Stałe fragmenty

4 komentarze

To jest jednak niezwykły moment: trzymać w ręku coś, nad czym się tak długo pracowało. Wydawało mi się, że nie przeżyję go z aż taką intensywnością, bo przecież wcześniej było tyle innych, z pewnością ważniejszych: postawienia ostatniej kropki, wysłania do wydawnictwa, potem odesłania poprawionego tekstu, uzupełnień (np. w rozdziale, którego bohaterem jest Dele Alli…) i korekt, a w końcu nadejścia wiadomości, że poszło do druku i nie poprawi się już ani przecinka (np. w rozdziale, którego bohaterem jest Harry Kane…). Dziś jednak stałem się szczęśliwym posiadaczem własnego egzemplarza „Stałych fragmentów” i mam poczucie, że to nie koniec, ale początek jakiejś przygody: że może będę miał teraz okazję rozmawiać o tematach, jakie tu poruszam, z tymi, którzy zechcą książkę przeczytać. Że może sprawdzę, jak te tematy rezonują – piękna i wstrętna twarz futbolu, zachwyty i zgroza, jakie budzi w nas świat zawodowego sportu, podziw, współczucie, czasem niechęć wobec ludzi, którzy w tym świecie tkwią, przekonanie, że to, jak on wygląda, wiele mówi także o nas samych… Dużo tu jest kwestii, o których chciałbym mówić i o których chciałbym słuchać – hejt w mediach społecznościowych, plemienność, pytanie, czy zawsze najważniejszy jest wynik, czy chodzi o coś jeszcze, czy w tym tak bardzo sztucznym, wydawałoby się, produkcie, jest jeszcze miejsce na radość. Czy będąc takim Messim można się jeszcze czuć wolnym człowiekiem…

Pisałem „Stałe fragmenty” przez dwa lata, zazwyczaj w pośpiechu, czasami w hotelowym pokoju, bardzo często w pociągu, próbując poradzić sobie z emocjami, które uwolnił obejrzany właśnie mecz, ale niekiedy także usiłując złapać dystans i obkładając się w tym celu książkami, które o futbolu – i nie tylko o futbolu – napisali inni. W końcu są. Można zamawiać (na przykład w Empiku, link tutaj), dzielić się, udostępniać, a nade wszystko rozmawiać, bo jeśli miałbym zakończyć czymś w rodzaju credo, to byłoby nim przekonanie, że futbol (i szerzej: sport) stał się jednym z ostatnich pól w naszym pozamykanym w bańkach świecie, na którego temat ludziom, których poza tym różni tak wiele, udaje się czasem wymienić kilka bezinteresownych myśli.

Angeball, słowo na dobry początek

Dodaj komentarz

Będę pierwszym, który to przyzna (no, może drugim, bo pierwszym będzie z pewnością wielki Ange Postecoglou) – wynik tego meczu mógł być dokładnie odwrotny. W pierwszej połowie, mimo uderzeń w słupek czy poprzeczkę Sarra i Porro, lepsze okazje miał Manchester United, a Tottenham miał też mnóstwo szczęścia podczas analizy VAR po ręce Romero: patrząc ze studia Viaplay nie wierzyłem własnym oczom, że sędziowie wybrali do oceny ujęcie z kamery, na którym gest Argentyńczyka nie wydaje się oczywisty, podczas gdy sekundę wcześniej puszczono powtórkę, w której jedenastka była ewidentna. Złośliwie można by też powiedzieć, że gdyby Bruno Fernandes włożył tyleż staranności i precyzji w uderzenie głową z pięciu metrów, co w dyskusje z arbitrem i pomeczowe medialne tyrady, gospodarze schodziliby na przerwę przegrywając. Czasem takie rewolucje, jak ta, której dokonuje w północnym Londynie grecko-australijski trener, potrzebują jednak wsparcia od losu – więc los się do Postecoglou uśmiechnął.

Rzec by można: należało mu się za te ostatnie tygodnie, zdominowane nie przez rozmowy o pomysłach szkoleniowca na zbudowanie Tottenhamu od nowa; odświeżenie nie tylko starzejącego się składu, lecz także stylu gry, ale przez niekończącą się transferową sagę z Harrym Kane’em w roli tytułowej, w tle zaś przez okres przygotowawczy, podczas którego jeden planowany sparing został odwołany z powodu monsunu nad Bangkokiem, a w drugim zamiast z wartościowym rywalem z Europy (a za takiego wypada uznać Romę Mourinho), przyszło londyńczykom pojedynkować się z czołową drużyną ligi… Singapuru. Postecoglou buduje drużynę usposobioną ofensywnie, nastawioną na zdominowanie przeciwnika i grę na jego połowie, a w związku z tym przesuwającą linię obrony wysoko, z szybkimi, kompetentnymi w pojedynkach jeden na jeden stoperami – ale kiedy przed tygodniem rozpoczynał swoją przygodę z Premier League, wystawił w bramce, na środku i na lewej obronie debiutantów, z których najmłodszy Udogie liczył sobie ledwie 20 lat, a 22-letni van de Ven odbył z drużyną ledwie trzy treningi, po kwadransie zaś, w związku z kontuzją głowy Romero, musiał szukać porozumienia z nowym partnerem.

Nic dziwnego, że i z Brentfordem, i z Manchesterem United Tottenham zaczynał nerwowo, a kontrolę nad meczem zyskiwał dopiero z czasem. Nic dziwnego, że rywale znajdowali często – przyznajmy: w pierwszym meczu częściej – mnóstwo przestrzeni za plecami przesuwającego się z prawej obrony do środka pola Emersona Royala (przyznajmy również: Pedro Porro, który podczas siedmiu miesięcy pobytu w Tottenhamie miał już czterech trenerów, u pierwszych dwóch był wahadłowym, jak w Sportingu, u trzeciego skrzydłowym, u czwartego zaś przyszło mu przyuczać się do nowej pozycji, dał sobie radę wcale nie gorzej niż grający zawsze w tym miejscu Brazylijczyk – i lepiej niż w meczach sparingowych, podczas których jego stroną szło dużo akcji przeciwników). Na ogół jednak błąd w ustawieniu jednego zawodnika koledzy z drużyny potrafili naprawić – to poczucie, że w Tottenhamie znów „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”, wyrażone choćby utworzonym przez zawodników kręgiem tuż przy sektorze własnych fanów przed inauguracyjnym meczem z Brentfordem, jest jednym z tych elementów, o które Postecoglou potrafił zadbać w charakterystyczny dla siebie, tyleż zasadniczy, co całkowicie naturalny sposób. Dodajmy na marginesie: od dawna nie było w Premier League szkoleniowca, który tak szybko zapracowałby na szacunek dziennikarzy, nie tylko kompetencją taktyczną, ale właśnie umiejętnościami interpersonalnymi, poczuciem humoru i całkowitą szczerością.

Przede wszystkim jednak, od dawna, czyli od ery Mauricio Pochettino, nie było w Tottenhamie szkoleniowca, którego przywiązanie do proaktywnego, ofensywnego futbolu, byłoby tak bardzo w zgodzie z klubowym DNA. Kiedy się patrzy na umęczonych pod Contem czy Mourinho piłkarzy, przeżywających w pierwszych meczach Australijczyka renesans, myśli się nie tylko „właściwy człowiek na właściwym miejscu” i powtarza komunały o uwolnieniu tłumionego potencjału. Żeby dać drobny, acz wymowny przykład: Antonio Conte narzekał, że Yves Bissouma jest piłkarzem taktycznie niezdyscyplinowanym. Tak, tak, mówimy o tym Bissoumie, którego Sky Sports dwa spotkania z rzędu wybiera piłkarzem meczu. Który wykręca rekordowe statystyki kontaktów z piłką, podań na połowie rywala, wygranych pojedynków, dryblingów i odbiorów, wyprowadzając futbolówkę spod własnej bramki i dostarczając ją Jamesowi Maddisonowi (kolejny rozgrywający urodzony, by występować w Tottenhamie – nie było tu takiego od czasów Eriksena, a przecież Anglik do duńskiego wizjonerstwa dokłada jeszcze nutę błyskotliwości i szarm). Który wywiódł wczoraj w pole Casemiro, zakładając mu siatkę nonszalanckim zagraniem piętą. I który swojego nowego trenera nazywa ojcem, wujkiem, przyjacielem – jak my wszyscy, nie może się Postecoglou nachwalić.

Najprościej byłoby zasłonić się statystykami. Nie chodzi tylko o to, że po pierwszych dwóch meczach Tottenham ma najwięcej podań w lidze, bo to nie są podania wiodące donikąd. Średnia tych na połowie rywala wynosi 322 – skok o ponad 150 w porównaniu z ubiegłym rokiem. Jeśli zestawić średnie pozycje poszczególnych piłkarzy z pierwszego meczu Postecoglou i ostatniego Conte, przesunęły się one o kilkanaście, jeśli nie kilkadziesiąt metrów do przodu. U Włocha na własnej połowie grało sześciu graczy, a kolejnych trzech ledwo ją przekraczało. U Australijczyka na własnej połowie jest trzech, z czego dwóch blisko środka. Skoki pressingowe, dryblingi, szybkie wymiany podań, zgrania z pierwszej piłki, strzały, czyli to, co Koguty lubią najbardziej – znów mamy tego pod dostatkiem.

Stosunkowo łatwo byłoby też mówić o jednostkach, np. o niemal niewykorzystywanym przez Contego kolejnym 20-latku, Sarrze, który błyszczał w okresie przygotowawczym, mecz z Brentfordem zaczął na ławce, świetne spotkanie z United przypieczętował golem, a niezależnie od tego zawsze wiedział, gdzie się ustawić, zarówno, by przeszkodzić gościom w rozegraniu, jak uwolnić się spod ich krycia i niezauważenie wejść w pole karne (nigdy dość przypominać: Senegalczyk kosztował jakieś 60 milionów funtów mniej od takiego Masona Mounta). Albo o Vicario, którego wejścia do Premier League fani Spurs bali się może najbardziej, zważywszy na niepewne zachowania w trakcie meczów przedsezonowych, ale który i z piłką radził sobie bardzo swobodnie, i na linii popisywał się fenomenalnym refleksem, broniąc strzały Casemiro, i opuszczał ją błyskawicznie, kiedy trzeba było zatrzymać szarżującego Rashforda. Może ofensywny tercet Son-Richarlison-Kulusevski jeszcze nie przekonuje w pełni, może Brazylijczyk zbyt rzadko dochodzi do pozycji strzeleckich, ale za to ciężko pracuje dla drużyny plecami do bramki – gole przyjdą, bez obawy, skoro piłkarze widzą, że to, czego uczy ich nowy szkoleniowiec (i co powtarzają zgodnie z instrukcją, ale jeszcze nie instynktownie) zwyczajnie przynosi efekt.

Po odejściu z Tottenhamu Harry’ego Kane’a, po jego bramkowym debiucie w Bayernie, powinienem właściwie nurzać się w żałobie, poczuciu utraty i frustracji, związanej z popełnionymi przez prezesa Ley’ego błędami, których ta utrata była konsekwencją. Otóż nie jestem, i nie chodzi tylko o to, że doprawdy miewałem gorsze początki sezonów. Po wygranej z Manchesterem United Ange Postecoglou wyszedł na murawę, by podziękować za znakomity zresztą doping ponad sześćdziesięciu tysiącom fanów, a kiedy potem mówił dziennikarzom o poczuciu spełnienia, jakie daje odesłanie tylu ludzi do domu z uśmiechem, który będzie im towarzyszył przez resztę tygodnia, dodawał, że czuje się w zasadzie wybrańcem losu. On, przybysz z dalekiego kraju, niesprawdzony w tej lidzie, dał ludziom coś, czego na tym stadionie doświadczali ostatnio tak rzadko: czystą frajdę. „I’m pretty blessed” – to zdanie z Postecoglou nie tylko dodaję do ulubionych. Odpowiadam na nie: „I my też, mate”.

