Światło bramki

1 odpowiedź

No to się wydało. O miłości do piłki i innych demonach – aluzja do Pilcha nieprzypadkowa, bo ostatnie rozdziały książki są poświęcone jego odejściu, piłce czasów pandemii i czekaniu na Euro. Choć przede wszystkim zamyśliłem „Światło bramki” jako wyznanie wiary w futbol, który wcale nie musi być okrutny i w którym ostatecznie nie liczą się pieniądze, transfery, a nawet… wyrafinowana taktyka czy wygrane mecze.

Mamy tu niemałą kolekcję bohaterów (Cruyff, Maradona, Messi, Ronaldo, Lewandowski, Guardiola, Bielsa, Klopp, Wenger, Ferguson i wielu innych), mamy też jednego jednego antybohatera i nie będzie nagrody za prawidłową odpowiedź, kto się nim okaże. Mamy polemikę z tymi, którzy z rozmaitych powodów futbolem gardzą i mamy próbę przekonania ich, że można o piłce mówić językiem przynależnym na codzień rozmowom o literaturze, filmie czy teatrze. Przede wszystkim jednak mamy tu opowieść o wielkich prawdach, jakie ten sport wciąż potrafi mówić – opowieść adresowaną w związku z tym nie tylko do kibiców i, oczywiście, nie tylko do mężczyzn.

Wydawca mówi, że to książka o ludziach szukających w piłce absolutu, o doświadczeniu wspólnoty na trybunach i na boisku, o sile podnoszenia się po porażkach, o odwadze odnajdywania nowych rozwiązań i o tym, że cuda naprawdę się zdarzają. Ja bym dodał jeszcze, że jest to także opowieść o wielkich meczach, z których ten, do którego odsyła fotografia na okładce, wciąż pozostaje dla mnie wspomnieniem najdroższym. Jak widać: jest to także opowieść osobista.

Data premiery „Światła bramki” to 2 czerwca, a więc tuż przed Euro. Wtedy książka ukaże się w księgarniach w całej Polsce, ale już dziś można ją zamawiać z doprawdy gigantycznym rabatem w przedsprzedaży na Empik.com lub w księgarni Znaku. 

Twarz Sousy

Dodaj komentarz

„Dwa lata temu, po klęsce na mistrzostwach świata, Polacy otrzymali nie tylko nowego trenera, otrzymali także Twarz” – napisał w „Tygodniku Powszechnym” Marek Bieńczyk o pierwszym zagranicznym selekcjonerze w dziejach naszej reprezentacji. Jaką otrzymali teraz, po zatrudnieniu Paolo Sousy?

Najbezpieczniej będzie powiedzieć: dość szczęśliwą. Polacy na Wembley strzelili gola po błędzie gospodarzy, nie musieli mozolić się z konstruowaniem jakiegoś nadmiernie wyrafinowanego ataku pozycyjnego, a o kontratakowaniu przy stanie 1:0 nie mogło być przecież mowy. Z drugiej strony: szczęściu pomógł moment pressingu, Moder zmusił do błędu Stonesa i po raz kolejny mogliśmy się przekonać, że najsłabiej obsadzony w drużynie Southgate’a jest środek obrony (nawet jeśli i Maguire, i Stones przydają się przy stałych fragmentach w polu karnym rywala, a i w macierzystym klubie ten ostatni nie zwykł się mylić aż tak straszliwie). 

Ale po trzech meczach reprezentacji Sousy można powiedzieć także i to, że sam selekcjoner potrafi szczęściu pomagać. Przyznajmy: chwaliliśmy przecież nie tylko zmiany, jakich dokonał w meczu z Węgrami – zmiany, które odmieniły przebieg tamtego spotkania. Chwaliliśmy także w ciągu ostatniej godziny przed meczem z Anglikami i ustawienie, i odważne wybory personalne na dzisiejszy mecz. Dodajmy od razu – bo z perspektywy kolejnych trzydziestu minut faktycznie można było o tym zapomnieć – komplementowaliśmy je też w ciągu pierwszego kwadransa, kiedy Polacy starali się grać pressingiem, a ich formacje, gdy Anglicy znajdowali się przy piłce, były ustawione na tyle ciasno, że Philips i Rice (zawodnicy skądinąd defensywni) nie mieli zbyt wielu okazji do podania w kierunku zawodników ustawionych wyżej. Raz czy drugi wydawało się nawet, że naciskający na rywala Polak bliski jest przejęcia piłki, ech, zapisuję to zdanie i już myślę o tym, jak bardzo przypomina ono zaklinanie rzeczywistości, no bo faktem bezspornym jest przecież, że Anglicy nie tyle byli bliscy przejmowania piłki, ile zwyczajnie ją przejmowali. Tak jak chwaliliśmy Piotra Zielińskiego za cofnięcie się po futbolówkę aż przed własne pole karne, a potem umiejętność wyprowadzenia jej pod presją, co przyniosło Polakom jedną z bramek w Budapeszcie, tak tutaj musimy zauważyć, że to nasz najlepszy rozgrywający stracił piłkę, a po chwili miał już ją przy nodze Raheem Sterling i Anglicy dostali karnego. A potem? Do końca pierwszej połowy przeżywaliśmy tę nieznośną powtórkę z historii, w której tylko nieco bardziej sportowe sylwetki zawodników w czerwonych koszulkach upewniały nas, że nie żyjemy w czasach pp. Wójcika czy Łazarka. W dwudziestej siódmej minucie Polacy dali się rozklepać dramatycznie: Sterling i Foden szarżowali we dwóch na jednego Bednarka, ale lewy atakujący Anglików dokonał złego wyboru. Później przyszedł obroniony przez Szczęsnego strzał Kane’a, potem przychodziły kolejne dryblingi Sterlinga i kolejne podania do gracza MC, z taką łatwością mijające Bereszyńskiego, że aż przykro było patrzeć. W sumie to tylko patrzenie, jak w trzydziestej czwartej minucie Bereszyński dochodzi na prawym skrzydle do dalekiego przerzutu od obrony, potem jednak następują dwa niecelne podania i wszystko idzie na marne, było równie nieprzyjemne.

Skąd więc te słowa o pomaganiu przez Sousę szczęściu? Chyba głównie stąd, że trener za każdym razem reagował szybko, a efektem jego zmian było wrócenie do gry, a chwilami wręcz odzyskanie kontroli nad meczem. Umiejący znaleźć sobie miejsce na boisku w pierwszej połowie Sterling, w drugiej już stał się niewidoczny. Nie tylko moment, po którym Moder strzelił wyrównującego gola, pokazał, że pod pressingiem Anglicy się gubią. Owszem: ich wyższość nie ulegała wątpliwości, imponował nie tylko drybling Sterlinga, ale też swoboda, z jaką poruszali się i zagrywali z pierwszej piłki Mount czy Foden, ale po pierwsze do czystych sytuacji niemal nie dochodzili, a po drugie: błędy naciskanych bramkarza i obrońców kibicom tamtej reprezentacji nie pozwalają raczej robić sobie wielkich nadziei przed Euro.

