałem, i za kapitałem pójdą; historia światowej gospodarki zna takie przypadki aż za dobrze. Rzecz w tym, że nikt za nimi płakał nie będzie, jeśli tylko z ich odejściem nie ulotni się to, co najważniejsze: walka od pierwszej minuty, nieodstawianie nogi, bieganie zamiast człapania, gole w doliczonym czasie gry, ofiarność i odwaga.

Oto dlaczego tak zirytował nas mecz z Algierią: nie oczekiwaliśmy od lwów, że będą zwinne jak gazele, ale, do licha, nie spodziewaliśmy się, że będą zagubione jak kurczaki. Że każdą drugą piłkę będą wygrywać przeciwnicy, a Anglicy tymczasem, spętani lękiem, ogarnięci niemocą, będą oglądać się jeden na drugiego. Zabawne, bo czytałem po tamtym meczu – będącym chyba najsłabszym występem Wayne’a Rooneya na jakimkolwiek boisku w sezonie 2009/10 – poważną analizę, z której wynikało, że legendarna agresja napastnika MU, która znalazła tym razem ujście w wywrzeszczanych do kamery pretensjach pod adresem kibiców, pojawia się najintensywniej wtedy, kiedy jego koledzy grają źle. Czytaj: Rooney wścieka się nie dlatego, że przeciwnicy faulują albo sędzia się myli, tylko dlatego, że nie dostaje dobrych piłek.

No, nie wiem. To znaczy: oczywiście tak, koledzy mu nie podają i w ogóle, jak to sformułował ktoś z Was w dyskusji pod jedną z poprzednich notek, „grają piach”, ale z drugiej strony on sam do tego stopnia sobie nie radzi, że nawet Alex Ferguson uznał za stosowne zadzwonić do niego i zasugerować, żeby spuścił trochę powietrza. Jechał przecież na ten mundial jako potencjalnie jedna z największych gwiazd, wymieniany w tej roli obok Messiego, Villi, Ronaldo czy Kaki, a tu kiedy przyszło mu przyjąć piłkę zachowywał się jak nie przymierzając Emile Heskey. Harry Redknapp powiedział nawet, że gdyby nie znał Rooneya i oglądał go po raz pierwszy w meczu z Algierią, uznałby, że facet nie jest wart 1,5 miliona funtów…

Dziś, w meczu ze Słowenią, napastnik MU nie był, niestety, wyraźnie lepszy, a cała Anglia – wyjąwszy okres mniej więcej 20 minut po przerwie, poprawiła się tylko nieznacznie. Gol Jermaina Defoe pozwolił wprawdzie opanować strach, paraliżujący ich w pierwszych minutach, ale strach ten powrócił w końcówce, kiedy potrzeba było rozpaczliwego bloku Upsona (a wcześniej padających pod nogi Słoweńców Terry’ego i Johnsona), żeby dotrwać do gwizdka ze skromnym 1:0. Nie dajcie się zwieść euforycznym komentarzom angielskiej prasy: owszem (nienajlepsi przecież) przeciwnicy dopuścili do kilku groźnych sytuacji, a ich bramkarz nieźle poradził sobie ze strzałami Defoe’a, Gerrarda, a zwłaszcza Rooneya, którego uderzenie w idealnej sytuacji zdołał sparować na słupek, ale przez długie, zbyt długie fragmenty meczu wyglądało to tak, jak w meczach poprzednich. Ot, rywal traci piłkę, jest okazja, żeby przeprowadzić szybki atak, ale truchtający pomocnik musi przystanąć, rozejrzeć się, a jego koledzy stają przy pilnujących ich obrońcach zamiast rozbiegać się w poszukiwaniu wolnego miejsca.