Moje życie ze szczególnym uwzgędnieniem odejścia Harry’ego Kane’a z Tottenhamu

2 komentarze

1. Tak naprawdę nie jestem z siebie dumny. Żyję na planecie postępującej klimatycznej katastrofy. Żyję na kontynencie, w którym półtora tysiąca kilometrów od mojego domu toczą się krwawe walki i do którego przez morze płyną wciąż szukający lepszego życia migranci. Żyję w kraju toczonym przez plemienny spór, w którym poziom wzajemnej nienawiści zdaje się czasem przekraczać tę znaną mi z trybun. Znam wiele instytucji i ludzi pokiereszowanych przez pandemię. Niejedna bliska mi osoba naprawdę nie ma się dobrze, a ja pośrodku tego wszystkiego mierzę się z poczuciem końca świata, bo jakiś piłkarz postanowił zmienić klub?!

2. Jasne: chodzi o klub, któremu kibicuję niemal całe życie, i piłkarza, który spędził w nim niemal całe życie, przechodząc wszystkie szczeble, od zespołów chłopięcych do pierwszej drużyny. Jasne: chodzi o piłkarza, który strzelił dla niego rekordowe 280 bramek, miał 64 asysty, rozegrał 435 spotkań – w tzw. dzisiejszych czasach, kiedy tego typu wierność jednemu zespołowi jest niemal niespotykana, trudno sobie wyobrazić, by ów rekord miał kiedykolwiek zostać pobity. Mówiąc wprost: chodzi o najwybitniejszego piłkarza w historii klubu i to w dodatku wychowanka, drugiego takiego nie będzie.

Jasne: pamiętam nie tylko jego fenomenalne mecze i niebywałe gole, ale też swoje własne życie upływające w ich cieniu; kiedy on zaczął siadać na ławce pierwszej drużyny, ja z pewnością nie byłem jeszcze siwy i zmieniałem pieluchy pierwszemu dziecku; pamiętam, gdzie byłem, gdy stawał w bramce na ostatnie minuty meczu z Asterasem, gdzie zastały mnie wieści o strzelonym Arsenalowi golu w masce, i co robiłem, kiedy dawał koncert gry Manchesterowi City. Jasne: napisałem o nim rozdział w nowej książce w gruncie rzeczy tak, jakby miał się nigdzie nie ruszyć (choć zostawiając przecież ostrożnościowe furtki). Jasne: chodzi o piłkarza, który był dla klubu skarbem nie tylko ze względów sentymentalnych (a także marketingowych, bo chodziło również o kapitana i najlepszego strzelca w historii reprezentacji Anglii), ale i z powodów sportowych; Harry Kane ze względu na swoją skuteczność i inteligencję, na gole zdobywane głową i nogami, z pola karnego i z dystansu, ale także ze względu na precyzję dalekich podań i liczne asysty, słusznie jest uważany za jednego z najlepszych w świecie i z perspektywy neutralnego kibica można by się zastanawiać jedynie nad tym, dlaczego zostawał w Tottenhamie tak długo.

3. Bo przecież naprawdę było mnóstwo okazji, żeby się z perspektywą tego odejścia oswoić. Nie tylko dlatego, że za mojego kibicowskiego życia musiałem się już godzić z opuszczeniem Tottenhamu przez Hoddle’a, Gascoigne’a, Linekera, Klinsmanna, Ginolę, Sola, ekhem, Campbella, Carricka, Berbatowa, Bale’a, Modricia i tylu innych. Także dlatego, że – wspomniałem o tym również w książce „Stałe fragmenty”, której premiera już za trzy tygodnie – przez ostatnie sezony Tottenham nie dawał Kane’owi żadnych argumentów za pozostaniem: po zwolnieniu przed czterema laty Mauricio Pochettino i późniejszych chaotycznych decyzjach (z zatrudnieniem Nuno Espirito Santo jako przykładem najbardziej chyba kuriozalnym), po dymisji Antonio Conte i dyrektora sportowego Fabio Paraticiego, po zatrudnieniu na posadzie szkoleniowca niesprawdzonego dotąd w Premier League Australijczyka Ange’a Postecoglou i po imponujących inwestycjach innych klubów (tak kochany przez Kane’a i fanów Spurs Pochettino przyjął ofertę Chelsea), nic nie wskazuje na to, by dystans między tą drużyną a angielską czołówką miał się stać mniej przytłaczający. Owszem: w ostatnich miesiącach Kane wciąż strzelał gola za golem, ale wiosną 2023 roku wydawało się, że w całym Tottenhamie jest jedynym dobrze wykonującym swoją pracę. Nawet na okres przygotowawczy do zaczynającego się dziś sezonu Premier League, oprócz jego transferowej sagi rzecz jasna, rzuciły się cieniem odwołany z powodu ulewy mecz z Leicester w Bangkoku (względy marketingowe takich wyjazdów są zrozumiałe, ale czy naprawdę muszą się odbywać w porze monsunowej?) i zmiana rywala sparingu w Singapurze z Romy na miejscowych słabeuszy. Przyjście Postecoglou wydaje się wprawdzie odświeżające, a styl, jaki drużyna prezentowała w meczach towarzyskich, nawiązywał w końcu do najlepszych klubowych tradycji, ale styl to przecież nie wszystko. Harry Kane ma 30 lat, czas ucieka, z każdym kolejnym sezonem ma coraz mniej szans na wygranie czegokolwiek – w tym roku Tottenhamu zabraknie w europejskich rozgrywkach, a Bayern, do którego się przenosi, walczyć będzie o triumf w Lidze Mistrzów; jeśli Anglik zadebiutuje jutro w superpucharze Niemiec, pierwsze trofeum może zdobyć już pierwszej doby. Doprawdy: patrząc czysto racjonalnie, nie można było znaleźć żadnych argumentów za jego dalszym pozostawaniem w środowisku, które go wychowało. W Bawarii zarobi dwa razy więcej, stanie się najjaśniejszą gwiazdą ligi, zdobędzie mistrzostwo kraju, a i o Ligę Mistrzów będzie walczył z regularnością będącą z pewnością poza zasięgiem dotychczasowego pracodawcy.

4. Chętnie przyznaję w tym miejscu, bo często Daniela Levy’ego krytykowałem i bo wkurza mnie fakt, że unika konfrontacji z mediami: prezes Tottenhamu bronił interesów swojej firmy jak lew, nie kogut. Jasne, że na ocenę jego prezesury rzutować będzie także utrata takiego skarbu, jak Kane, ale wydarzenia tego lata są już tylko konsekwencją błędów z przeszłości, kiedy skupiony na budowie stadionu Levy nie wsparł w kluczowym momencie Pochettino, a potem roztrwonił kolejne lata z futbolem reaktywnym spod znaku Mourinho i Conte. Trzeba podkreślić, że o sprzedaniu klubowej ikony do któregoś z angielskich rywali nie chciał słyszeć. Bayernowi nie dał sobą pomiatać, na agresywne i publiczne próby kaperowania zawodnika reagował ignorowaniem kolejnych dedjalnów i odrzucaniem niesatysfakcjonujących ofert. Za piłkarza 30-letniego, mającego zaledwie rok do końca kontraktu i niekwapiącego się do jego przedłużenia, wycisnął sumę imponującą, do ostatnich godzin negocjując jak najlepsze warunki umowy. To Alex Ferguson powiedział kiedyś, a propos transferu Berbatowa, że dobijanie targu z Levym było dlań bardziej bolesne niż operacja biodra – z perspektywy Tottenhamu wygląda to, rzecz jasna, zupełnie inaczej. A umowę dopina się, nawet jeśli na dwa dni przed pierwszym meczem drużyny w Premier League, co z pewnością nie jest optymalne, to na trzy tygodnie przed zamknięciem okienka transferowego; jest jeszcze sporo czasu, by zarobione pieniądze ponownie zainwestować. Zresztą: równolegle z umową Bayern-Tottenham Chelsea i Liverpool biją się o wartego podobną kwotę Caicedo z Brightonu; duże zakupy wymagają dużo czasu.

Podkreślam również, bo w świecie współczesnego futbolu to rzadkość: Harry Kane przez wszystkie te niespokojne tygodnie zachowywał się wzorowo. Żadnych strajków i spóźnień, żadnej presji na klub. Arcyprofesjonalna postawa na treningach i meczach oraz jasny sygnał: jeśli strony się nie porozumieją, zostanie jeszcze jeden rok i będzie robił wszystko, żeby bliski jego sercu Tottenham radził sobie jak najlepiej. Naprawdę, takich zwierząt nie ma, nie tylko w dzisiejszej piłce. Ileż to razy, przy pełnej świadomości, że żaden zawodnik nie powinien być większy od klubu, kibice Spurs mieli poczucie, że w gruncie rzeczy to klub nie dorasta do klasy Kane’a i że zamiast wymalowania mu pamiątkowego muralu mógłby po prostu stworzyć mu normalne warunki pracy?

5. Dzisiejsza piłka, skądinąd, jest światem ciągłej zmiany. Odejścia piłkarzy i sprowadzanie w ich miejsce nowych są potrzebne, by nadawać drużynom nową dynamikę. Wiedział to sir Alex Ferguson, żegnający się bez żalu z kolejnymi wielkimi i zasłużonymi gwiazdami, wie to Pep Guardiola (nie wiedział, niestety, Pochettino albo nie dość mocno akcentował to rozmowach z Levym jakieś pięć sezonów temu…). Ange Postecoglou od pierwszych dni w Londynie sprawiał wrażenie, że wyobraża sobie życie bez Kane’a i prosił tylko, by nie przeciągać sprawy w nieskończoność; w czasie sparingu z Barceloną, kiedy Harry odpoczywał po wcześniejszym o dwie doby meczu z Szachtarem, nowi podopieczni Australijczyka momentami grali futbol niebywałej jakości, aż się nie chciało wierzyć, że byli to ci sami ludzie, na których nie dało się patrzeć w ostatnich miesiącach pracy Contego. 

Z pewnością można więc na odejście Kane’a patrzeć bez paniki i myśleć, w jaki sposób spożytkować uzyskane dzięki niemu pieniądze – na środku i bokach obrony przydałoby się przecież więcej jakości, a i w przedniej formacji Richarlison (lider brazylijskiej ofensywy – przypomnijmy jego grę na mundialu i świetną formę w Evertonie…) pogodzi się z tym, że do Alejo Veliza dołączy mu wkrótce jeszcze jakiś konkurent.

6. Wszystko to są jednak tematy na inny tekst. Bo przecież ja nie jestem klubowym prezesem, mającym poczucie, że właśnie zrobił świetny interes. Nie jestem trenerem, u którego system zawsze będzie ważniejszy od jednostki. Jestem kibicem i wyznawcą wiary w sport, w którym oprócz pieniędzy i pucharów chodzi o coś jeszcze – a tu już się sprawa komplikuje.

Wczoraj, kiedy przez niemieckie i angielskie media przetaczały się informacje, że Kane się waha, nie brakowało takich, którzy zaczęli stawiać pytania najważniejsze: czy miarą udanej kariery są jedynie medale w gablocie i miliony na koncie, czy może jeszcze coś? Czy obsesja ciągłej drogi na szczyt nie bywa niszcząca, zwłaszcza jeśli po drodze czyha tyle porażek? Jak zważyć na szali ekscytację związaną z rekordowym transferem i fenomenalnym kontraktem, oszałamiającą prowizją dla reprezentującego interesy Kane’a brata, przeprowadzką, perspektywami pobytu w superklubie, i komfort najbliższych (czwarte dziecko Harry’ego i Kate urodzi się w ciągu dwóch tygodni, a pierwsze za kilkanaście dni zacznie szkołę)? No i wreszcie: jaką lekcją dla nas wszystkich byłoby pozostanie jednego z najlepszych piłkarzy świata przez całą karierę w jednym klubie?