To jednak nie nasze zmartwienie. My zauważmy, że dla nowego selekcjonera reprezentacji Polski pierwsze zgrupowanie i trzy mecze eliminacyjne do mundialu oznaczały rozpoznanie bojem, a przygotowań do spotkania z Anglikami z pewnością nie ułatwiły perypetie covidowe i kontuzja Lewandowskiego. Jak na to, ile miał czasu, jak na sposób, w jaki jego drużyna wracała do gry w meczu z Węgrami i jaką piłkę pokazywała dziś i w pierwszym kwadransie, i przez spore kawałki drugiej połowy, a przede wszystkim jak na tych parę momentów pressingu – myślę, że Paulo Sousa zasłużył przynajmniej na to, by kredyt zaufania mu przedłużyć.

Pisząc o twarzy Beenhakkera, Bieńczyk zauważał przede wszystkim wypisany na niej zew samotności. „Czy będą go żegnać wdzięczne za medale tłumy, czy dalsze sukcesy nie przyjdą i o świcie nie będzie nikogo?” – pytał, a było to pytanie retoryczne, bo przecież wdzięczność nie rymuje się z posadą selekcjonera polskiej reprezentacji od czasu opuszczenia jej przez Kazimierza Górskiego. W to, że samotność będzie również losem Paolo Sousy, trudno mi więc wątpić. Ale łatwych osądów, szydery, potępień w związku z decyzją o zatrudnieniu Portugalczyka się nie spodziewajcie.

PS O Wembley’73 konsekwentnie ani słowa. Od dawna uważam, że za każde wspomnienie tamtego meczu w kontekście dzisiejszych czasów powinno się wpłacać darowiznę na cel dobroczynny.

Mourinho bez parasola

4 komentarze

Fortuna sprzyja odważnym. W zasadzie powinienem zacząć od zdania, którym kończyłem w niedzielę po derbach, bo przecież poza siedmioma nazwiskami w pierwszym składzie Tottenhamu nic się od tamtej pory nie zmieniło. Znów jedna drużyna grała w piłkę, mając jakiś pozytywny pomysł, a druga postanowiła wziąć na przeczekanie. W Zagrzebiu, spotykając się z zespołem rozbitym wyrokiem więzienia dla trenera Mamicia i pod okiem jego dotychczasowego asystenta, Tottenham próbował obronić dwubramkową zaliczkę z pierwszego meczu – a Dynamo w imponującym zaiste stylu zdołało ją zniwelować. Bo przecież nie mówimy tu o żadnym fuksie: gospodarze wiedzieli, jak grać z Tottenhamem, początkowo dbając o uśpienie londyńczyków, cofając się na własną połowę i pozwalając im jałowo rozgrywać piłkę, a potem wyprowadzając szereg akcji, o których płynności piłkarze José Mourinho mogli jedynie pomarzyć. Cudowne strzały Orsicia w drugiej połowie i dogrywce wieńczyły przecież jedynie dzieło całej drużyny, a przecież i podczas pierwszych czterdziestu pięciu minut były sygnały ostrzegawcze, zwłaszcza po niecelnym uderzeniu Lovro Majera i zablokowanej w ostatniej chwili przez Sancheza próbie jednego z najlepszych w Dynamie Ademiego. Tottenham w tamtej fazie gry miał, owszem, przewagę w posiadaniu piłki, ale wszystkie jego akcje były tak rozlazłe, jak rozlaźli wydawali się niepowołani do reprezentacji Anglii (czy ktokolwiek się może dziwić decyzji Garetha Southgate’a?) Winks i Alli; o kontrolowaniu wydarzeń na boisku nie było rzecz jasna mowy.

Pierwsze nazwiska już padły, ale zarzuty można przecież postawić niemal wszystkim: przy kolejnych golach Dynama odpuszczali krycie, pressing, powrót pod własne pole karne zarówno grający od pierwszej minuty Sissoko i Aurier, jak wprowadzeni dla ratowania wyniku Bale i Ndombele. A skoro zarzuty postawić można niemal wszystkim, raz jeszcze wypada zacząć od tego, który ich trenuje, pobierając za to zresztą niebotyczną pensję. Mourinho i tym razem krytykował w pomeczowym wywiadzie piłkarzy, podkreślając zwłaszcza, że dokładnie takie gole, jakie zdobywał wczoraj Orsić, pokazywał im wcześniej w trakcie analiz gry przeciwnika. Problem w tym, że dokładnie takich wywiadów Portugalczyk udzielał także w ostatnich miesiącach pracy w Chelsea czy w Manchesterze United; mówił wtedy wręcz, że czuje się zdradzony, a zdanie o bramkach traconych dokładnie na sposób, który im wcześniej pokazywał, stawało się niemalże mantrą.

A może inaczej: problem w tym, że nie licząc może zaiste fenomenalnego w tym sezonie Kane’a o niemal każdym piłkarzu Tottenhamu można dziś powiedzieć, że pod okiem José Mourinho nie stał się lepszym zawodnikiem. To nie jest tylko to, że wyszli na mecz z Dynamem dziwnie niezmobilizowani i że podobnie było podczas derbów (sic!) z Arsenalem. O tym, że narzekają na zbyt mało intensywne, nadmiernie skupione na przeciwniku i na organizacji defensywy treningi, Jack Pitt-Brooke pisał w portalu The Athletic miesiąc temu, akurat kiedy po pięciu porażkach w sześciu meczach Premier League Portugalczyk upierał się w rozmowach z dziennikarzami, że jego metody szkoleniowe nie mają sobie równych. To w tamtym tekście można było znaleźć potwierdzenie własnych intuicji w wypowiedziach anonimowych źródeł z szatni Tottenhamu, że ofensywni gracze tej drużyny korzystają wciąż ze schematów rozegrania akcji, które wypracowali jeszcze pod Mauricio Pochettino. O tym, jak destrukcyjny wpływ na drużyny Mourinho miewa przygotowywanie meczowej strategii wyłącznie w reakcji na silne i słabe strony rywala, a nie w oparciu o własną tożsamość, więcej przeczytacie w „Dziedzictwie Barcelony”. Futbol reaktywny może czasem działać – i nawet w Tottenhamie działał jesienią, kiedy przez parę tygodni drużyna była na pierwszym miejscu w tabeli i ogrywała MC, MU czy Arsenal – w tym klubie i z tymi piłkarzami nie wydaje się jednak przepisem na sukces. A w meczu takim, jak z Dynamem – skoro Mourinho mówił, że zależało mu na jego wygraniu, nie zaś na obronieniu korzystnego wyniku z pierwszego spotkania – potrzebne są właśnie jakieś pomysły na rozegranie akcji przeciwko dobrze zorganizowanej defensywie; inne niż laga do Kane’a lub Sona albo liczenie na to, że środkiem zdoła się przepchnać Ndombele. Tak, piłkarzy w tym wszystkim żal mi najbardziej; to ich świetnie rozwijające się za poprzedniego szkoleniowca kariery znalazły się w fazie stagnacji (uwierzylibyście, że para środkowych pomocników Winks-Sissoko wyszła niecałe dwa lata temu na finał Ligi Mistrzów w pierwszym składzie?), a spodziewanie się, że po czymś takim Harry Kane będzie chciał zostać i nadal gonić osiągi najlepszego strzelca w historii klubu Jimmy’ego Greavesa byłoby dowodem nie lada naiwności.