Czy to była pasja? Raczej desperacja uciekających spod szubienicy – myślę, że to jednak nie to samo, choć również może robić wrażenie (zobaczcie próbę zablokowania strzału przez Terry’ego – głową tuż przy ziemi). Przeglądam statystyki Jamesa Milnera, o którym sądziłem, że był najlepszy w drużynie: z dziewięciu dośrodkowań miał tylko jedno celne, choć z drugiej strony właśnie to, które wykorzystał Defoe… Zdaje się, że jednoznaczność ocen nigdy nie była moją mocną stroną: i u Gerrarda, i u Barry’ego, i u wciąż nieprzekonującego Lamparda, i u Ashleya Cole’a, i u Terry’ego dopatrzyłem się strat, które lepszy przeciwnik wykorzystałby bezlitośnie. Jermain Defoe był długo niewidoczny, ale zrobił to, co do niego należało, wbrew wszelkim obawom solidnie wypadł inny zawodnik debiutujący dziś na mundialu: Matthew Upson, przyzwoitą zmianę dał Joe Cole (Capello zaryzykował: widząc, że Rooneyowi doskwiera kolano, zdjął go z boiska, nie zasięgając jego opinii; gdyby Słowenia wyrównała, porównywano by jego decyzję do tej Grahama Taylora na Euro 92, o zdjęciu Gary’ego Linekera).

Anglia zmartwychwstała? Raczej pogłoski o jej śmierci okazały się przedwczesne. Z pomeczowego kółka, utworzonego przez piłkarzy, i z ich późniejszych wywiadów można sądzić, że zespół na nowo się zjednoczył, a Fabio Capello nauczył się jeszcze jednego: reżim, który można zaprowadzić na czas krótkiego zgrupowania, w przypadku ponadmiesięcznego wspólnego pomieszkiwania grupy angielskich zawodników nie zdaje egzaminu. Okazuje się, że nawet wczoraj wieczorem mogli napić się piwa…

Piszę o Anglii z przyzwyczajenia, ale największe wrażenie zrobili dziś na mnie Amerykanie. Piłkarze Boba Bradleya (skądinąd pierwsze skrzypce grają wśród nich zawodnicy z Premier League…) podczas każdego meczu zostawiają na boisku krew, pot i łzy. Z Anglikami walczyli jak równy z równym, ze Słowenią zdołali jako jedyni na tym turnieju odrobić dwubramkową stratę i tylko sędziowska niekompetencja sprawiła, że nie zakończyli tego meczu jako zwycięzcy, a dziś z Nigerią również musieli przełknąć gorycz nieuznania prawidłowo zdobytej bramki. Zgoda: psuli potem na potęgę, trafiali w poprzeczkę, zatrzymywał ich bramkarz, ale nie przestawali próbować, próbować i próbować, aż doczekali 91. minuty i uderzenia Donovana. Kiedy podawałem w wątpliwość pasję Anglików, miałem w tyle głowy Amerykanów właśnie: należał im się ten awans, należało pierwsze miejsce w grupie i łatwiejsza droga, kto wie, czy nie do półfinału (tak to wynika z turniejowej drabinki: jednym z półfinalistów będzie na pewno ktoś z czwórki Stany Zjednoczone, Urugwaj, Ghana i Korea Południowa). To wciąż może być fajny mundial…

Patrząc na wieczorny mecz Niemcy-Ghana zastanawiałem się, dlaczego na tych mistrzostwach pada tak niewiele bramek, i doszedłem do wniosku, że oglądając na co dzień tyle angielskiego futbolu oduczyłem się doceniać kunszt gry defensywnej – weźmy np. dzisiejsze bloki Schweinsteigera po strzale Gyana i Lahma po uderzeniu Ayewa, i wybicie tegoż Lahma z pustej bramki po rzucie rożnym. Czy wiecie, że w meczach Ghana-Niemcy i Australia-Serbia oddano łącznie 70 strzałów? Wszystkiego nie da się zrzucić na jabulani…