Wdzięczny jestem Harry’emu Kane’owi nie tylko za tych kilkanaście lat, podczas których tyle razy śpiewałem na całe gardło „On jest jednym z nas”. Wdzięczny jestem także, że za tych kilkanaście godzin, w trakcie których pozwolił wybrzmieć tym pytaniom, niezależnie od tego, jaką decyzję ostatecznie podjął. Na niektóre miałem zresztą własną odpowiedź zanim okazało się jasne, że odchodzi: duszy klubu nie da się wycenić nie dlatego, że to Harry Kane ją usoabiał. Uosabiam ją przecież ja. I dziesiątki tysięcy podobnych mi fanów, nawet jeśli przez całe życie przychodzi nam się zmagać z nietrafionymi decyzjami klubowego zarządu.

7. A co będzie dalej? Dalej będzie tak, jak było. Będę kibicował drużynie, która najprawdopodobniej nigdy niczego nie wygra, choć wśród tylu klęsk i rozczarowań dała mi (także dzięki Harry’emu Kane’owi) nieco chwil szczęścia. Przestanę Kane’a obserwować w mediach społecznościowych, tak jak zrobiłem z Pochettino, żeby rzadziej rzucał mi się w oczy. Nie zapomnę tego, co było dobre, ale nie zaskorupię się w rozpamiętywaniu. Co oczywiste: nie zgorzknieję. Samemu zaś piłkarzowi zadedykuję ukochany wiersz Kawafisa w przekładzie Zygmunta Kubiaka, tak jak to robiłem, kiedy odchodzili inni. Tak naprawdę wiem przecież, że na monachijskich boiskach trawa nie jest bardziej zielona.

Powiedziałeś: „Pojadę do innej ziemi, nad morze inne. 

Jakieś inne znajdzie się miasto, jakieś lepsze miejsce. 

Tu już wydany jest wyrok na wszystkie moje dążenia 

i pogrzebane leży, jak w grobie, moje serce. 

Niechby się umysł wreszcie podźwignął z odrętwienia. 

Tu, cokolwiek wzrokiem ogarnę, 

ruiny mego życia czarne 

widzę, gdziem tyle lat przeżył, stracił, roztrwonił”. 

Nowych nie znajdziesz krain ani innego morza. 

To miasto pójdzie za tobą. Zawsze w tych samych dzielnicach 

będziesz krążył. W tych samych domach włosy ci posiwieją. 

Zawsze trafisz do tego miasta. Będziesz chodził po tych samych ulicach 

Nie ma dla ciebie okrętu – nie ufaj próżnym nadziejom – 

nie ma drogi w inną stronę. 

Jakeś swoje życie roztrwonił 

w tym ciasnym kącie, tak je w całym świecie roztrwoniłeś.

Wszystkie pożegnania Lucasa Moury

3 komentarze

Skończyło się dobrze. Właściwie najpiękniej, jak się da. Futbol lubi takie opowieści: oto w ostatniej akcji ostatniego meczu sezonu żegnający się z klubem niezwykle zasłużony dla niego piłkarz dostaje piłkę gdzieś w okolicy połowy boiska i z prawego skrzydła ścina do środka. Rusza w kierunku bramki rywali. Balansem ciała zwodzi jednego przeciwnika, potem dwóch kolejnych. Nie daje się przewrócić trzeciemu, naciskającemu go z tyłu. Jest już sam na sam z bramkarzem. Widzi, że ten strzeże bardziej lewego słupka, uderza więc w stronę prawego. Trafia. Jest na boisku od kilku zaledwie minut, pojawił się na nim naprawdę po raz ostatni. Teraz tonie w ramionach kolegów, którzy po chwili unoszą go w górę. Dziękuje kibicom, trenerowi, pozostałym członkom ekipy. Dziękuje Jezusowi, o którym mówi niemal przy każdej możliwej okazji. Ma łzy w oczach.

Kilka tygodni temu wydawało się, że ta opowieść będzie miała smutne zakończenie. Lucas Moura pojawił się przecież na boisku również w końcówce dramatycznego meczu Liverpoolu z Tottenhamem. Przegrywająca po kwadransie już trzema bramkami jego drużyna zdołała odrobić straty, zdobywając wyrównującą bramkę w 93. minucie. Później jednak, w trakcie ostatniego zrywu gospodarzy – w dość niegroźnej, wydawałoby się, sytuacji – Brazylijczyk zagrał piłkę tak nieszczęśliwie, że trafiła pod nogi Diago Joty, który strzelił gola na 4:3. W jednym z najbardziej spektakularnych meczów sezonu żegnający się z klubem Moura stał się twarzą klęski i symbolem zmarnowanych wysiłków. Wtedy również płakał, daremnie pocieszany przez kolegów.

Kibice, dodajmy, nie mieli mu za złe. Od chwili, gdy ogłoszono, że jego umowa z Tottenhamem nie będzie przedłużona, wielokrotnie wspominali, że to Lucasowi Mourze zawdzięczają najpiękniejsze chwile we współczesnej historii klubu – to on zdobył pamiętnego hattricka w półfinałowym meczu Ligi Mistrzów z Ajaksem, z tą ostatnią bramką, dającą wygraną i awans również w doliczonym czasie gry. Nie był to pierwszy raz, kiedy ratował swój klub: jego gol w końcówce meczu na Camp Nou (wszędzie te końcówki…) umożliwił drużynie awans do fazy pucharowej Champions League. Wcześniej i później strzelał inne ważne bramki, choćby w wygranym meczu na Old Trafford czy w zremisowanym spotkaniu na Etihad, gdzie trafił do siatki głową po rzucie rożnym bezpośrednio po wejściu na boisko. Choć nic nie mogło się równać z tym, co zrobił tamtego wieczora w Amsterdamie.

Futbol lubi takie opowieści. Rozpięte gdzieś pomiędzy piekłem a niebem. Rozstrzygane w ostatnich sekundach. Ostatecznie zwieńczone jakimś rodzajem happy endu, choć przecież niewolnego od goryczy. W północnolondyńskiej karierze Moury było ich zresztą więcej: bohater amsterdamskiego półfinału podczas finałowego meczu w Madrycie był tylko rezerwowym, bo do wyjściowej jedenastki wrócił, niebędący skądinąd w pełni sił po kontuzji, Harry Kane. Czy mam dodawać, że Kane w finale Ligi Mistrzów nie zachwycił?

Tak, wiem. Obiektywnie rzecz biorąc opowieść o tych pięciu latach Moury w Tottenhamie jest opowieścią o niespełnieniu. Szczęście tak blisko. Trofeum o krok. Odrzucenie w finale. Kosztowny błąd w jednym z ostatnich spotkań. Brzmi jak metafora ludzkiego życia.

Ale brzmi też jak metafora kibicowania, w którym wspomnienie o jednej akcji i jednym golu Lucasa Moury rozjaśnia wciąż szarą codzienność tysięcy jego bliźnich. Bo przecież były w tym życiu chwile, o których z wielką dozą prawdopodobieństwa można powiedzieć, że nie zostaną zapomniane nigdy. Nie tylko ta z maja 2019 roku: ci, z kibiców Tottenhamu, którzy mają małe dzieci, pamiętają pewnie, jak po hattricku z Huddersfield, w kwietniu 2019 roku, wniósł na boisko swego półtorarocznego, trzymającego jeszcze w buzi smoczek syna, i bawił się z nim piłką, a widownia każde dotknięcie przez dziecko piłki nagradzała burzą braw.

Dobrze, że wczoraj tymczasowy trener Tottenhamu Ryan Mason pozwolił wejść na boisko nie tylko dwójce debiutantów, ale także jemu. Dobrze, że strzelił tego gola. Dziękuję, Lucas. Zawdzięczam Ci dużo więcej niż okładkę książki. Niech Twój Jezus nadal ma Cię w opiece.

Księżyc nad Hotspur Way

2 komentarze

Z czasów, w których słuchałem jeszcze obecnego dzisiaj na trybunach St. James’s Park Stinga pamiętam piosenkę o wampirze, który musi kochać to, co niszczy i niszczyć to, co kocha. Nawet jego opis – oczy bestii, twarz grzesznika, dłonie księdza – zdaje się pasować do Daniela Levy’ego, a wrażenie to wzmacnia jeszcze fakt, że unika pokazywania twarzy w ciągu dnia, czyli konfrontowania się z coraz bardziej nieprzyjemnymi pytaniami dziennikarzy i kibiców. Wie, że to, co robi, jest złe, ale wciąż to robi: niszczy klub, który (akurat tutaj mu wierzę, kibicował mu, zanim postanowił na nim zarobić) kocha.

Można oczywiście dzisiejszy kolaps – Tottenham przegrał z Newcastle 6:1, po dwudziestu minutach było 5:0 – próbować tłumaczyć taktyczną naiwnością tymczasowego trenera, który po kilkunastu miesiącach ustawiania drużyny przez Antonio Conte w systemie 3-4-3 postanowił nagle przejść na czwórkę z tyłu. Ale przecież wcześniej ktoś podjął decyzję, że po – zrozumiałym, rzecz jasna, w świetle konfrontacyjnej mowy na jego ostatniej konferencji prasowej – zwolnieniu Conte, powierzy drużynę jego asystentowi, mimo iż jedyna samodzielna przygoda tego ostatniego na ławce trenerskiej miała miejsce w Serie C i zakończyła się zwolnieniem. Sam przyjmowałem zresztą tę zmianę ustawienia z entuzjazmem, cieszyło mnie, że Cristian Stellini postanowił spróbować czegoś nowego, a tydzień treningów z zawodowymi piłkarzami, którzy w swoich reprezentacjach adaptowali się do niejednego systemu, to wystarczająco wiele czasu, by przygotować się do gry przeciwko Newcastle. Spóźnienie Romero przy Joelingtonie, a Perisicia przy Murphym w pierwszej minucie, gapiostwo Romero przy długiej piłce do wychodzącego za jego plecy Joelingtona pięć minut później, strata Sona w dziewiątej minucie nie były kwestią ustawienia, tylko koncentracji. Po tych dziewięciu minutach było 3:0. Po meczu.

Trudno też tę klęskę tłumaczyć nieobecnościami kontuzjowanych zawodników, bardziej pasujących do takiej taktyki – zwłaszcza Bentancura, który (o tym akurat jestem silnie przekonany) gdyby nie zerwał wiązadeł w kolanie, pomógłby jakoś Tottenhamowi doczołgać się do końca sezonu jeszcze pod wodzą Antonio Conte i to, kto wie, może nawet w walce o pierwszą czwórkę. Przecież ktoś jednak podejmował takie decyzje na rynku transferowym, po których nieobecność Urugwajczyka – i nieprzekonującego po przeprowadzce do Londynu, również kontuzjowanego Bissoumy – kazała Stelliniemu wrzucić do pierwszego składu, powierzając mu tym samym rolę niewinnego jagniątka z piosenki Stinga, młodziutkiego Pape Matar Sarra.

Nie można tej klęski zwalać wyłącznie na trenerów. A jeśli można na piłkarzy – z pewnością po części można, po tym, jak ich grę podsumował w pomeczowym wywiadzie kontuzjowany skądinąd w pierwszej połowie kapitan Hugo Lloris jako pozbawioną ambicji i pasji – to również znajdując pewną okoliczność łagodzącą. Owszem: są znakomicie opłacanymi profesjonalistami, których psim obowiązkiem jest danie z siebie wszystkiego przez dziewięćdziesiąt parę minut wśród nieprzychylnych trybun na deszczowej północy kraju, ale są również ludźmi funkcjonującymi na co dzień w pewnym otoczeniu. W pewnej, chciałoby się powiedzieć być może z nutą przesady, kulturze.