Gorzkie dowcipy, błyskotliwe memy i rubaszne komentarze świadczyły za to, że wczoraj wieczorem w fantastycznej formie była społeczność kibiców Tottenhamu. Klęska, jaką ich ukochana drużyna odnosiła pod wodzą José Mourinho troszeczkę przypominała – by użyć niezapomnianego porównania, jakie poczynił Terry Venables w kontekście transferu Paula Gascoigne’a do Lazio – przyglądanie się teściowej spadającej w przepaść twoim nowym samochodem, nade wszystko jednak: nareszcie mogliśmy znów w pełni poczuć się sobą. Przestać się łudzić (ja tam się raczej nie łudziłem…), że Portugalczyk okaże się jednak specem od wygrywania i pomoże klubowi wejść na ten ostatni poziom, o którym mówił kiedyś Pochettino. Wrócić do miejsca, w którym kibicujesz drużynie miłej i fajnej, ale takiej, której – jak przyjdzie co do czego – i tak wszyscy wleją. W którym nic na to nie poradzisz i możesz się jedynie z tego śmiać – najlepiej pierwszy, jeszcze zanim inni zrobią to za ciebie.

Derby, czyli kto się schował

Dodaj komentarz

Czasami futbol jest zwyczajnie sprawiedliwy. Prawdą jest, że bramka tego szaleńca Lameli była arcydzielna, prawdą jest, że w końcówce Arsenal uginał się przy niemal każdym ataku grającego przecież już wtedy w dziesiątkę Tottenhamu – ale to tym mocniej pokazywało, że przy innej wyjściowej strategii na ten mecz gospodarze mogli być do ogrania. I nie, nie ma tu sensu zasłanianie się kontuzją ewidentnie zbyt rzadko rotowanego w tym sezonie Sona albo dyskutowanie nad tym, czy powinien być karny dla Arsenalu, czy nie. Od pierwszej minuty to Kanonierzy grali w piłkę, byli szybsi, stwarzali sobie kolejne sytuacje i mieli powody czuć się coraz pewniej i pewniej. W środku pola Ndombele zanotował jeden z najsłabszych występów w tym sezonie, a i Hojbjerg nie nadążał za biegającymi wokół przeciwnikami, na prawej stronie pozbawiony wsparcia Bale’a Doherty gubił się pod naciskiem Tierneya i najlepszego na boisku Smitha-Rowe’a, nie było pressingu, nie było wygrywania drugich piłek, nie było prób przyspieszenia gry po stracie rywali, nie było współpracy zawodników teoretycznie ofensywnych z Kane’em, zaprawdę: nic a nic nie wskazywało na to, że ambicją tej drużyny jest walka o powrót do Ligi Mistrzów.

Albo inaczej: ambicją trenera tej drużyny była walka o powrót do Ligi Mistrzów na jego własnych warunkach. Czyli piłkarzami głęboko cofniętymi na własną połowę, niezawracającymi sobie głowy czymś takim jak posiadanie piłki i czyhającymi na okazję do kontry – okazję, która wszakże jakoś nie następowała. O tym, jaki potencjał marnuje José Mourinho, przekonaliśmy się dopiero w ciągu ostatniego kwadransa, kiedy niemający już nic do stracenia zawodnicy Tottenhamu rzucili się do odrabiania strat w dziesiątkę – i oddali cztery ze swoich sześciu strzałów w tym meczu, z których zarówno trafienie Kane’a w słupek po rzucie wolnym, jak i dobitka Sancheza mogły doprowadzić do wyrównania. Po czwartkowym meczu w Lidze Europy Portugalczyk mówił wprawdzie dziennikarzom na pytanie o strategię, jaką zamierza obrać w derbach, że nie zamierza oglądać się za siebie, w domyśle: na zespół, który traci do jego podopiecznych siedem punktów w tabeli, ale potem przygotował swoich piłkarzy tak, jakby reprezentowali beniaminka mającego wyjść na boisko mistrza kraju. Przecież to był Arsenal, do cholery, Arsenal w trakcie nieudanego sezonu, mający w dodatku świeże kłopoty dyscyplinarne z odesłanym na ławkę za złamanie reguł covidowych Aubameyangiem…

Tak, wiem, słuchałem pomeczowych wypowiedzi Portugalczyka, i nic a nic mnie one nie zdziwiły. Kiedy mówił, że ważni dla tej drużyny piłkarze się „chowali” (Bale’a miał na myśli? A może Ndombele? Obu?), przypominała mi się postawa, którą jakże często obierał w poprzednich klubach, jeśli już nie winił sędziów, trenerów rywali czy terminarza rozgrywek: winił swoich piłkarzy. Nigdy siebie. Piłkarze Tottenhamu „chowający się” przed derbami północnego Londynu? Kiedy ostatni raz słyszeliście o takim zjawisku?

Tak, wiem, jestem nieobiektywny. Od chwili zatrudnienia José Mourinho nie kryłem sceptycyzmu związanego z tą decyzją Daniela Levy’ego, powodowany nie tylko sentymentem do poprzednika, ale i poczuciem, że ta metoda wygrywania meczów, jaką wyznaje Portugalczyk – metoda nazywana, najkrócej mówiąc, futbolem reaktywnym – już dobrych parę lat temu przestała być sposobem na sukces. Nie z tymi piłkarzami, nie w tym klubie takie numery – w klubie, w którym tak, jak w ciągu ostatniego kwadransa z Arsenalem, powinno się przecież grać od pierwszej minuty każdego meczu.

Fortuna sprzyja odważnym. Jeśli dzisiaj sprzyjała gospodarzom w ostatnim kwadransie – była to premia za ich odwagę od pierwszej minuty meczu.

Agnelli, zreformuj sam siebie

Dodaj komentarz

No i teraz sami powiedzcie, czy piłka nożna nie ma w sobie jakiejś przedziwnej zdolności samoobrony? Przecież historia wczorajszego odpadnięcia Juventusu z Ligi Mistrzów jest tak dobra, że gdyby nie zdarzyła się naprawdę, należałoby właściwie ją wymyślić.

Nie chodzi tylko o to, że oglądaliśmy tak zwane kapitalne widowisko, z czerwoną kartką, gradem bramek, słupków i poprzeczek oraz pełną emocji dogrywką (ktoś tu narzekał niedawno, że pandemicznego futbolu nie da się oglądać?). Nie chodzi też tylko o wieńczący to wszystko sukces drużyny skazywanej na pożarcie, której twarzą był w dodatku pewien 38-letni i mocno w przeszłości kontrowersyjny weteran. Chodzi także o podtekst, związany z faktem, że zaledwie kilkanaście godzin przed tym spotkaniem usłyszeliśmy o planach reformy Champions League, których twarzą jest właśnie prezydent Juventusu Andrea Agnelli. Zwiększenie liczby występujących w tych rozgrywkach drużyn do 36, likwidacja nudnej rzekomo fazy grupowej, a zamiast tego konieczność rozgrywania przez wszystkie zespoły 10 meczów z różnymi przeciwnikami (5 u siebie, 5 na wyjeździe, każdy z rywali miałby reprezentować inny poziom, co determinowałby ranking UEFA), następnie zaś faza pucharowa – to propozycja podstawowa, i ma swoje zalety, z których najważniejszą wydaje się oddalenie groźby powstania superligi. W tle są jednak pytania o sposób rozdziału tych dodatkowych miejsc i związane z tym przywileje superklubów, którym akurat źle się wiedzie (przedsiębiorstwa „Liga Mistrzów”, wedle tej logiki, nie stać na zbyt wczesne odpadnięcie, nie mówiąc już o nieobecności, giganta w typie Realu czy Barcelony), albo o wprowadzenie zakazu transferów między nimi i wzmacnianie się wyłącznie kosztem słabszych. W tle jest również rzekoma konieczność dostosowania się organizatora rozgrywek do trendu, w którym większość młodych fanów kibicuje (czy można to w ogóle nazwać kibicowaniem?) nie poszczególnym klubom, a kilku największym supergwiazdom futbolu.