Wróćmy jednak do angielskiej pasji: historia uczy, że nawet w przypadku Anglii osłabionej i bez formy, ujawnia się ona najpełniej podczas meczów, za którymi stoi Tradycja. Zarówno niedzielne spotkanie z Niemcami, jak i późniejszy (jeżeli z Niemcami dobrze pójdzie) mecz z Argentyną będą miały właśnie taki charakter: rewanżu już nie za jedno pojedyncze spotkanie, choćby nie wiem, jak dramatyczne, ale rewanżu za całokształt. Pamiętamy to wszyscy, a jeśli nie pamiętamy, to znamy z literatury: Mundial 1966 i gol-czy-nie-gol Hursta, Mundial 1990 i łzy Gascoigne’a oraz pudła Waddle’a i Pearce’a zwłaszcza, dziś na ławce przy Capello, w rzutach karnych, Euro 1996 i kolejne pudło, tym razem Southgate’a, a w końcu eliminacje do Mundialu 2002, porażkę na Wembley i krwawy odwet w Monachium… O równie dramatycznej historii meczów z Argentyną będzie okazja wspomnieć, jeżeli, no wiecie… Może jednak zobaczymy w RPA tę prawdziwą Anglię?

Mak pisze, że przestał myśleć o Francuzach, pewnie słusznie. Może o niewiarygodnej historii występu Les Miserables na mundialu w RPA należałoby jak najszybciej zapomnieć? Nie przeciągać już tej opowieści, dorzucając wypowiedź trójkolorowej pani minister o moralnej katastrofie, która stała się udziałem reprezentacji jej kraju. Nie pastwić się nad tym, że Raymond Domenech po meczu z RPA nie podał ręki Carlosowi Albertowi Parreirze, ani że odsunięty od gry Patrice Evra próbował odegrać się na trenerze w rozmowie z dziennikarzami, a teraz zapowiada, że jak tylko wróci do domu, opowie całą prawdę o czymś, o czym powinien zamilknąć na wieki. Nie kolekcjonować kolejnych anegdot w stylu tej, że irlandzka filia Pizza Hut, która obiecała rozdać 350 darmowych pizz za każdą bramkę strzeloną Francuzom (jak pamiętacie, to kosztem Irlandii i dzięki ręce Henry’ego piłkarze znad Sekwany pojechali na mundial), będzie musiała upiec ich 1400. Wystarczy powiedzieć, że koniec wieńczy dzieło: niezależnie od roszad w składzie, od przywrócenia do łask Yoanna Gourcuffa, eksperymentów z Gignakiem i Cisse, Francuzi grali dziś tak samo źle jak w poprzednich meczach. A może i gorzej, jeśli zważyć, jak katastrofalny błąd popełnił Hugo Lloris przy pierwszej bramce i jak mierzący 191 cm Diaby dał się przeskoczyć o 10 cm niższemu Khumalo, albo jak przy golu numer dwa pogubiło się, darujcie kogucią złośliwość, trzech obrońców Arsenalu. Co do czerwonej kartki, obejrzałem masę powtórek, z każdą kolejną dochodząc do przekonania, że nie można o nią mieć pretensji: zobaczcie zresztą sami łokieć Gourcuffa wbijający się w szyję Sibayi. Do widzenia, Francuzi, nie musicie już nikomu podawać ręki.

„A jak Ameryka”, czyli mimo zwycięstwa RPA nad Francją z grupy A awansują dwa zespoły zza oceanu. O sportowy przebieg meczu Urugwaju z Meksykiem były obawy – na szczęście niepotwierdzone, i znaleźli się tacy dziennikarze, którzy wezwali piłkarski świat do złożenia stosownych przeprosin. Z drugiej strony, kto by nie chciał grać o zwycięstwo w meczu, którego stawką było niewpadnięcie w kolejnej rundzie na Argentynę…. Po raz kolejny przyjemnie patrzyło się na Giovani dos Santosa w reprezentacji Meksyku, i na zabójczy duet Forlan-Suarez w Urugwaju, ale wrażenie robiła przede wszystkim defensywa zwycięzców, która w trzecim kolejnym meczu nie dopuściła do utraty gola, dziś pozwalając Meksykanom w zasadzie na jedyną groźną sytuację, kiedy niepilnowany Francisco Rodriguez główkował obok słupka. Fucile, w trzydziestej minucie fantastycznie powstrzymujący wdzierającego się w pole karne Giovaniego, gra w FC Porto – może ktoś chciałby kupić Urugwajczyka, który sztukę wślizgu doprowadził do perfekcji? Na razie w Portugalii śpiewają o nim pieśni…