Jak ta kultura wygląda w ostatnich dniach i tygodniach? Dyrektor sportowy klubu podaje się do dymisji, bo z powodu nieprawidłowości popełnionych w poprzednim klubie ma zakaz pracy w futbolu przez trzydzieści miesięcy. Trenera nie ma, pożegnano go na dziesięć kolejek przed końcem sezonu, kiedy drużyna miała szansę awansu na trzecie miejsce – ale nie zdecydowano się na krok mający na celu uratowanie jeszcze tych rozgrywek i szybkie znalezienie fachowca, który mógłby utrzymać Tottenham w pierwszej czwórce. Wybrano demoralizujący dryf, wśród podgrzewających atmosferę spekulacji na temat kolejnych kandydatur na prawdziwego następcę Conte (który skądinąd również w ciągu tego sezonu, po części z przyczyn osobistych, nie przyczyniał się do ustabilizowania sytuacji). Wybrano niszczącą niepewność co do przyszłości, bo zarówno sytuacja kontraktowa poszczególnych zawodników, jak kwestia ich przydatności dla nowego zwierzchnika, musi w ostatnich dniach silnie zaprzątać głowę większości graczy pierwszego zespołu. Wybrano straszliwą niepewność zwłaszcza co do przyszłości klubowej ikony, Harry’ego Kane’a, który jeśli żywi jakieś sportowe ambicje, to dziś nie ma żadnych argumentów, by przedłużyć kończącą się za nieco ponad rok umowę z Tottenhamem.

Z Tottenhamem, w którym nie ma ani struktury (dyrektora sportowego, trenera pierwszego zespołu mężczyzn, a także drużyny kobiecej), ani – jeśli wolno sądzić zarówno po nazwiskach wymienianych jako potencjalni kandydaci na nowego trenera, jak i tych, którzy prowadzili drużynę po zwolnieniu Mauricio Pochettino – planu na przyszłość, ani w końcu tożsamości. Szukając trenera po wyrzuceniu José Mourinho, Daniel Levy mówił wszak o powrocie do klubowego DNA, po czym zatrudnił… Nuno Espirito Santo.

W gruncie rzeczy od jakiegoś czasu wszystko prowadziło do tej katastrofy. I porażka sprzed tygodnia z Bournemouth, gdzie drużyna wypuściła prowadzenie, a potem goniąc wynik również próbowała dość odważnego, ekhem, ustawienia, po czym dała się zaskoczyć w końcówce. I tamta kapitulacja z Southampton, zakończona tyradą Conte. I pucharowa klęska z Sheffield United. I letargiczne początki mnóstwa spotkań w tym sezonie. I prowadzące do utraty kolejnych goli błędy Hugo Llorisa (był podporą drużyny przez dekadę, ale dlaczego nie zdecydowano się znaleźć mu zastępcy zanim zaliczył ten regres?). Nieszczelność efektywnej przed rokiem obrony. Kryzys Sona, regres Kulusevskiego.

Ale tę łajbę rozhuśtano znacznie wcześniej. I wyżej niż poziom boiska.

Daniel Levy z wielu powodów zasłużył na pomnik w dzielnicy Tottenham. Z klubu bujającego się gdzieś w środku tabeli uczynił klub coraz częściej występujący w Champions League, a finansowo – w pierwszej dziesiątce najbogatszych na świecie. Na miejscu White Hart Lane wybudował najpiękniejszy stadion w Anglii, Tottenham Hotspur Stadium. Wybudował też najnowocześniejszy ośrodek treningowy w kraju, Hotspur Way. Dał pracę setkom ludzi. Pomógł rozwinąć podupadłą mocno część północnego Londynu. No i miał szczęśliwą rękę do jednego trenera, z którym przeżył piękną przygodę, zakończoną występem w finale Ligi Mistrzów. W ostatnich latach jednak – upojony tamtym sukcesem? zbyt niecierpliwy w drodze po kolejne? – popełnił mnóstwo błędów personalnych. Jonathan Wilson dał dziś rano w „Guardianie” oczywistą obserwację: zatrudnieni przezeń Mourinho i Conte sprawiali czasem wrażenie, jakby robili prezesowi łaskę, że tu pracują. Lo Celso, Ndombele, Richarlison – każdy kosztował powyżej pięćdziesięciu milionów funtów i żaden nie okazał się wart tych pieniędzy (Richarlison może się jeszcze odbije, co do tamtych dwóch – nic na to nie wskazuje). Bo to przecież nie jest tak, że Tottenham w ostatnim czasie nie wydawał pieniędzy na piłkarzy: latem ubiegłego roku zainwestował ponad 150 milionów funtów. To jest tak, że nie wydawał ich dobrze. I ktoś ponosi za to odpowiedzialność.

Dziś żaden z kibiców Tottenhamu nie chce stawiać pomnika Levy’emu. Wyalienowani, sfrustrowani i wściekli żądają jego dymisji, zwłaszcza kiedy patrzą, jak ich ulubieniec Mauricio Pochettino rozmawia o przyjęciu posady w Chelsea. „Nigdy nie ujrzysz mego cienia, ani nie usłyszysz mych kroków / Kiedy księżyc lśni nad Hotspur Way” – nuci im pod nosem Daniel Levy.

Dziękujemy, Antonio, na ciebie już pora

2 komentarze

Prezes Daniel Levy popełnił w ciągu ostatnich dwóch dekad tak wiele błędów, że trudno go bronić. No chyba że atakuje go trener Antonio Conte, którego bronić jeszcze trudniej.

Momenty były, nie powiem. Zwłaszcza w ubiegłym sezonie, kiedy obrona była w miarę szczelna, a kontrataki zabójcze. Kiedy przyjście Kulusevskiego i Bentancura nadało drużynie nowy impet. Kiedy dwa gole Bergwijna w doliczonym czasie gry przyniosły niezapomniane wyjazdowe zwycięstwo z Leicester. Kiedy Kane dawał koncert gry na kilku pozycjach równocześnie w spotkaniu z Manchesterem City. Kiedy w rozstrzygającym momencie udało się wygrać z Arsenalem. Kiedy Son do ostatnich minut ostatniego meczu ligowego walczył o tytuł króla strzelców. Kiedy patrzyliśmy na Antonio Conte szalejącego przy linii bocznej, a nie na konferencjach prasowych.

Piekło to inni

Chociaż z drugiej strony: czy to, co włoski trener zrobił podczas wczorajszego spotkania z dziennikarzami po meczu z Southamptonem, można tak naprawdę określić mianem szaleństwa? Jego krytyka samolubnych, niemyślących o kibicach i klubie, nietworzących drużyny piłkarzy była brutalna, ale Conte wiedział, co robi. A kiedy jeden z dziennikarzy zapytał go w trakcie tej tyrady, czy nie sądzi, iż jego nieokreślony w ostatnich miesiącach status (w czerwcu kończy mu się umowa, od dawna nic nie wskazywało na to, by zamierzał ją przedłużyć) mógł mieć na jego podopiecznych negatywny wpływ, odpowiedział równie ostro: że to szukanie alibi dla owych świetnie przecież opłacanych, ekhem, profesjonalistów. 

Tylko czy idąc na czołowe zderzenie nie tylko z drużyną, ale także z prezesem Levym, któremu również wygarnął, sugerując, że nie ma przypadku w tym, iż pod jego przewodnictwem klub od 20 lat niczego nie wygrał, sam aby także nie szukał alibi? Co złego to nie ja. Piekło to inni. Nic nowego pod słońcem – w podobny sposób Conte rozstawał się przecież z poprzednimi klubami, zwalniany lub za porozumieniem stron. W sumie to i tak sielanka trwała dłużej, niż można by się spodziewać.

Transfery klubu

Fakty są przecież takie: po fenomenalnym ubiegłorocznym finiszu i awansie z drużyną do Ligi Mistrzów, Antonio Conte dostał latem wsparcie na rynku transferowym większe, niż można by się spodziewać. Richarlison czy Bissouma byli gwiazdami tej ligi. Perisić to pupil Włocha z poprzedniego klubu, człowiek o mentalności zwycięzcy, którą Conte tak bardzo chciał tu zbudować – i zarazem człowiek, który w ostatnich tygodniach wyglądał na najbardziej zdemotywowanego, odpuszczającego krycie, niewracającego za akcją, niepomagającego kolegom. Zimą pojawił się kolejny wahadłowy – Pedro Porro. O tym, jak marnowali się i marnują w Tottenhamie zawodnicy, których Włoch uznawał za „transfery klubu” – Djed Spence całą rundę jesienną, Danjuma wiosną – wspominam tylko na marginesie, w gruncie rzeczy po to, żeby zwrócić uwagę na proste kryterium oceny pracy każdego szkoleniowca: w sezonie 2022/23 o żadnym chyba piłkarzu trenowanym przez Conte nie można powiedzieć, żeby zrobił postęp (no, może Emerson Royal byłby tu chwalebnym wyjątkiem, ale akurat kiedy zagrał kilka dobrych spotkań, trafił na ławkę). Kryzysów lub wahań formy niektórych kluczowych piłkarzy – Llorisa, Sona, Diera, Kulusevskiego, Richarlisona, Romero – nie sposób tłumaczyć tylko kłopotami ze zdrowiem lub rozbiciem rozgrywek przez mundial. Zróbcie zresztą proste porównanie: postępu, który zrobił Arsenal Artety po majowym kolapsie z bieżącym kolapsem Tottemhamu po ubiegłorocznym postępie.

Życie na walizkach

To nie jest oczywiście tak, że dla samego Conte nie można by znaleźć okoliczności łagodzących. Niektóre są czysto ludzkie: śmierci przyjaciół, zwłaszcza dobrego ducha jego sztabu szkoleniowego, Gian Piero Ventrone. Własne kłopoty ze zdrowiem, kiedy długo kumulowany stres przełożył się na ostre zapalenie woreczka żółciowego, który trzeba było nagle zoperować. Miesięcznie rehabilitacja po operacji, z dala od zespołu. Ewidentne egzystencjalne rozterki: zapuszczać korzenie w Londynie czy jednak wrócić do Włoch, gdzie zostały żona i dorastająca córka; spróbujcie przez kilkanaście miesięcy mieszkać przez większość tygodnia w hotelu i wieczorami wisieć na telefonie, by w ten sposób próbować podtrzymać więź z najbliższymi.

Nieelastyczny dziad

Niektóre są z kolei czysto piłkarskie. W zasadzie od chwili, gdy Bentancur zerwał więzadła w kolanie, było jasne, że Tottenham traci kluczowe połączenie między linią obrony a atakiem. Z kontuzjami i pomundialowym bluesem zmaga się większa liczba szkoleniowców drużyn walczących o czołowe miejsca w tabeli. Ale tutaj, doprawdy, punktów do aktu oskarżenia dla Contego byłoby zdecydowanie więcej niż do mowy obrończej. Tym, co w oglądaniu Tottenhamu wydaje się najbardziej dojmujące, jest przecież patrzenie na drużynę reaktywną, oddającą inicjatywę nawet zespołom z dolnej połówki tabeli (a w pucharach – z niższych lig), przez sporą część meczu ustawioną w dziesięciu za linią piłki. Ze spotkań, przed którymi wiadomo było, że to rywale zastosują podobną strategię i pozwolą „grać” Tottenhamowi, zachowałem najgorsze wspomnienia. Gdyby nie trener od stałych fragmentów Gianni Vio i gdyby nie fakt, że przynajmniej przynajmniej po rogach drużyna zaczęła strzelać gole, byłoby jeszcze gorzej.