No więc proszę bardzo: prezydent Agnelli sprowadził przed trzema laty do Juventusu supergwiazdę i uczynił trenerem Juventusu inną supergwiazdę, i co? Logika biznesowa tych posunięć wydawała się niezaprzeczalna, problem w tym, że nie zagwarantowała sukcesu sportowego. Horrendalne pieniądze, jakie dostaje Cristiano Ronaldo (i jakie za niego zapłacono), wciąż przynoszą, owszem, grad ligowych bramek, z których niektóre są zaiste przecudnej urody, ale w Lidze Mistrzów za jego pobytu w Turynie klub nie przebił się wyżej niż ćwierćfinał, dając się ogrywać maluczkim nie tylko z perspektywy Agnellego Ajaksowi, Lyonowi i Porto; wczoraj zresztą stojący w murze gwiazdor odwrócił się tyłem przy rzucie wolnym Oliveiry w 115. minucie, a piłka przeleciała mu między nogami, zaskakując Wojciecha Szczęsnego. Świetny wizerunek, jakim przez lata zasłużenie cieszył się Andrea Pirlo, nie zrobił wrażenia nie tylko przy ujściu Duero do Atlantyku – także w Serie A wygląda na to, że mistrzostwo kraju sprzątnie mu sprzed nosa fachowiec Conte.

Morałów z tej historii jest całkiem sporo, a najważniejszy wydaje się taki, że niezależnie od wszystkich biznesowych koncepcji, maluczkim wciąż chce się bardziej. Niemłodzi fani Juventusu cierpią, patrząc na kolejny chudy rok i tęskniąc za niedawnymi przecież czasami, w których Massimiliano Allegri seryjnie zdobywał mistrzostwo Włoch i dwukrotnie awansował do finału Champions League. Tak zwani widzowie neutralni? Nie dość, że obejrzeli wczoraj świetny mecz, zakończony zwycięstwem lepszej drużyny, to jeszcze mieli satysfakcję, że Dawid pokonał Goliata, a teraz mogą sobie powtarzać żart współpracownika „Blizzarda” Larsa Silverstena, który napisał na Twitterze, że nową propozycją Andrei Agnellego na ulepszenie formatu Ligi Mistrzów będzie unieważnienie zasady, iż gole strzelone na wyjeździe w dogrywce są rozstrzygające, podobnie jak rzuty wolne z dystansu i generalnie udział drużyn z Portugalii.

Tylko, cholera jasna: czy Silversten naprawdę żartował?

Kylian Mbappé, czyli odjazd

1 odpowiedź

Patrzę na to zdjęcie od wczoraj, z silnym poczuciem, że jest wielką metaforą. Kylian Mbappé odjeżdża próbującemu go zatrzymać Gerardowi Piqué zupełnie jak wrażenie bycia na bieżąco z trendami współczesnej piłki odjechało kibicom i piłkarzom Tottenhamu, których niedawny ulubieniec i mentor zasiada teraz na ławce trenerskiej Paris Saint-Germain. Albo jak rzeczywistość odjechała zadufanemu, zapatrzonemu w świetlaną przeszłość i wciąż kierującego najbogatszym klubem świata zarządowi Barcelony. Jak odjechały szanse na osiągnięcie czegoś jeszcze z tym zespołem Lionelowi Messiemu. Zresztą nie tylko o Tottenham, Barcelonę czy Messiego chodzi: mam wrażenie, że niejeden zawodnik i trener (pamiętacie Jurgena Kloppa, zapytanego podczas niedawnej konferencji prasowej, czy Liverpool ma jeszcze szanse na mistrzostwo Anglii?), a może nawet ktoś, kto wcale się piłką nie interesuje, rozpozna się w tym obrazku jako ów bezsilny, choć z pewnością pełen dobrych chęci obrońca Barcelony. Już tego nie zatrzymasz, przeminęło. Nigdy już nie będzie ósmego maja 2019 w Amsterdamie (żeby odwołać się do najpiękniejszego wieczora w moim kibicowskim życiu), albo nigdy już nie będzie ósmego marca 2017 w Barcelonie (żeby odwołać się do jednego z najpiękniejszych wieczorów w życiu kibiców Blaugrany). Tamte remontady się już nie powtórzą. Kropka.

Ale nie, uspokajam: nie jest to jeszcze jeden melancholijny tekst o tęsknocie za starym i dobrym – będącej skądinąd podstawowym kibicowskim balsamem po przeżytym dopiero co upokorzeniu. Barcelona jest superklubem, podniesie się tak czy inaczej, nawet jeśli zapłaci przy okazji cenę odejścia największego piłkarza w swoich dziejach. Tottenham również jest w dziesiątce najbogatszych klubów świata, krzywda mu się nie stanie, nawet jeśli jeden z największych trenerów w jego dziejach już tu nie pracuje, a jeden z największych piłkarzy również może zechcieć odejść po tym sezonie.

Nie jest to również tekst o Kylianie Mbappé jako symbolu francuskiej mixité, o której pisała w swojej książce „Gorsze dzieci republiki” Ludwika Włodek; nie jest to tekst o człowieku, który na okładce „Time’a” miał być twarzą nowego, lepszego, nieuwikłanego w tyle naszych konfliktów pokolenia. Co tam kibicowskie nostalgie, co tam polityczne poglądy i wszystko, co nas dzieli: przyznacie przecież, że TO było coś niebywałego. Czysta energia, niemal nieskrępowana wolność (niemal, bo jednak odnajdująca się w strukturze dobrze poza tym poukładanej dzięki Mauricio Pochettno przy linii i Marco Verrattiemu na boisku…), elan vital, która zdawała się go rozpierać już w tunelu, gdy wychodził na Camp Nou – doprawdy, jedyne, czego można po tym popisie Kyliana Mbappé żałować, to tego, że nie żegnała go owacja na stojąco stu tysięcy widzów oklaskujących na co dzień piłkarzy, którym właśnie odjechał. Szybkość i przyspieszenie, koordynacja i zmysł równowagi, świadomość każdego ruchu, gdy nabiegał na piłkę i gdy składał się do strzału, siła i gracja… Nie, to nie jest Struś Pędziwiatr (choć tak portretuje go niejeden portal), na to porównanie Francuz jest stanowczo zbyt elegancki. Już raczej przywołanie tempa, jakie rozwijali Musiciens du Louvres, grający pod Markiem Minkowskim „Indes Galantes” Rameau, byłoby bardziej na miejscu – porównajcie sobie w wolnej chwili jego wykonanie ze stateczną wersją cudownego przecież Williama Christie. Jak dobrze czasami przypomnieć sobie, że piłka nożna może wyglądać właśnie w taki sposób.