W kwestii tych ostatnich Fucile nie może się oczywiście równać z Maradoną, którego trenerskie kompetencje wciąż pozostają dla mnie zagadką, podobnie jak szczelność argentyńskiej defensywy: nawet grająca wyłącznie długie piłki na Samarasa Grecja potrafiła dwukrotnie zaskoczyć Demichelisa. Chylę więc przed Argentyną czoło za awans, za trzy zwycięstwa, za to, że kiedy nie udaje się z akcji, udaje się ze stałego fragmentu, za Messiego i za odpoczywającego dziś Mascherano, ale mam poczucie, że prawdziwy egzamin jeszcze nie nadszedł.

To właściwie niewiarygodne, że nawet grając w niezbyt szybkim tempie, unikając wślizgów, nie ryzykując żółtych kartek etc., Argentyńczycy zdołali oddać 16 celnych strzałów na bramkę, aż 82 proc. czasu gry utrzymując się przy piłce. Z rezerwowych z pewnością wykorzystał szansę Clemente Rodriguez, więcej spodziewałem się po Milito, a zwłaszcza po Aguero: w kolejnych rundach zięć Maradony znów będzie się musiał zadowolić rolą zmiennika. Co do broniących się w dziesięciu Greków (z nieodstępującym na krok Messiego Papastopulosem): jakże się cieszę, że nie doszło do powtórki z Euro 2004, podczas którego z tak metodyczną precyzją zabijali piłkę nożną… Choć może cieszę się za wcześnie: odpadł Rehhagel, ale Hitzfeld ma jeszcze szansę.

„Dziwny jest ten mundial. Taki jakiś bez polotu. Więcej rozmów o tym, co dzieje się poza boiskiem, niż o samej grze. Gdybym był teraz małym chłopcem, chyba nie zostałbym fanem futbolu po tym, co widzę” – to opinia Lecha, zamieszczona pod poprzednim wpisem. Siadam teraz do powtórki spotkania Nigerii z Koreą Południową, ale z tego, co zdołałem dotąd przeczytać, był to jeden z tych meczów, które opinię o mundialu poprawiają: emocji co niemiara, walka do ostatniej minuty, cztery gole i najbardziej niewiarygodne pudło w historii mistrzostw świata.

A skoro już przy tym jesteśmy: dziś minęła 24. rocznica najpiękniejszej i najbardziej zawstydzającej bramki w historii mistrzostw świata. Autorem obu był człowiek, jak go teraz opisuje mój ulubiony prozaik, „w podejrzanie błyszczącym garniturku, z falowaną fryzurą, z pierścieniami, jak herszt bandy, król cwaniak Stasiukowego pogranicza, wszystkimi kończynami odgrywający bez chwili wytchnienia swe paralityczne flamenco, swe modlitewne obrządki kultu Ja-Argentyna”. Czytajcie w „Tygodniku” Kroniki Mundialu…

Mnóstwo pięknych goli, z pierwszą bramką Davida Villi na czele, ofensywny futbol, kontrowersje. Najfajniejszy dzień mundialu?

Żadnych żartów na temat meczu Portugalczyków z Koreą Północną. Mając w pamięci, kto rządzi w Phiongjan, gdzieś od 60. minuty zastanawiałem się, co powinni teraz zrobić Koreańczycy – przynajmniej ci występujący na codzień w kraju. Spróbować przedrzeć się do ambasady któregoś z krajów zachodnich i poprosić o azyl jeszcze przed ostatnim meczem grupowym? Rozegrać ten mecz, dając z siebie wszystko i choćby częściowo próbując odkupić „winy”? Uwierzyć zapewnieniom swoich oficerów politycznych byłoby pewnie najgorzej; mam w pamięci Sołżenicynowskie opowieści o więźniach, którzy trafiali do łagrów prosto po zwolnieniu z niemieckiej niewoli albo takich, których jedyną winą było dać się zamknąć w otoczonym przez nazistów kotle. Po fantastycznych skądinąd występach Koreańczyków z Północy na mundialu w 1966 r. bohaterowie tamtej drużyny trafili na kilka lat do obozu pracy. Z drugiej strony od tamtej pory minęło blisko pół wieku, ekspert do spraw obu Korei Andrzej Bober uważa więc, że jedyna kara, jaka może spotkać piłkarzy, którzy przegrali dziś z Portugalią, to zakaz kolejnych wyjazdów zagranicznych.