Fakty są więc takie, że ów „seryjny zwycięzca” Antonio Conte w kwestiach taktycznych okazał się, excusez le mot, nieelastycznym dziadem w stylu José Mourinho. Niemającym w zasadzie planu „B”. Niechętnym do dokonywania zmian w trakcie spotkań i zbyt późno reagującym na zmiany dokonywane przez trenerów rywali. Sztywno trzymającym się ustalonej hierarchii w drużynie, a w związku z tym niedającym szans zawodnikom z zaplecza nawet kiedy liderzy oddychali rękawami. Jedna z prawd o tym sezonie Tottenhamu jest przecież i taka, że każdy trener drużyny przeciwnej doskonale wiedział, czego się spodziewać po piłkarzach Contego – i gdzie (np. w środku pola, w którym niemal zawsze biegało dwóch tylko zawodników) znaleźć sobie przewagę. Kiedy mówimy o świetnie opłacanych profesjonalistach: wysokość kontraktu Conte w zestawieniu z jakością proponowanego przezeń futbolu woła o pomstę do nieba równie mocno jak frajerstwo, z którym jego piłkarze dali się wyrzucić z Pucharu Anglii Sheffield United, z Ligi Mistrzów Milanowi, a wczoraj wypuścili dwubramkowe prowadzenie w meczu z drużyną, w której na środku obrony grało dwóch rezerwowych. 

Kwestia DNA

Oczywiście wszystko to, co do tej pory napisałem, służy jedynie do skomplikowania namalowanego przez Włocha obrazu – nie do całkowitego jego przemalowania. Zapewne: trzon zawodników tej drużyny zbyt długo tkwił w strefie komfortu – taki Davinson Sanchez np. przetrwał rządy Pochettino, Mourinho i Nuno Espirito Santo, a teraz przetrwa i Contego. Zapewne: brakuje w niej takich piłkarzy, którzy bez walki o najwyższe cele dosłownie żyć nie potrafią. Być może są tacy, którzy już się nasycili – jak np. Lloris, Romero czy Perisić w reprezentacjach swoich krajów lub w poprzednich klubach. Być może są tacy jak Son czy Dier, którzy po prostu osiągnęli już szczyt swoich możliwości. Być może istnieje coś takiego jak klubowe DNA, ale nie to związane z piękną, ofensywną, pełną odwagi grą, ale to z którym wiąże się złośliwy przymiotnik „spursy”. Być może mający swoje kłopoty z włoskim prawem dyrektor Fabio Paratici nie zdąży już przebudować drużyny nie tyle pod kątem umiejętności technicznych, co profilu psychologicznego.

Z pewnością budujący stadion i dbający o komercyjny rozwój klubu Daniel Levy prześlepił moment, w którym będąca u szczytu swojego rozwojowego cyklu drużyna Mauricio Pochettino nie została umiejętnie wzmocniona. Z pewnością kolejne nominacje trenerskie były krokiem wstecz. Z pewnością zadłużenie związane z budową stadionu (i straty spowodowane pandemicznym dołem), a w związku z tym budżet krojony pod zyski z gry w europejskich pucharach, nie sprzyjały dalszemu cierpliwemu budowaniu, choćby i przez zbyt chyba pospiesznie zwolnionego Argentyńczyka. Z pewnością mający ograniczony budżet na zakup piłkarzy klub popełnił kosztowne pomyłki transferowe. Sprowadzani za rekordowe sumy Ndombele czy Lo Celso to przykłady najlepsze, choć nie sposób nie zauważyć, że ten drugi miewał znakomite momenty w Villareal i reprezentacji, więc rodzi się tu także pytanie o to, czy poszczególni trenerzy Tottenhamu wiedzieli, jak najlepiej go wykorzystać?

Co teraz

Nie mam szczególnych powodów, by bronić Daniela Levy’ego przed Antonio Conte. Choć nie przypuszczam, by Włoch nie wiedział, na jaką pracę się pisze. O tym, ile może pieniędzy może dostać na wzmocnienia i że nie będą to ekstrawagancje na miarę szejków czy Todda Boehly’ego, prezes powiedział mu z pewnością. W lepszych momentach tej współpracy trener otwarcie to zresztą przyznawał. Generalnie jednak uważam wczorajszą tyradę nie za próbę potrząśnięcia piłkarzami (coś podobnego zrobił rok temu po porażce z Burnley, która przyszła bezpośrednio po zwycięstwie nad Manchesterem City) i wymuszenia zmiany całej klubowej kultury, tylko za próbę narcystycznego zrzucenia z siebie odpowiedzialności i wymuszenia na prezesie wyrzucenia go z pracy, w której od dawna nie chce być.

O tym, kto może zastąpić Antonio Conte – czyniący pokój i kochany przez kibiców Pochettino, skrojony pod szybki powrót na właściwą ścieżkę w oparciu o bieżący skład Tuchel, czy mający równie imponujące co Niemiec osiągnięcia, ale chyba niezdolny do narzucenia ulubionego stylu gry temu akurat personelowi Luis Enrique – będzie jeszcze czas napisać, zwłaszcza że przerwa na reprezentację to idealny czas na zmiany. Na razie więc tylko: ciao, Antonio, grazie, Antonio, ale naprawdę: é ora, Antonio.

Harry Kane, on jest jednym z nas

3 komentarze

Wciąż nie kupiłem sobie jego koszulki. Jakoś tak mam, że jeśli idzie o zawodników Tottenhamu wolę zaczekać do chwili, w której zakończą karierę, ewentualnie do czasu, kiedy ich rozstanie z klubem przestanie mnie już boleć. A Harry Kane, jak powiedział przecież w pomeczowym wywiadzie, jeszcze nie skończył. W meczu z Manchesterem City – najlepszym być może występie Tottenhamu w tym sezonie, a z całą pewnością najlepszym przeciwko drużynie z czołówki tabeli – strzelił wprawdzie dwusetnego gola w Premier League, a w Tottenhamie bramkę numer 267, dzięki czemu przeskoczył Jimmy’ego Greavesa i stał się najskuteczniejszym strzelcem w dziejach klubu, ale wciąż ma apetyt na więcej.

Tottenham bez żółci

O tym, czy to „więcej” może się spełnić w tym akurat klubie, będzie jeszcze czas podyskutować. Parę tygodni temu Kane powiedział jasno, że uważa się za kibica Tottenhamu i że jest otwarty na rozmowy o przedłużeniu kontraktu – ale tu wiele zależeć będzie pewnie od tego, czy swoją umowę z Danielem Levym przedłuży Antonio Conte i czy obecny sezon drużyna zakończy w pierwszej czwórce, a po drodze zdoła jeszcze powalczyć w Pucharze Anglii i Lidze Mistrzów. Na pewno taki mecz jak dzisiejszy również trenerowi Tottenhamu dostarcza argumentów za tym, by zamiast w kółko latać między Włochami i Anglią, spróbować wreszcie zapuścić korzenie w Londynie. Jako się rzekło: tak dobrze w tym sezonie jeszcze nie grali i w końcu udało im się nawiązać do najlepszych momentów sezonu poprzedniego, w którym impet po zmianie trenera, a później po przyjściu Kulusevskiego i Bentancura, pozwolił ostatecznie wrócić do Champions League.

Będzie czas również pospekulować nad istotą tego przełamania. Czy to kwestia powrotu do zdrowia kluczowych zawodników, ze wspomnianą dwójką na czele? Czy fakt, że ten akurat rywal na tym stadionie wyjątkowo Tottenhamowi „leży”? Czy porażka na Etihad przed 17 dniami, a zwłaszcza późniejsza szczera rozmowa Contego z drużyną na temat łatwości, z jaką traci ona bramki, przyniosła oczyszczenie i pozwoliła zacząć wszystko od nowa? Choroba i operacja usunięcia woreczka żółciowego włoskiego szkoleniowca dodała drużynie dodatkowej motywacji? A może to nie Tottenham był tak dobry, tylko City – mimo indywidualnych rekordów Haalanda piłkarsko w tym roku gorsze, o co kłóciłem się dziś z Łukaszem Piszczkiem zarówno na, jak i po zejściu z anteny Viaplay – po prostu do Londynu nie dojechało, Pep Guardiola zaś przekombinował wysyłając młodego Rico Lewisa na lewą obronę, a Kevina de Bruyne wpuszczając na boisko dopiero po godzinie? Pytania można by mnożyć, na część udało się może odpowiedzieć w pomeczowej dyskusji, ale teraz jednak wypada się zatrzymać przy tym rekordzie i przelecieć w pamięci wszystko, co do niego doprowadziło.

Odrzucenie, którego nie było

Pamiętam, że kiedy Harry Kane zdobył setnego gola w Premier League, on sam zdecydował się opowiedzieć swoją historię – pamiętam także, że streszczałem ją wtedy dla Sport.pl. Zaczynała się tak: miał osiem lat, szedł przez park z ojcem, który ni stąd, ni zowąd oznajmił, że ma mu coś ważnego do powiedzenia. Była to wiadomość, że szkółka Arsenalu, w której wówczas trenował, nie jest nim zainteresowana. Często później wspominał reakcję taty: to, że go nie skrytykował, tak samo zresztą, jak nie skrytykował tych, którzy podjęli decyzję w sprawie jego przyszłości. Pan Patrick Kane nie dawał synowi do zrozumienia, że się nie nadaje, nie okazywał wściekłości i rozczarowania, nie nakładał dodatkowej i zupełnie zbędnej presji. Po prostu objął chłopca ramieniem i powiedział, że najważniejsze, żeby dalej robił swoje i że znajdą mu inny klub. Dwa lata później Harry Kane trafił do akademii Tottenhamu, któremu zresztą kibicowała cała jego rodzina i w którym grał jego ówczesny idol, Teddy Sheringham.

Później, w przyszłości, miał być do Sheringhama porównywany – mam gdzieś w prastarych fiszkach wywiad z Lesem Ferdinandem, zestawiającym właśnie tych dwóch snajperów, zwłaszcza w kwestii tego, jak obaj naturalnie odnajdywali wolną przestrzeń między liniami rywala, ale dorzucającym jeszcze do puli Alana Shearera, który podobnie jak Kane potrafi uderzyć nie do obrony zza pola karnego. To Ferdinand pierwszy przed Contem określił Kane’a mianem „dziewięć i pół”, które miało opisywać zawodnika pomiędzy boiskową „dziewiątką” a „dziesiątką”; zawodnika, który potrafi być klasycznym snajperem i lisem pola karnego, który potrafi utrzymać się przy piłce plecami do bramki, a potem odwrócić się i popędzić w jej stronę, choć kiedy drużyna tego potrzebuje, wystarcza mu inteligencji, by się cofnąć i zająć pozycję w drugiej linii, a następnie uruchomić któregoś z wybiegających na pozycję kolegów precyzyjnym podaniem. Ubiegłoroczna wygrana 3:2 na Etihad to szczytowe chyba osiągnięcie Kane’a w tej roli.

Warto historię o odrzuceniu przez Arsenal przypomnieć także dlatego, że – choć opowiadał ją już jako zdobywca setki goli w Premier League, to wspominał też chwile, w których myślał, że nie zdobędzie ani jednego. Miał wówczas dziewiętnaście lat – niejeden jego rówieśnik był już gwiazdą, za niejednego płacono fortunę – i od dwóch lat tułał się po wypożyczeniach do niższych lig. Nawet tam nie zawsze mieścił się w wyjściowej jedenastce: czy mógł marzyć o tym, że stanie się podporą nie tylko klubu z ekstraklasy, ale też reprezentacji kraju? Przy okazji poznawał, jak wspomina, prawdziwe życie, przyglądając się ludziom, dla których wizja spadku z drugiej do trzeciej ligi oznaczała groźbę radykalnego ograniczenia i tak niewielkich na tym poziomie zarobków czy wręcz bezrobocia. Przestawał być dzieckiem.