A propos zaś odjeżdżania, przypomniała mi się też niedawna obserwacja Piotra Żelaznego na Twitterze – o tym, że Neymar kończy już 29 lat i wchodzi w fazę doświadczonego piłkarza. „Wiem, że jest królem insta, imprezki, zajebiste żyćko, super kontrakty, ale nie mogę się pozbyć wrażenia, że jak na >>drugiego Pelego<< to nie do końca dojechał” – napisał ojciec założyciel „Kopalni”, którego serdecznie pozdrawiając niniejszym informuję, że wczoraj na Camp Nou nikt za Brazylijczykiem nie tęsknił.

Zakład Levy’ego

4 komentarze

Dostałem dziś maila z Tottenhamu. „Podaruj sobie coś nowego, zasługujesz na to” – napisali dzień po tym, jak dali się ograć Manchesterowi CIty 3:0, i zachęcili do zakupów w klubowym sklepie. Pomyślałem, że nie tylko ja, ale wszyscy kibice tej drużyny zasługują na nowego trenera.

Powiedziałem to już wiele razy, ale chętnie powtórzę: Daniel Levy jest kapitalnym bizesmenem. Kiedy przejmował funkcję prezesa Tottenhamu od Alana Sugara – akurat 20 lat temu, w lutym 2001 roku – był to typowy klub środka tabeli, z piękną przeszłością i z ambicjami, ale raczej niemającymi pokrycia w rzeczywistości. O awans do europejskich pucharów daremnie starał się pierwszy trener zatrudniony przez Levy’ego, popularny wśród fanów z racji na niegdysiejsze piłkarskie zasługi Glenn Hoddle, starał się też – tym razem z powodzeniem – kolejny ulubieniec trybun White Hart Lane (zwłaszcza po nieszczęsnym epizodzie z Jacquesem Santinim) Martin Jol, a następca Holendra Juande Ramos po siedmiu latach starań dał Tottenhamowi pierwsze i jedyne trofeum czasów tej prezesury, umówmy się zresztą: niezbyt imponujące, bo Puchar Ligi. Z każdym kolejnym szkoleniowcem jednak można było mieć wrażenie, że klub się rozwija, nawet jeśli czasem robiąc dwa kroki do przodu z jednym w tył na zmianę. Za Harry’ego Redknappa był pierwszy w historii awans do Ligi Mistrzów, za Mauricio Pochettino fani Tottenhamu zaczęli się do Champions League przyzwyczajać, ba: drużyna zagrała także w finale tych rozgrywek. W międzyczasie prezes szykował się do rozbudowy stadionu – i proces ten zakończył sukcesem w 2019 roku, a rosnące znaczenie Tottenhamu podkreślały coraz bardziej znaczące umowy sponsorskie i w końcu fakt, że znalazł się on w pierwszej dziesiątce najbogatszych klubów świata. Kiedy w 1998 roku Daniel Levy pierwszy raz przymierzał się do sfinalizowania transakcji z Alanem Sugarem, wartość Tottenhamu wyceniano na 80 milionów funtów, teraz z pewnością przekracza miliard, może nawet półtora miliarda w tej walucie.

Patrząc z perspektywy tych dwudziestu lat łatwiej o dystans. Łatwiej o docenienie zasług Daniela Levy’ego (zwłaszcza tych na ekonomicznej niwie zarządzania klubem) i o wyrozumiałość wobec błędów (zwłaszcza tych na niwie sportowej). Z perspektywy lat widać zresztą, że za każdym razem z popełnionych błędów potrafił się wycofać, z perspektywy lat łatwiej też zrozumieć, dlaczego je popełnił. Mówiąc o błędach na niwie sportowej, mam oczywiście w pierwszym rzędzie na myśli pomyłki popełnione przy zatrudnianiu kolejnych trenerów – bo usankcjonowania odejść pewnych zawodników, mimo iż tak dla kibiców bolesnych, uniknąć nie był w stanie.

Jest wśród tych pomyłek jedna charakterystyczna i stale się powtarzająca. Daniel Levy, myśląc o zatrudnieniu kolejnego szkoleniowca, jakże często rozumuje w kategoriach wizerunkowych. Owszem, niby usiłuje pamiętać o profilu klubu, stylu gry, do jakiego zawsze przywiązani byli kibice, i o znaczeniu stawiania na wychowanków, ale nie potrafię obronić się przed wrażeniem, że przede wszystkim dba o to, by nazwisko trenera mówiło coś o pozycji i zamierzeniach kierowanej przez siebie firmy. Kiedy sprowadzał Jacquesa Santiniego, za którego krótkiego na szczęście pobytu w północnym Londynie Tottenham grał piłkę jeszcze koszmarniej defensywną niż za czasów obecnego trenera, ściągał selekcjonera jednej z najlepszych reprezentacji świata – cóż z tego, że kompletnie do Spurs niepasującego. Kiedy sięgał po Juande Ramosa, brał dwukrotnego zdobywcę Pucharu UEFA i zwycięzcę Superpucharu Europy. Kiedy brał Andre Villas-Boasa, stawiał na arcymodnego wówczas „młodego Mourinho”, który dopiero co wygrał Ligę Europy (owszem, w Chelsea powinęła mu się noga, ale wolno było sądzić, że to raczej wina opornej zmianom grupy trzymającej władzę w szatni). Była oczywiście po drodze decyzja o zatrudnieniu ligowego „strażaka”, czyli Harry’ego Redknappa, który miał uratować zespół przed spadkiem z Premier League po fatalnej końcówce kadencji Ramosa, ale im dłużej wspominam tę historię, tym bardziej mam poczucie, że jedynym dokonanym na podstawie w pełni sportowych kryteriów angażem był Mauricio Pochettino: gwarant udanej pracy z młodzieżą i futbolu tyleż ofensywnego, co opartego o będący w tamtym momencie najskuteczniejszą drogą do wygrywania meczów pressing. Chyba trudno się dziwić, że to Argentyńczyk dał klubowi sukcesy, którym nieprędko dorówna którykolwiek z jego następców.

Ale Pochettino nie był wtedy – cokolwiek mówilibyśmy o nim dzisiaj, gdy prowadzi już Paris Saint-Germain – nazwiskiem z absolutnego topu. Na widok jego pucułowatej twarzy sponsorzy nie zacierali rąk; dziennikarze nie wypełniali po brzegi klubowej sali konferencyjnej, gdy się z nimi spotykał. Kiedy więc zaczęło mu iść gorzej – a drużyna wciąż jeszcze grała w Lidze Mistrzów i wciąż w świeżej pamięci mieliśmy jej występ w finale tych rozgrywek – prezes rozstawał się z nim bez wielkiego żalu. I po raz kolejny się pomylił, rzecz jasna.