W nowym numerze „Tygodnika Powszechnego” (do kiosków trafi we środę) tenże Andrzej Bober, rozważając perspektywy zjednoczenia podzielonego półwyspu, daje jednak przykłady języka, jakim posługuje się tamtejsza propaganda. Oto próbka z depeszy na temat USA: „Ty agresywny, spuchnięty łbie! Rozbijemy w pył twoje knowania”. O czym zaś mówią media z Północy, gdy akurat nie atakują USA i Południa? Donoszą o cudach natury, jakie towarzyszyły podróżom Kim Dzong Ila lub raportują wydajność kur niosek. „Ludzie z Północy podlegają takiej indoktrynacji od przeszło sześciu dekad” – przypomina publicysta „TP”, a mnie, jako się rzekło, nie jest do śmiechu.

Zgodnie z zapowiedziami kibicowałem w dzisiejszym meczu Koreańczykom, uderzyło mnie więc, do jakiego stopnia wyszli na to spotkanie w kompletnie innym nastawieniu niż na mecz z Brazylijczykami. Tam od początku skoncentrowani, asekurowali tyły, podwajali, a nawet potrajali krycie i mnóstwo biegali. Tutaj w zasadzie od pierwszej minuty zostawiali Portugalczykom mnóstwo miejsca, sami zaś popełniali wiele indywidualnych błędów (pamiętacie to wyjście bramkarza do dośrodkowania z rzutu rożnego zaraz na początku?). To nie jest przecież tak, że Portugalia zagrała rewelacyjnie; większość goli padających w drugiej połowie sprawiała wrażenie strzelanych podczas jakiejś gry treningowej. Może Koreańczycy wyszli w przekonaniu, że chcą (muszą?) wygrać i dlatego aż tak bardzo się odsłonili? Może gdyby Mun In-Guk celnie główkował po tym, jak Ricardo odbił przed siebie strzał Honga Yong-Jo ich strategia znalazłaby uzasadnienie? Nie, właściwie nie mam złudzeń: ten mecz nie mógł się skończyć innym wynikiem, a warto poświęcić mu jeszcze jedno zdanie z uwagi na przebudzenie Cristiano Ronaldo. Fakt, że gwiazdor Realu zdobył pierwszego od półtora roku gola w reprezentacji i asystował przy dwóch kolejnych, może mieć duży wpływ na to, jak ten mundial potoczy się w najbliższych dniach i jak będzie ostatecznie zapamiętany. Chociaż i tak najbardziej podobał mi się Tiago, a poza boiskiem – Carlos Queiroz, pocieszający i zapewniający o swoim najwyższym szacunku trenera Korei, który po meczu złożył klasyczną samokrytykę, tłumacząc, że to on i tylko on ponosi odpowiedzialność za katastrofę. Jakież to było smutne i przewidywalne równocześnie.