Warto robić swoje

Scenariusz ten znało wielu podobnych jemu młodzieńców. Okres przygotowawczy spędzony z pierwszym zespołem i szansa gry w spotkaniach towarzyskich, zwłaszcza kiedy największe gwiazdy nie wróciły jeszcze z wakacji, później daremne nadzieje na to, że nadarzy się kolejna okazja, a w zimowym okienku transferowym – wypożyczenie do jednej z niższych lig. Tam zaś szok i twarde lądowanie („W Yeovil nie mamy Ritza” – mówił dawnemu koledze Kane’a z Tottenhamu, Androsowi Townsendowi, szkoleniowiec lokalnej drużyny, prowadząc go do obskurnego hoteliku i upewniając się, że na wyposażeniu pokoju jest garnek do gotowania makaronu), adaptacja do bardziej bezpośredniego stylu gry, czasem kontuzje. W przypadku Kane’a najpierw było Leyton Orient (od stycznia do maja 2011), później Millwall (od stycznia do maja 2012), w kolejnym sezonie Norwich (gdzie złamał kość śródstopia) oraz Leicester.

„Robić swoje” musiał więc wyjątkowo długo. Pierwszy raz na ławce rezerwowych Tottenhamu znalazł się wprawdzie w październiku 2009, debiutował – w meczu Ligi Europy – w sierpniu 2011, ale na to, by Tim Sherwood, nadzorujący jego rozwój w młodzieżówce, zaczął na niego stawiać już będąc tymczasowym trenerem Tottenhamu, musiał czekać jeszcze dwa i pół roku – wcześniej przekonał jedynie Andre Villas-Boasa, by nie wysyłał go na kolejne wypożyczenie. U Mauricio Pochettino również zaczynał jako rezerwowy, za Soldado i Adebayorem: Argentyńczyk ostatecznie przekonał się do niego po wygranej z Aston Villą w listopadzie 2014 r., kiedy to strzelił zwycięskiego gola w ostatniej minucie (był to zresztą gol bardzo szczęśliwy, bo Anglik wykonywał rzut wolny i trafił w mur, a piłka po rykoszecie zmyliła bramkarza i wpadła do siatki). Pochettino zawsze podkreślał, że to dzięki tej bramce w klubie uwierzono, że wie, co robi; w moim kibicowskim życiu – i w karierze Kane’a – zaczynał się najlepszy czas.

Przez wszystkie te lata przed wywalczeniem miejsca w podstawowym składzie, tak jak wtedy w parku z ojcem, nie myślał, że coś jest nie tak. Nie zniechęcał się. I ciężko pracował. Cytowany już Les Ferdinand, który przez jakiś czas szkolił napastników Tottenhamu, opowiadał, że nigdy w życiu nie spotkał juniora, który tyle pracy wkładałby w swój rozwój; bramkarz Brad Friedel dorzucał wspomnienie Kane’a, wypraszającego u niego dodatkowe pół godziny po treningu, by mógł poćwiczyć strzały. Dobrze pamiętam, jak podczas pierwszych występów na White Hart Lane miał kłopoty z przyjęciem piłki, jak nie potrafił ustać na nogach w starciu z obrońcami: kiedy patrzę na miejsce, w którym jest dzisiaj, czuję, że powinienem się przyznać do tego, że kompletnie w niego nie wierzyłem.

Cud wielu sezonów

Inna sprawa, że nie tylko ja wtedy w niego wątpiłem. Po świetnym sezonie 2015/16 pytano, czy będzie umiał powtórzyć strzeleckie osiągnięcia w sezonie kolejnym – to wtedy mówiło się o „one season wonder”. Otóż powtórzył. Rok później zastanawiano się, czy będzie potrafił pokazać się w Lidze Mistrzów. Otóż potrafił. Dwa lata później chciano wiedzieć, czy da radę zagrać dobry mecz na mundialu. Otóż dał. A dzisiaj nie tylko w Tottenhamie i w Premier League ustanawia i goni kolejne rekordy – robi to samo w reprezentacji, której jest kapitanem.

José Mourinho obiecywał mu wprawdzie, że zrobi z niego gwiazdę na miarę Messiego i Ronaldo, ale chyba zbyt mocno chodzi po ziemi, by nabrać się na podobne gadki. „On jest jednym z nas” – śpiewają o nim kibice, a kolejni szkoleniowcy nie mogą się nachwalić jego skromności i zrównoważenia. Pochettino w tym kontekście podkreślał zbawienny wpływ żony – z Kate chodził w zasadzie od dzieciństwa, mają troje dzieci i rodzinność Kane’a również chyba jest powodem, dla którego ta kariera toczy się tak wzorowo. Jaki tam Ronaldo – najlepszy strzelec Tottenhamu nie ma w sobie nic z celebryty, nie imprezuje, nie sfotografowano go z żadną modelką ani nie złapano na paleniu pod prysznicem. Z wyglądu i uczesania przypomina bardziej bohatera filmu epoki kina niemego niż współczesnego piłkarza – jako że nie mogę wciąż zapomnieć porównania, które poczynił kiedyś Jonathan Wilson, zestawiając legendę Tottenhamu z pilotami RAF, napiszę i to, że Harry Edward Kane mógłby zagrać w nim rolę jednego z tych dzielnych pilotów dwupłatowca, którzy nigdy nie wrócili z wyprawy przeciwko Czerwonemu Baronowi.

Oczywiście dziś nie pressuje już tak maniacko jak w pierwszych latach pracy z Pochettino. Nauczył się dbać o zdrowie. Wynajął kucharza. Wzmocnił kostki – ich kontuzje trapiły go przez dobrych parę sezonów. Do pracowitości i skromności, do zabójczej skuteczności strzeleckiej i zdolności dostrzegania kolegów, wypada więc dodać inteligencję, dojrzałość i odporność psychiczną. Fakt, że gdy zmarnuje jedną, drugą czy trzecią okazję w meczu, nie traci równowagi i próbuje jeszcze raz, świadczy o tej ostatniej równie mocno, jak to, że tak szybko pozbierał się po niewykorzystanym karnym w meczu z Francją na ostatnim mundialu.

Zostań z nami

Ale ci, którzy go znają, mówią o czymś jeszcze: o nieustannej chęci rozwoju; to jest to „więcej”, o którym wspominał po meczu z City. W czasach, gdy pracował z Pochettino, opowiadano, że wieczorami, oglądając w domu mecze, wymieniał się na WhatsAppie uwagami z Argentyńczykiem i jego asystentami („Zobacz, Harry, jak rusza się ten napastnik, jak zmienia tempo biegu, jak znajduje pół metra wolnej przestrzeni i jak gubi obrońcę”). Albo jak w wolne popołudnia umawiał się z grupą kolegów grających w ofensywie Tottenhamu na dodatkowe sesje strzeleckie – ale nie skupiające się na jałowym waleniu piłki do pustej bramki, tylko takie, w których korzystając z pomocy bramkarzy z drużyny juniorskiej, można odtworzyć na tyle, na ile się da, sytuacje meczowe. I jak analizował swoje własne występy: zarówno na boisku treningowym, jak później przed monitorem.

Zdaję sobie sprawę, że z perspektywy tak zwanego neutralnego obserwatora najważniejsze pytanie dnia dzisiejszego brzmi, czy owo „więcej” można osiągnąć w Tottenhamie? Zrobił dla klubu wystarczająco wiele, by móc odejść z podniesionym czołem – a może nawet z uzasadnionym poczuciem, że nie ma się co łudzić marzeniami o jakichś mistrzostwach czy pucharach, po które może sięgnąć w tych barwach. Ale przecież ja, do cholery, nie jestem żadnym neutralnym obserwatorem. Czytam Barneya Ronaya w „Guardianie”, piszącego, że Harry Kane nie potrzebuje trofeów, bo już jest wystarczająco wielki. Patrzę, jak po meczu z City wspólnie z innym supersnajperem Tottenhamu, Clive’em Allenem, wspomina te chwile sprzed kilkunastu lat, gdy u niego również zaczął pobierać u niego lekcje. Bardzo już chciałbym mieć tę koszulkę.

Plan pracy

1 odpowiedź

1. To będzie daleki strzał, prawdziwe uderzenie z dystansu, z gatunku tych, które przez długie dekady oddawali liczni bohaterowie tej historii, ale w sumie dlaczego nie? Dlaczego nie spróbować zacząć spisywać kronikę polskiego futbolu nie na żadnym boisku, ale w alkowie wielkiej księżnej Izabelli Habsburg, zwłaszcza że niedościgniony mistrz reportażu sportowego Ota Pavel rozpoczyna swoją „Bajkę o Rašce” od wizyty księżnej pani w pewnym warsztacie szewskim? Są lata siedemdziesiąte XIX wieku, angielska Football Association powstała ledwie dekadę wcześniej i ledwie dekadę wcześniej przedstawiciele kilkunastu angielskich szkół, uczelni i klubów uzgodnili wspólne zasady gry w piłkę nożną, a trzydziestoparoletni doktor Henryk Jordan po powrocie z zagranicznych wojaży otwiera w Krakowie prywatną praktykę ginekologiczno-położniczą.

Doświadczenia lekarskie zbierał już w Wiedniu, w Berlinie i w Nowym Jorku, w Stanach Zjednoczonych zetknął się również z gimnastyką szwedzką dla młodych kobiet i dziewcząt, zresztą akompaniując ćwiczącym jako pianista. Jego nowatorskie, jak na tamten czas, metody cieszyły się popularnością nie tylko na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie wykładał i gdzie po latach dorobił się profesury, lecz także wśród coraz bardziej wpływowych klientek. Jedną z nich była właśnie żona arcyksięcia Fryderyka, Izabella von Croÿ-Dülmen: jeździł do niej do Wiednia na konsultacje i żeby odbierać kolejne porody. Zwany „bocianem Habsburgów” (frazę tę można znaleźć nawet w powieści kryminalnej Jacka Dehnela i Piotra Tarczyńskiego „Tajemnica domu Helclów”) lekarz, w przerwach między sprawdzaniem, jak błękitna jest krew noworodków, wykładaniem i pisaniem podręczników medycznych oraz kierowaniem towarzystwami i czasopismami lekarskimi, zajmował się też działalnością społecznikowską innego rodzaju – zwłaszcza po tym, jak w 1881 roku zmarł jego sześcioletni syn. W Krakowie był radnym miejskim, później także posłem na galicyjski Sejm Krajowy, ale głównym polem jego pozamedycznych zainteresowań były kwestie związane z higieną i kulturą fizyczną. Właściwie trudno wyobrazić sobie, z ilu godzin składał się jego dzień, jeśli się spojrzy na listę instytucji, które zakładał lub współzakładał – były wśród nich również Towarzystwo Budowy Tanich Mieszkań dla Robotników Katolickich oraz chór młodzieży rękodzielniczej – ale dla mnie najważniejszy jest oczywiście pomysł, na jaki wpadł wiosną 1888 roku. Miał wtedy czterdzieści sześć lat.

Szkoda tylko, że wciąż nie wiem, ile lat miał wiosną 1888 roku Staszek Pokój – i czy w ogóle był już na świecie. Wiem, że kiedy jesienią 1906 roku w Krakowie odbywał się tak zwany Turniej Jesienny, po którym w mieście zaczęły powstawać pierwsze kluby piłkarskie, należał on do najlepszych zawodników drużyny „Czarnej”, wyłonionej z miejscowej młodzieży rzemieślniczej. Wiem, że już wcześniej przychodził do założonego przez Henryka Jordana parku i że rozgrywał tam pierwsze mecze, było to bowiem miejsce – jak pisze Tadeusz Dalewski w rozprawie „Rodowód KS Juvenia” – stojące otworem dla wszystkich: „jedyny to był teren zbliżenia młodzieży wszystkich stanów i klas; koszulka sportowa zacierała różnice”.