Oglądając „All or Nothing”, miniserial Amazonu o Tottenhamie, naprawdę zaskoczony byłem tylko raz: wtedy, gdy Daniel Levy powiedział, że podpisując kontrakt z Mourinho wiąże przyszłość swojego klubu z jednym z dwóch najlepszych trenerów świata – i gdy naprawdę wydawało się, iż był to raczej niekontrolowany przypływ szczerości prezesa niż kolejna marketingowa zagrywka. Kiedy kamera towarzyszyła ich rozmowom, miało się wrażenie, że Anglik spogląda na Portugalczyka z niemal erotyczną fascynacją; kiedy rozmowy się kończyły, to dlatego, że Mourinho, nie Levy, nie miał już więcej czasu. Czy zwykle tak bardzo pragmatyczny prezes Tottenhamu w kwestii wyboru portugalskiego szkoleniowca spełniał po prostu swoje marzenie sprzed piętnastu mniej więcej lat, kiedy Mourinho faktycznie był na szczycie, a Tottenhamowi do szczytu brakowało tak wiele? Owszem, nawet z Manchesterem United Portugalczyk wygrał Ligę Europy, więc prezes liczył pewnie, że może i tym razem zdoła wstawić jakiś puchar do klubowej gabloty (wciąż ma szansę, podkreślmy: w kwietniu zagra w finale Carabao Cup, a i z Europa League nie został jak dotąd wyeliminowany), ale nazywać go najlepszym po tym, jak bardzo futbol poszedł do przodu w ciągu minionej dekady?

Było w ciągu ostatnich miesięcy kilka chwil, podczas których nawet mnie się wydawało, że rządy Mourinho w Tottenhamie nie od razu skończą się katastrofą: w tym dziwnym pandemicznym sezonie zdarzyło się kilka meczów, podczas których jego piłkarze szczęśliwie się bronili i zabójczo kontratakowali, pokonując oba manchesterskie kluby i Arsenal. Duet Kane-Son imponował, Ndombele się odradzał, w środku pola asekurację defensywy zapewniał Hojbjerg. Nie trwało to jednak długo: pierwsze tygodnie 2021 roku są wydłużającym się pasmem utraconych prowadzeń, odniesionych w fatalnym stylu (a właściwie bez niego) klęsk i pomyłek będących udziałem w zasadzie każdego zawodnika pierwszego składu, bo przecież nie tylko Llorisa, Diera, Sancheza, Auriera, Daviesa czy Hojbjerga. Nawet futbolu reaktywnego – niezgodnego najwyraźniej z instynktem tej drużyny, pokazał to szalony mecz Pucharu Anglii z Evertonem – Mourinho nie był ich w stanie nauczyć. Czy przesadą będzie powiedzenie, że najwyraźniej nie potrafi już uczyć?

To była jedna z najważniejszych cech Mauricio Pochettino (ale także u VIllas-Boasa, a nawet u Sherwooda kilku młodych graczy Tottenhamu wzbiło się na poziomy wcześniej im niedostępne): powierzeni mu zawodnicy stawali się zwyczajnie lepszymi piłkarzami, co skądinąd również powinno stanowić argument dla prezesa, bo podnosili w ten sposób swoją rynkową wartość. U Mourinho poza Kane’em i coraz bardziej zmęczonym Sonem żaden chyba nie prezentuje poziomu wyższego niż w czasach poprzednika (Ndombele po prostu odzyskał formę, którą prezentował już w czasach gry w Olympique Lyon). Po prostu żal patrzeć na tę drużynę i jej członkowie w gruncie rzeczy mogą mówić o szczęściu, że grają przy pustych trybunach, bo nie muszą słuchać buczenia albo ciszy przenikliwszej nawet niż ta obecna, bo będącej oceną tego, co pokazują.

Po doświadczeniach drugiego pobytu w Chelsea, a potem w Manchesterze United, zaczęło się mówić, że cykl pracy Jose Mourinho w kolejnych klubach trwa trzy lata – w pierwszym roku rozpoznanie, w drugim sukces, a w trzecim spalona ziemia, ale dzisiaj wygląda to tak, jakby już w drugim roku na północnolondyńskiej glebie coś płonęło.

Nie myślcie sobie jednak, że zamieszczam tutaj kolejny gorzki i pesymistyczny tekst na temat obmierzłego mi od dawna Portugalczyka: kiedy patrzę na te dwadzieścia lat Levy’ego myślę sobie także i to, że prezes uczy się na błędach i potrafi wyciągnąć z nich wnioski. Przygoda Mourinho z Tottenhamem nie potrwa długo i pytanie, jakie sobie dzisiaj zadaję, brzmi: czy ten kapitalny biznesmen będący jego zwierzchnikiem zadziała na tyle szybko, że Juliana Nagelsmanna nie podbierze mu Bayern (albo, strach pomyśleć, Liverpool), no i czy kolejna zmiana na szczytach przekona Harry’ego Kane’a do pozostania w klubie. Podaruj sobie coś nowego, Daniel, to przede wszystkim Ty na to zasługujesz.

Najpiękniejszy mecz w roku

5 komentarzy

W tym meczu nie było przegranych, nawet jeśli ostatecznie Tottenham łatwo awansował do czwartej rundy Pucharu Anglii, a Marine AFC zakończyło swoją przygodę z tymi rozgrywkami – przygodę trwającą zresztą od sierpnia i obejmującą, licząc pojedynek z zespołem José Mourinho, aż osiem spotkań (z kronikarskiego obowiązku napiszę, że wcześniej wygrall z Barnoldswick Town, Frickley Athletic, Runcorn Linnets, Nantwich Town, Chester, Colchester United i Havant and Waterlooville; to po zwycięstwie nad tym ostatnim zespołem obchodzącego urodziny bramkarza Marine Bayleigha Passanta sfotografowano jeszcze w stroju sportowym, jak wraca z pobliskiego sklepu z siatką piwa dla radujących się kolegów). Przegranych nie było, bo ze względu na podkreślaną nieustannie przez wszystkie media różnicę między tymi zespołami – Marine grają w amatorskiej ósmej lidze, od Tottenhamu w ligowej drabince dzieli ją 160 miejsc – innego wyniku niż łatwe zwycięstwo gości raczej nie można się było spodziewać, nawet jeśli w dwudziestej minucie i przy stanie 0:0 pracujący na co dzień jako hydraulik Neil Kegni postraszył ich trafieniem w poprzeczkę bramki Joe Harta. W drużynie gości najwięcej wygrali oczywiście Vinicius, jako autor hat-tricka, Alfie Devine, jako najmłodszy debiutant i najmłodszy strzelec w dziejach klubu, i chyba jednak także główny reżyser gry gości w pierwszej połowie Dele Alli, nawet jeśli i tym razem Jose Mourinho pozwolił mu grać niewiele dłużej niż godzinę. O gościach jednak nie ma sensu pisać wiele więcej: przyjechali, zobaczyli (np. bar, który w czasach przed lockdownem można było wynająć na rodzinne przyjęcie, z ochroną i didżejem za marne 160 funtów, a który ze względu na największą powierzchnię gospodarze uprzejmie odstąpili im na szatnię), zwyciężyli i czekają na losowanie kolejnej rundy.

Tak, prawdziwy sens odnajduję w pisaniu o zwycięstwie Marine AFC. Zwycięstwie przede wszystkim finansowym: kilkaset tysięcy funtów od telewizji, od kibiców, którzy zapłacili za wirtualny bilet na to spotkanie (było ich dobrze ponad 30 tysięcy, z czego wielu związanych z Tottenhamem – swój bilet, będący zarazem losem w loterii, w której główną wygraną jest możliwość poprowadzenia Marine w jednym ze spotkań, kupił też José Mourinho), od sponsorów wreszcie, wśród których była fundacja Jamiego Carraghera i portal The Athletic, pozwoli myśleć o przyszłości klubu optymistycznie, zwłaszcza że w czasach pandemii drużyny z niskich poziomów rozgrywkowych mają się naprawdę kiepsko. Zarząd Marine szacuje, że mniej więcej tyle stracił w trakcie epidemii, lockdownu i zawieszenia rozgrywek (mimo iż w budżecie klubowym pensje pracujących na co dzień w innych zawodach piłkarzy wynoszą raptem 100-300 funtów tygodniowo).