Środkowy mecz dnia obejrzałem nieuważnie, więc nie będę się rozpisywał (kończyliśmy numer, zamiast ultraofensywnym ustawieniem Chilijczyków i świetnie zorganizowaną defensywą Szwajcarów, trzeba się więc było zajmować wyborami i sprawą arcybiskupa seniora). Ci, którzy oglądali, mają nadzieję, że nigdy już więcej nie zobaczą pana Khalila Al Ghamdiego, sędziego z Arabii Saudyjskiej, który pokazał aż dziewięć kartek, z czego prawie wszystkie można by kwestionować. Do pracy sędziego przyczepiłbym się również po meczu Hiszpania-Honduras – już w ciągu pierwszych dziesięciu minut powinien podyktować dwa karne dla piłkarzy del Bosque, ale z drugiej strony – wyrzucić z boiska Davida Villę za uderzenie obrońcy łokciem w twarz. Bardzo słaby Honduras miałby wtedy nieco większe szanse na podjęcie walki – a tak zastanawiać się możemy jedynie, dlaczego wynik Hiszpanów nie był równie imponujący, jak wynik ich najbliższych sąsiadów, skoro nawet Sergio Ramos mógł zaliczyć hat-tricka. Częściowej odpowiedzi dostarcza fakt, że Fernando Torres bardzo długo nie grał w piłkę – stąd zresztą Vicente del Bosque trzymał go na boisku aż do 70. minuty; czucie gry przyda mu się w następnych meczach.

Ciekawe, że milcząco założyłem awans Hiszpanów. Fascynująco układa się rywalizacja w tej grupie, bo jeśli Szwajcaria wygra z Hondurasem, a Hiszpania z Chile, to nawet 6 punktów może nie wystarczyć do awansu. Gdzie indziej nie wygląda to aż tak fantazyjnie, choć należy docenić fakt, że po dwóch seriach gier tylko Brazylia i Holandia są pewne awansu i tylko Kamerun stracił na niego szanse. Nawet Argentyna – najjaśniej dotąd błyszcząca – nie może być pewna swego, i nawet Francuzi, o Anglikach nie wspominając, mogą myśleć, że nie wszystko stracone.

Dwa ostatnie zespoły ze zrozumiałych względów przykuły moją uwagę w tych dniach, odnotujmy więc jeszcze dzisiejsze wypowiedzi ich trenerów. Domenech określił wczorajszy strajk piłkarzy jako „aberrację, kretyństwo i głupotę nie do nazwania”. Ciekawe, jak po czymś takim poprowadzi przedmeczową odprawę… A może nie będzie musiał, skoro w tym samym wywiadzie zasugerował, że część reprezentantów Francji może zbojkotować spotkanie z RPA? Nie mogę sobie w związku z tym odmówić przyjemności jeszcze jednego cytatu z drukowanego właśnie „Tygodnika”: „Kto by dwa miesiące temu spodziewał się, że ręka Henry’ego to dopiero uwertura do prawdziwych rękoczynów i do prawdziwych książek, które teraz zostaną napisane. Bo przecież trzeba będzie opisać ten obraz, jak przedstawiciel Francuskiej Federacji Futbolu ucieka po krzakach z porzuconego przez trójkolorowych w geściu buntu treningowego boiska, wspina się po zboczu szybciej niż góral z przemytem i rzuca przekleństwa na piłkarzy, na świat cały, na to całe zakichane życie, krzycząc, że Francji już nie ma i nie będzie” (to Marek Bieńczyk, z kolejnego odcinka „Kronik Mundialu”).

Wśród Anglików nikt nie krzyczy: na wczorajszym „kryzysowym spotkaniu” nie doszło do żadnej rebelii, a Fabio Capello uznał nadmierną szczerość Johna Terry’ego za „wielki błąd”. „Nikt się nie skarżył na jakiekolwiek problemy – mówił w wywiadzie dla ITV. – A moje drzwi są zawsze otwarte. Jeśli piłkarz chce ze mną porozmawiać, może ze mną porozmawiać. Na każdym spotkaniu pytam kapitana, czy są jakieś problemy, czy chce coś powiedzieć. Nic. A teraz czytam, co mówi John Terry. Nie rozumiem, dlaczego ze mną nie porozmawiał. Kiedy coś do mnie mówisz, powinieneś mówić prosto w oczy, nie przez media”.

Podobno piłkarze oczekiwali od Capello m.in. zerwania z praktyką informowania ich o składzie dopiero na dwie godziny przed meczem. Włoch wyszedł im naprzeciw, informując, że za zawieszonego Carraghera przeciwko Słoweńcom zagra Upson. Nie powiedział tylko, czy po wczorajszej burzy zamierza wciąż stawiać na Terry’ego.