2. To się wydaje niewiarygodne, ale tak jest: poza wydawnictwami albumowymi, kronikarsko-statystycznymi i osobistą, ilustrowaną „Moją historią futbolu” Stefana Szczepłka (były dwie części, jedna o świecie, druga właśnie o Polsce) nie było dotąd na rynku historii polskiej piłki nożnej. Tym bardziej nie było jej jako książki, która nie opowiadałaby o futbolu wyłącznie z perspektywy czysto sportowej, ale umieszczała wydarzenia boiskowe w szerokim kontekście historii społecznej i politycznej. Nikt się dotąd nie zastanawiał nad tym, jak sposób gry w piłkę polskich drużyn albo to, co działo się na trybunach, łączyły się ze stanem spraw w kraju. Nikt nie uprawiał ludowej historii polskiej piłki, niewielu – poza Śląskiem – uprawiało historię regionalną, opowieści o futbolu zamieszkujących Polskę mniejszości są niezwykle rzadkie.

No i jest jeszcze jedna kwestia: przez długie dekady historię polskiego futbolu, a zwłaszcza jego pierwszych lat – spisywali przedstawiciele ówczesnych albo późniejszych elit. Profesorowie, doktorzy, pisarze, dziennikarze. Trudno więc ukrywać, że pytanie, jak te początki wyglądały oczami szykującego się do zawodu tapicera Staszka Pokoja, występującego w wielu kluczowych meczach okresu pionierskiego, albo jego kolegów Jana i Kazimierza Wilkoszów, Turmińskiego i Lachowskiego, stało się moją obsesją. Może ktoś z Was dysponuje jakimiś informacjami na ich temat?

3. Jak widać z powyższego, w 2022 roku zająłem się na poważnie historią polskiej piłki nożnej. M.in. dzięki Stypendium Twórczemu Miasta Krakowa napisałem pierwsze rozdziały poświęconej jej książki – spędziłem wiele godzin w archiwach, odbyłem trochę rozmów, udało mi się dotrzeć do mało znanych dokumentów i świadectw. Prace trwają – i zapewne potrwają jeszcze długie miesiące. Przyświeca im motto zaczerpnięte z Simona Kupera – „Podstawowym elementem mojej pracy jest przekonanie, że piłka nożna może zdradzić zaskakująco wiele o danym państwie”.

Najpierw jednak, jak wszystko na to wskazuje, ukaże się książka bardziej współczesna: opowieść o naszych czasach, które przeglądają się w lustrze futbolu. Okres popandemicznego nabierania tchu, dramatyczne – choćby ze względu na atak serca Christiana Eriksena – mistrzostwa Europy, rodzący moralne dylematy mundial w Katarze, pomysł powołania Superligi przez najbogatsze (co nie znaczy: najlepiej zarządzane) kluby, skorumpowana FIFA, ukraiński futbol w cieniu wojny. A z drugiej strony: niezapomniane mecze i wielcy futbolowi artyści, w których staram się widzieć żywych ludzi z ich trudnościami i dramatami, a nie reklamowe słupy czy ikony kultury masowej. Wielkie futbolowe mity, te indywidualne, jak Pelé, Gascoigne, Messi, Ronaldo czy Bale, i zbiorowe, jak Barcelona, która przyciągnęła niedawno najlepszego polskiego piłkarza. No i w końcu właśnie: polska piłka w polskim piekle, budząca nadzieję przygoda z reprezentacją Paulo Sousy, niesławna rejterada portugalskiego „sprzedawcy marzeń”, wyścig z własną przeszłością Czesława Michniewicza, a potem zakopane przez niego talenty Polaków podczas mundialu…

4. Pracowity rok za mną, ale równie pracowity przede mną, bo przecież skończyłem jeszcze tłumaczenie „Nazwisk dawno niesłyszanych” – historii węgierskiej piłki Jonathana Wilsona, a także uzupełnień „Aniołów o brudnych twarzach” tegoż autora; w przypadku tej pierwszej, naprawdę znakomitej książki, oddałem ją właśnie wydawcy, w przypadku drugiej czekam jeszcze na dopiski pomundialowe. Mam też inne plany, o których – żeby nie zapeszyć – zmilczę.

Dziwna sprawa z tym moim pisaniem i mówieniem o piłce. Zdecydowanie nie uważam tej dziedziny życia za najważniejszą. Dziennikarzem jestem od 30 lat i większość tekstów, po których publikacji byłem najbardziej zadowolony, nie dotyczyła futbolu. O meczach, piłkarzach i trenerach piszę zwykle na szybko, często w pociągu, czasami w nocy, po prostu żeby poradzić sobie z nagromadzonymi przy okazji oglądania któregoś ze spotkań emocjami. O czytelnikach, strach powiedzieć głośno, zazwyczaj wtedy nie myślę – myślę o sobie i o tym, co przeżyłem. Niekiedy bawię się możliwością zmieszczenia w jednym zdaniu Guardioli i Solnit albo Messiego i Thoreau. Częściej się pewnie zmagam z poczuciem winy, że zachwycają mnie spektakle, wokół których narosło tyle niegodziwości. Generalnie jednak po prostu wrzucam do morza zapieczętowane butelki i wciąż się nie mogę nadziwić, że ktoś je gdzieś wyławia. Że właśnie dzięki pisaniu o futbolu stałem się, ekhem, szerzej rozpoznawalny, ściągany przed mikrofony czy kamery (TVP Sport do opowiadania o mundialu, Viaplay do opowiadania o Premier League).

Nie to, żebym narzekał. Wciąż jeszcze na początku nowego roku chciałem to sobie po prostu podsumować. Trzymajcie kciuki.

Tottenham ciężko doświadczony

1 odpowiedź

„Doświadczenia nie da się kupić”- powiedział Antonio Conte na konferencji prasowej po meczu z Manchesterem City, w którym jego drużyna prowadziła do przerwy 0:2, żeby ostatecznie przegrać 4:2, po czym uśmiechnął się gorzko i dodał: „No cóż, da się kupić doświadczenie”. Sens tej wypowiedzi był oczywisty: Włoch pracuje z drużyną niedoświadczoną i w klubie, którego prezes nie chce go wesprzeć, kupując mu zawodników rutynowanych – takich, z którymi mógłby walczyć o najwyższe cele teraz i od razu.

Rzecz w tym, że obie części wypowiedzi włoskiego trenera wydają się nieprawdziwe. Conte pracuje z drużyną wyjątkowo doświadczoną, ze średnią wieku dobiegającą trzydziestki. W jej składzie są były mistrz i aktualny wicemistrz świata Hugo Lloris, aktualny mistrz świata Cristian Romero, a także były wicemistrz świata, aktualny brązowy medalista mundialu Ivan Perisić (nawiasem mówiąc ten koronny przykład kupionego latem doświadczenia, idealny typ transferu „pod Conte” i dawny „żołnierz” włoskiego szkoleniowca z Interu, wczoraj był współodpowiedzialny za utratę trzech bramek…). O kolosalnym doświadczeniu takich piłkarzy, jak Harry Kane czy Heung Min Son, nie ma co mówić – to przecież królowie strzelców angielskiej ekstraklasy, grający w niej od lat, pamiętający występ w finale Ligi Mistrzów. Dier i Davies byli w Tottenhamie za najlepszych czasów Mauricio Pochettino, uczestniczyli w niejednym klasyku Premier League i Champions League, występowali na wielkich turniejach ze swoimi reprezentacjami. Hojbjerg z Danią przeżył niejedno, a w Bayernie uczył się jeszcze od Pepa Guardioli. Richarlison utrzymał Everton w Premier League, a w Katarze strzelił najpiękniejszą bramkę turnieju. Bentancur, Kulusevski, niby młodzi, występowali już w Serie A, a ich rok w Tottenhamie pozwolił chyba zebrać pulę kolejnych doświadczeń. Za Lengletem stoi parę sezonów w Barcelonie, z katalońskiego klubu przyszedł też Emerson Royal, na ławce jest wielu mężczyzn po przejściach: Forster, Sanchez, Doherty, Bissouma. W ubiegłym sezonie ten sam mniej więcej skład (ba: słabszy, bo przecież bez Perisicia, Richarlisona, Bissoumy) wygrał na Etihad 3:2. Doprawdy: sugerowanie, że tej ekipie brakuje doświadczenia, jest wyjątkowo nie na miejscu, podobnie jak sugerowanie, że prezes Levy włoskiego szkoleniowca nie wspiera. Wiadomo, że przebudowa i proces wzmocnień powinny być ciągłe, ale latem klub wydał naprawdę dużo pieniędzy, i to nie tylko na dobrze się zapowiadających graczy z perspektywą ich odsprzedania w przyszłości (Djed Spence), ale i na takich, którzy powinni robić różnicę tu i teraz – wspomnianych już Perisicia, Richarlisona, Bissoumę.

Co charakterystyczne, wczorajsza kapitulacja w drugiej połowie meczu z MC zbiegła się z rocznicą pamiętnego thrillera w Leicester, gdzie Tottenham wygrał 3:2 dzięki dwóm golom Bergwijna w doliczonym czasie gry. Północnolondyńska rewolucja Conte nabierała właśnie tempa, a przyjście Kulusevskiego i Bentancura miało za chwilę nadać jej jeszcze większej dynamiki. To było całkiem niedawno: szczelna obrona i zabójczo szybkie ataki z własnej połowy jako przepis na sukces, owszem – z perspektywy miłośnika futbolu opartego o posiadanie piłki, pressing i dominację ten styl drużyny był zbyt reaktywny, ale przecież przynosił zwycięstwa i punkty, a w końcu pozwolił nawet wrócić do Ligi Mistrzów. Po letnich transferach optymizm wokół drużyny był spory. O tym, że obroni miejsce w pierwszej czwórce mówili w zasadzie wszyscy eksperci (no, może poza niżej podpisanym, ale to dlatego, że w kwestii Tottenhamu rzadko patrzę eksperckim okiem). Jesienią drużyna grała poniżej oczekiwań, ale zbierała punkty. Na mundial zawodnicy rozjeżdżali się patrząc z góry na większość bezpośrednich rywali – poza Arsenalem i MC oczywiście. Co poszło nie tak?

O tym, w jakim miejscu jest Antonio Conte po stracie Gian Piero Ventrone, a także po śmierciach Sinisy Mihajlovicia i Gianlukki Viallego, już parę razy napomykałem – i tutaj na blogu, i w studio Viaplay, i na Twitterze. Na ostatniej konferencji Włoch mówił otwarcie, że te traumatyczne doświadczenia skłaniają go do poważnych refleksji o przeszłości. Mówił też o rozłące z rodziną – żona i dorastająca córka zostały we Włoszech, on w Londynie mieszka wciąż w hotelu; wiemy, że stara się wracać do domu najczęściej, jak może, ale na ławce, w trakcie meczów i podczas rozmów z mediami wygląda na coraz bardziej tym wszystkim zmęczonego i pozbawionego energii. W ubiegłym sezonie tzw. „Conte Cam” – pomeczowy filmik pokazujący reakcje Włocha przy linii bocznej – był hitem klubowych mediów społecznościowych, ale teraz coraz częściej administratorzy po prostu go nie wrzucają, nie ma się czym chwalić. Wygląda na to, że w trakcie mundialu klub i trener podjęli decyzję: to małżeństwo z rozsądku latem zakończy się rozstaniem. Wygląda na to, że piłkarze to czują i wiedzą.