Gdyby jednak tylko o pieniądze chodziło, nie byłoby tak naprawdę o czym pisać – zresztą zaangażowanie Marine AFC w pomoc swoim najstarszym kibicom podczas pandemii pokazuje, że klub myśli raczej o dzieleniu się tym, co ma, niż o zarabianiu. Wylosowanie giganta z Premier League było dla występujących w zespole z Crosby pracowników fabryki samochodów, śmieciarzy czy wuefistów przygodą życia – przygodą, która nie ograniczyła się do niepowtarzalnej szansy biegania przez kilkadziesiąt minut po tym samym boisku, co Gareth Bale, Joe Hart, Toby Alderweireld czy Moussa Sissoko albo otrzymania od nich koszulek na pamiątkę (z powodu przepisów COVID-owych wymiana trykotów po spotkaniu była niemożliwa, ale goście zadbali, by gospodarze dostali je z zachowaniem protokołu bezpieczeństwa). Zanim zmierzyli się z Tottenhamem, piłkarze Marine AFC mogli trenować na obiektach potentatów z sąsiedztwa, Evertonu i Liverpoolu, bo murawę ich stadionu trzeba było oszczędzać, a inne lokalne obiekty były albo zamknięte z powodu lockdownu, albo nie nadawały się do gry z powodu mrozu; ich rozgrywki ligowe są rzecz jasna zawieszone z powodu pandemii. Analitycy Liverpoolu, przygotowali dla amatorów z ósmej ligi dossier na temat rywala. O życzeniach powodzenia, płynących ze strony mieszkającego w Crosby Carlo Ancelottiego, sir Kenny’ego Dalglisha czy wspomnianego już Jamiego Carraghera nie wspominam: to, że w Anglii ogląda się mecze nie tylko tych największych, ale także drużyn z okolicy, jest przecież normą i dzisiejsze spotkanie z Tottenhamem nie było bynajmniej pierwszym, w którym grze gospodarzy przyglądał się dawny obrońca Liverpoolu, a obecnie ekspert i komentator Sky Sports.

Ale wsparcie znanych i lubianych również nie kończy jeszcze tej historii. Przez dziewięćdziesiąt minut oczy milionów kibiców z całego świata naprawdę wpatrzone były w maleńki stadionik w Crosby. Przez dziewięćdziesiąt minut patrzyliśmy nie tylko, jak zawodnicy gospodarzy próbują grać swoją grę, a nie ograniczać się jedynie do patrzenia, jak piłka krąży między Allim, Mourą i młodym Harveyem White’em (ach, ta poprzeczka Kegniego…), ale też jak bawią się ich kibice – przynajmniej ci, którzy mogli wejść do graniczących z boiskiem przydomowych ogródków. Składaliśmy życzenia obchodzącej właśnie urodziny i popijającej szampana Deborze spod numeru 29 przy Rosset Road (numery domów są umieszczone na siatce, żeby było wiadomo, do których drzwi pukać po piłkę, jeśli wylądowała za płotem). Śmialiśmy się z chłopaka, który wytaszczył na daszek nie tylko butelkę piwa, ale także kartonową figurę Jurgena Kloppa. Sprawdzaliśmy, czy prezes Paul Leary (zasiadający w klubowym zarządzie od 1978 roku, czyli pamiętający jeszcze czasy trenera-rekordzisty Roly’ego Howarda, prowadzącego drużynę w aż 1975 spotkaniach) faktycznie uronił łzę wzruszenia. Żałowaliśmy, że więcej widzów nie mogło wejść na ten historyczny mecz – ale słyszeliśmy, że ci zza płotów robią, co mogą, puszczając z wystawionych do ogródka głośników choćby „Three Lions”, czyli pieśń o tym, jak futbol wraca do domu.

Puchar Anglii, a zwłaszcza jego trzecia runda, to rzeczywiście moment, w którym futbol wraca do domu. Gwiazdy Premier League wybiegają na amatorskie boiska, gdzie bynajmniej nie czeka ich łatwa przeprawa. Media opowiadają historie ludzi, którzy gdzieś z dala od celebryckiego zgiełku podtrzymują przy życiu wiarę w sport będący czymś więcej niż maszynka do zarabiania pieniędzy. A czasami pokazują coś jeszcze.

Miłośnicy i znawcy europejskiej rzeźby jeszcze pod koniec XX wieku widzieli w Muzeum Sztuki Współczesnej w Warszawie jego słynne „Pole”, najstarsi czytelnicy tego bloga mogą z kolei pamiętać wzmiankę o tym, jak sir Alex Ferguson wioząc kiedyś swoją drużynę na mecz z Newcastle zatrzymał się przy jego „Aniele północy”, ale przyznam, że dopiero robiąc przedmeczową prasówkę zorientowałem się, że kolejne z ważnych dzieł sir Antony’ego Gormleya, zatytułowane „Another Place”, ulokowane jest właśnie na plaży w Crosby. Mogliście widzieć tę grupę rozstawionych w pewnej odległości od siebie męskich postaci patrzących w stronę morza w co lepszych (czytaj: wyprodukowanych przez BBC) zapowiedziach tego spotkania, mogliście odwracać z niepokojem wzrok od nagich sylwetek, które – w zależności od pływów – stoją na twardym gruncie lub stopniowo zanurzają się w wodzie, mogliście myśleć z niepokojem, co właściwie ma oznaczać ów tytuł „Another Place” w zestawieniu z obrazem odwróconych od stałego lądu i zanurzających się coraz głębiej figur. Interpretacji rzeźby Gormleya jest wiele, ale mnie powiedziała, że czasami nie ma sensu szukać innych krain czy innego morza: że wygrywa się tu i teraz, dokładnie tak, jak to zrobili piłkarze Tottenham i Marine, oraz wszyscy oglądający ich kibice piłki nożnej 10 stycznia 2021.

Czyż nie dobija się koni?