Jasne: Conte ma prawo być sfrustrowany faktem, że Daniel Levy nie kupuje tyle, co Todd Boehly. Zarazem jednak Levy może być sfrustrowany faktem, że choć płaci trenerowi 15 milionów za sezon, to drużyna pod jego rządami nie rozwija się tak, jak – powiedzmy – Brighton pod De Zerbim. Że piłkarze, jakich ma do dyspozycji Włoch, nie grają lepiej niż kiedyś. Że ani tych młodych – powiedzmy: Sessegnona czy Skippa – nie rozwinął, ani tym doświadczonym – zwłaszcza Sonowi – nie pomógł pozostać dłużej na topie. Że wciąż uparcie trzyma się jednego ustawienia, nawet jeśli w trakcie meczu z Arsenalem oznacza to, że Hojbjerg i młodziutki Sarr muszą grać we dwóch przeciwko trójce pomocników rywala – i nawet jeśli jego wahadłowi (Sessegnon w czwartej minucie derbów, Emerson Royal w zasadzie w większości przypadków) po dojściu do dobrej pozycji wybierają złe rozwiązania. Kiepskie początki spotkań, letarg pierwszych połów, gole tracone po indywidualnych błędach, ale też po stałych fragmentach gry – tych goli traconych naprawdę mnóstwo, szósta porażka w ostatnich dziesięciu meczach ligowych; wszystko to pokazuje wyraźnie, że coś tutaj nie funkcjonuje.

Wczoraj akurat Tottenham zaczął dobrze (a może to zresztą kiepsko zaczął Manchester City, o którym Guardiola mówił po meczu, że wielu piłkarzy poczuło się w nim zbyt komfortowo?). Przez 45 minut przekonywaliśmy się, ile drużynie daje obecność Bentancura, zarówno w pressingu, jak podczas prób minięcia rywala podczas wyprowadzania piłki sprzed własnej bramki. Nawet i w drugiej połowie w zasadzie każde szybkie wyjście londyńczyków pachniało zagrożeniem przed bramką Edersona. Naprawdę jest potencjał w tej drużynie, ale potencjał ten w ostatnim czasie nie może się uwolnić.

O tym pisałem już po derbach: trzeba dawać czas trenerowi, trzeba go wspierać, ale wtedy, kiedy ma się przekonanie, że jest to właściwy trener. Żeby zacytować Alasdaira Golda: jest coś ironicznego w fakcie, że Chelsea zatrudniła trenera nastawionego na rozwijanie projektu w klubie, który ma wygrywać natychmiast, Tottenham zaś zatrudnił trenera nastawionego na natychmiastowe wygrywanie w klubie przyzwyczajonym do rozwijania projektu. 

W przypadku Conte i Tottenhamu coraz wyraźniej widać, że to nie działa. Pytanie tylko, czy przez najbliższe tygodnie klub nadal ma się pogrążać w marazmie, godząc się nie tylko z wygaśnięciem kontraktu Włocha, ale także z koniecznością sprzedania latem Harry’ego Kane’a (przecież nie przedłuży kontraktu w tym bałaganie, aż tak głupi nie jest), czy powinien jednak spróbować uratować jeszcze ten sezon. Zimowe transfery nigdy nie są łatwe, ale kiedy cały piłkarski świat wie, że dokonują ich trener bez przyszłości i dyrektor sportowy, któremu we Włoszech grozi proces karny (udział Fabio Paraticiego w ostatnim skandalu wstrząsającym Juventusem to przecież kolejny powód do zmartwień ludzi związanych z Tottenhamem), wydają się jeszcze bardziej skomplikowane. Sami zresztą pomyślcie: kupowalibyście na miejscu Daniela Levy’ego kosztownego wahadłowego mając w tyle głowy obawę, że kolejny szkoleniowiec wcale nie będzie grał wahadłowymi?

Doświadczenia nie da się kupić. Ale my w Tottenhamie naprawdę jesteśmy już bardzo doświadczeni. Także przez los, który skazał nas na kibicowanie takiej drużynie.

Antonio Conte i kwestia czasu

1 odpowiedź

Od jakiegoś czasu się zastanawiam, kiedy to wszystko zaczęło się sypać. Od jakiegoś czasu, bo przecież nie od dzisiejszego wieczora, w którym Arsenal po raz pierwszy od dziewięciu lat – i to z dużą swobodą – wygrał mecz na stadionie Tottenhamu. Skąd te fatalne początki spotkań? Skąd pasywność? Skąd oczekiwanie tylko i wyłącznie na błąd rywala? Skąd bałagan w defensywie, w ubiegłym roku – umówmy się – jednej z najszczelniejszych w Premier League? Skąd zaniedbany pressing i coraz częstsze próby bronienia się w średnim, a nawet, brrr, niskim bloku? Skąd brak agresji, szczególnie widoczny dziś w pierwszej połowie, kiedy goście wygrywali praktycznie każdą drugą piłkę? Skąd kryzys formy Sona, ciągnący się przecież od lata 2022? Skąd błędy Llorisa, prowadzące do utraty bramek – już cztery w tych rozgrywkach, niesławny rekord ligi? Skąd te wszystkie kapitulacje w meczach z każdą tak naprawdę drużyną z czołówki angielskiej ekstraklasy? Skąd proste błędy, niecelne podania, krzycząca niechlujność (pamiętacie pewnie tę piłkę, którą Sessegnon wypuścił na aut w drugiej połowie, albo spacer sfrustrowanego Perisicia do linii końcowej, nieświadomego, że Son właśnie zagrał piłkę w jego kierunku…)? Skąd tracone sekundy, w których zamiast zagrać na pamięć poszczególni zawodnicy przyjmują futbolówkę, żeby dopiero rozejrzeć się i zastanowić, co z nią zrobić? Skąd wrażenie, że boją się wziąć odpowiedzialność – nawet ci, którzy w reprezentacjach swoich krajów są zwykle liderami?

Pewnie jak to się wszystko skończy, to znaczy kiedy Antonio Conte opuści klub za porozumieniem stron jeszcze przed wygaśnięciem jego umowy albo kiedy latem prezes zdecyduje o nieprzedłużeniu kontraktu Włocha, będziemy się dowiadywać więcej i więcej. Np. o kulisach rozmów, które odbyły się w trakcie mundialu i które ostatecznie nie doprowadziły do decyzji o popisaniu z trenerem nowej, wieloletniej umowy. Albo o tym, jakim ciosem dla niego i traumą dla całej drużyny była śmierć tak przez wszystkich kochanego Gian Piero Ventrone. Pewnie Conte nie będzie trzymał języka za zębami i wypuści niejedną szpilę pod adresem władz klubu, które nie dały mu odpowiednich narzędzi. Z pewnością będzie miał rację, jeżeli będzie zestawiał wydatki Tottenhamu z tymi, które poczyniły kluby sponsorowane przez amerykańskich miliarderów bądź arabskich szejków – trudno żeby nie był sfrustrowany, patrząc na tę dziwaczną wersję Football Managera, w którą gra obecnie właściciel Chelsea Todd Boehly. Z drugiej strony jednak nie trzeba odwoływać się do pracy, jaką wykonują trenerzy z drużyn o możliwościach jeszcze bardziej ograniczonych, a pod których ręką piłkarze ewidentnie się rozwijają – Thomas Frank, Roberto de Zerbi to przykłady najbardziej uderzające, choć można by mówić także o pracy Marco Silvy w Fulham. Wystarczy powiedzieć, że latem Antonio Conte dostał od klubu wsparcie większe nawet, niż spodziewali się fani Tottenhamu, a na liście zakupów nie było tylko młodych zdolnych, których miał rozwijać w kolejnych miesiącach, a może i latach (Djed Spence, którego zresztą konsekwentnie ignoruje, mimo fatalnej gry na prawym wahadle Emersona Royala i dalekiej od ideału postawy Matta Doherty’ego), ale także ci gotowi na grę już teraz: Perisić, Richarlison czy Bissouma. Co się stało, nawiasem mówiąc, z tym ostatnim? Gdzie się podziała jego zuchwała gra z czasów Brighton?

To może być skądinąd jedna ze wskazówek. Mówiąc o Bissoumie w pierwszych miesiącach sezonu, Conte narzekał na jego taktyczne niezdyscyplinowanie, ale w języku Włocha oznaczało to po prostu nadmierną boiskową fantazję, chęć do poszukiwania rozwiązań samemu, zamiast podążania za trenerskimi instrukcjami jeden do jednego. Niestety: schematy, jakie wypracował z piłkarzami Włoch działały w roku ubiegłym, w tym jednak zostały przez kolejnych rywali odczytane; jedyne, co działało z początku – bo teraz również nie funkcjonuje – to stałe fragmenty gry, szlifowane pod okiem Gianniego Vio. Słowo „kreatywność” jakoś nie chce się zrymować ze słowem „Tottenham”. Pomysły na atak pozycyjny? Wielopodaniową akcję? Prosimy szukać pod innym adresem.

No więc nie wiem tak naprawdę, kiedy to się zaczęło sypać. Od dłuższego czasu jednak mam poczucie, że przygoda Antonio Conte z Tottenhamem dobiega końca. Że prezes Levy nie tylko nie ma tylu pieniędzy, żeby Włoch mógł walczyć o mistrzostwo już teraz (skądinąd pamiętam, jak Conte mówił, że póki szanse wynoszą jeden procent, to walczy, ale w ostatnich tygodniach podkreśla stale, że sukces jest poza zasięgiem – czy nie podcina w ten sposób skrzydeł podopiecznych?), ale że nie ma przekonania, czy ma do czynienia z właściwym człowiekiem do powierzenia mu tych pieniędzy. Sami zresztą powiedzcie: czy szastalibyście forsą na piłkarzy zamawianych pod styl gry trenera, który nie przedłużył umowy i może za parę miesięcy odejść?

Prawdę powiedziawszy, ten brak przekonania Daniel Levy dzieli z coraz większą grupą kibiców Tottenhamu, zmęczonych reaktywnym stylem gry, trenerskim uporem w stawianiu na jednych i ignorowaniu innych zawodników, a w końcu także: niechęcią do poszukiwania planu B. Dlaczego z Arsenalem np., świadom przewagi jednego zawodnika gości w środku pola i fatalnej dyspozycji Sona, nie próbował ustawienia z trójką pomocników?

Zryw z początku drugiej połowy i kilka świetnych interwencji Ramsdale’a dało mu alibi. Ale tak naprawdę nie powinny one przesłaniać kwestii zupełnie podstawowej. Choć teza o tym, że trzeba dawać czas trenerowi, jest teoretycznie słuszna, to aby była słuszna w przypadku Tottenhamu, spełniony musi być jeden warunek: musi to być właściwy trener. Coś o tym mogliby powiedzieć fani Arsenalu, w którym Mikel Arteta po trudnym początku z miesiąca na miesiąc budował drużynę nawiązującą do najlepszych klubowych tradycji. W przypadku Conte z miesiąca na miesiąc widać, że jego pomysł na grę nie do końca odpowiada oczekiwaniom nie tylko zarządu i kibiców, ale i piłkarzy, w coraz mniejszym stopniu potrafiących wyrazić się na boisku. Jest, owszem, ten jeden, wybijający się nad poziomy i idący po klubowy rekord skuteczności Harry Kane, ale on uwierzył nawet w to, że do wielkości doprowadzi go José Mourinho – jego nie liczymy.

To, co teraz napiszę, nie jest kwestią mojej ślepej miłości do Mauricio Pochettino, ale myślę, że powrót Argentyńczyka do klubu jest zapisany w gwiazdach. Lepiej poinformowani ode mnie mówią, że Daniel Levy utrzymuje z nim stały kontakt, a on sam wielokrotnie deklarował swoją miłość do klubu i przekonanie, że ścieżki jego i Tottenhamu jeszcze się kiedyś przetną. Nie mówię, że to się uda. Nie twierdzę, że warto wchodzić dwa razy do tej samej rzeki. Nie twierdzę, że największym błędem prezesa Levy’ego nie było powstrzymanie się od inwestycji, kiedy zespół pod Pochettino był u szczytu możliwości (później musiał wydać je i tak – na spełnianie próśb Mourinho czy Conte). Innymi słowy: nie twierdzę, że to wszystko się dobrze skończy. Ale przygoda Tottenhamu z Antonio Conte również nie będzie miała happy endu.