4 komentarze

Spróbujmy najpierw uporządkować fakty. Jest 23 grudnia, mamy 52. minutę i 21. sekundę ćwierćfinału Pucharu Ligi. Tottenham prowadzi ze Stoke 0:1 na zimnym i wietrznym, a w dodatku jeszcze deszczowym stadionie nazywanym niegdyś Britannia, obecnie zaś noszącym miano sponsorującej drużynę gospodarzy firmy bukmacherskiej. Znajdujący się przed własnym polem karnym Harry Winks podaje do truchtającego gdzieś w okolicy koła środkowego Dele Alliego, który odgrywa piętą z pierwszej piłki do biegnącego lewą stroną Sona, tak jak robił to dziesiątki razy w dziesiątkach meczów: z jednej strony efektownie, z drugiej przyspieszając grę, tyleż myląc przeciwników, co zachwycając fanów własnej drużyny. Nie patrzy oczywiście w kierunku Koreańczyka, bo na tym polega element tej sztuki: jeśli podanie trafi do adresata, jeśli od niego rozpocznie się akcja dająca kolejną bramkę Tottenhamu, będzie to ozdoba każdego pomeczowego skrótu, podobnie jak kilka innych zagrań Alliego w tym spotkaniu, na przykład podwójna siatka założona graczom Stoke w pierwszej połowie. Tym razem wprawdzie się nie udaje – rywale przejmują piłkę, ale nie wydaje się, by mogło to mieć jakiekolwiek konsekwencje dla drużyny z północnego Londynu. Jest 52. minuta i 23. sekunda: zawodnik Stoke przecina podanie Alliego, rusza z piłką do środka, gdzie Dele próbuje go powstrzymać, a po rykoszecie i próbie pressingu Sona futbolówka wraca na połowę Stoke, naciskany obrońca gospodarzy podaje do bramkarza (jest 52. minuta i 31. sekunda), który przyjmuje ją, rozgląda się i trzy sekundy później wykopuje w kierunku prawego skrzydła (dopiero od tego momentu akcję pokazują w pomeczowych analizach). Obrońcy Tottenhamu są ustawieni wysoko, ale od straty Alliego minęło już dziewięć sekund, piłka wciąż jest w strefie środkowej, a za jej linią znajduje się – prócz Llorisa – sześciu jeszcze zawodników gości. Boiskowe wydarzenia przyspieszają: akcja Stoke rozwija się prawą stroną, okazję do jej przerwania ma Dier, jednak daje się wyprzedzić, potem minimalnie spóźnia się Davies, potem znów Dier, a w końcu strzelec bramki dla Stoke Thompson ucieka Doherty’emu i wykorzystuje dośrodkowanie Browna. Od momentu, w którym Dele Alli próbował zgrania z klepki do Sona, minęły dwadzieścia cztery sekundy i doprawdy: wydaje się, że akurat jego nie sposób obciążyć winą za to, że Tottenham przestał w tym meczu prowadzić.

José Mourinho jest jednak odmiennego zdania. Bardzo szybko zdejmuje Anglika z boiska, a na pomeczowej konferencji przyznaje, że był na niego wściekły. Mówi, że piłkarz, który gra na tej pozycji co on, ma kreować grę własnej drużyny, a nie być przyczyną jej problemów, słowem: po nazwisku wskazuje winnego przejściowych (bo ostatecznie Tottenham wygrywa 1:3) kłopotów z awansem do półfinału. Ocenia Alliego ostrzej i surowiej niż Auriera, który w meczu z Leicester dał rywalom karnego, ostrzej i surowiej niż Llorisa, którego błąd w meczu z Crystal Palace przyniósł przeciwnikom wyrównanie, ostrzej i surowiej niż Diera i Daviesa, których niecelne podania i straty na własnej połowie wywoływały zamieszanie w szykach Tottenhamu podczas niejednego meczu tego sezonu.

Przyznam, że przecierałem oczy ze zdumienia, czytając relację z konferencji Mourinho. Niebanalne próby podań Alliego i jego gra bez piłki za plecami Harry’ego Kane’a były w pierwszej połowie przyczyną największych problemów Stoke, a po jego strzałach bramkarz gospodarzy miał najwięcej roboty. Zakładanie siatek rywalom, szybkie piruety i zwody, ale przede wszystkim zagrania z pierwszej piłki w sytuacji, gdy Tottenham ma coraz większe problemy ze sforsowaniem obrony zespołów świadomych, że jego największym atutem jest szybka kontra i nieskorych w związku z tym do jakiegoś przesadnego szturmowania bramki Llorisa, są bezcennym składnikiem ofensywnego arsenału drużyny, zwłaszcza jeśli inny nieschematyczny zawodnik środka pola, Tanguy Ndombele, akurat odpoczywa (w meczu z Leicester np., po kontuzji Lo Celso, prosiło się o wprowadzenie z ławki kogoś takiego jak Alli, cóż, skoro José Mourinho nie znalazł dla niego miejsca w aż dwudziestoosobowej kadrze na to spotkanie). Wydawałoby się, że każdy trener mający z takim zawodnikiem do czynienia, będzie raczej zachęcał go, by mógł w pełni wyrazić się na boisku, i będzie brał pod uwagę także fakt, że skoro dostaje szansę tak rzadko (to był dopiero piąty start Delego w sezonie, dwa razy zmieniono go już w przerwie), ma prawo nie czuć piłki tak idealnie jak zawodnicy grający od miesięcy w rytmie czwartek-niedziela.

Kariera 24-letniego Dele Alliego nie jest, jak pokazuje metryka, przesadnie długa, ale na swoje dwa tytuły młodego piłkarza roku i trzykrotny wybór do jedenastki roku Premier League pracował właśnie w ten sposób: zagraniami, które można uznać za przejaw bezczelności czy cwaniactwa, ale będącymi raczej świadectwem niedającej się okiełznać odwagi, żywiołowego instynktu, sprawiającego, że jego poprzedni trener Mauricio Pochettino porównywał go z dzikim koniem, a sir Alex Ferguson namawiał swoich kolejnych następców w Manchesterze United (z Mourinho włącznie), by ściągnęli młodzieńca na Old Trafford. Dele miał zaledwie 17 lat i dopiero co przyszedł z trzecioligowego MK Dons, kiedy w przedsezonowym sparingu z Realem Madryt założył siatkę samemu Modriciowi, później strzelał fenomenalne bramki nie tylko w najważniejszych meczach Tottenhamu w angielskiej ekstraklasie i w Lidze Mistrzów, ale także w reprezentacji Anglii, od debiutu na Stade de France po ćwierćfinał mundialu w Rosji. Zgraniem podobnym do tego, które nie trafiło do Sona podczas meczu ze Stoke, popisał się także w ostatniej minucie pamiętnego półfinału Champions League z Ajaxem – wtedy piłka trafiła do Lucasa Moury, który zdobył najważniejszą bramkę w najnowszej historii Tottenhamu. Wydawałoby się oczywiste, że nie wszystkie próby tego typu kończą się powodzeniem, ale zadaniem szkoleniowca jest spowodować, by piłkarz, który potrafi je podjąć, czuł, że może sobie na to pozwolić.

Jasne: kiedy José Mourinho zostawał jego trenerem, Alli był kompletnie bez formy, ale to samo można powiedzieć o większości jego kolegów z Tottenhamu. I można się zastanawiać, czy – zwłaszcza w tym sezonie – dostał wystarczająco wiele szans, by tę formę odbudować. W meczu ze Stoke z pewnością nie zawiódł, ba: należał do wyróżniających się graczy gości. Z pewnością też nie zawalił bramki. Dlaczego zatem Mourinho postanowił publicznie go skrytykować? Czy możemy uznać, że to tylko taki sposób na motywowanie Anglika, owszem: konfrontacyjny, ale przecież w stylu charakterystycznym dla Portugalczyka, który już po przyjściu do Tottenhamu na pierwszym treningu trącił Alliego w pierś, pytając: „Czy jesteś Dele, czy jego brat?” i dodając po usłyszeniu odpowiedzi: „No to graj jak Dele”.

Otóż w meczu ze Stoke Dele próbował grać jak Dele. I późniejszy atak Mourinho więcej miał do czynienia z mroczną stroną natury szkoleniowca niż z rzekomą odpowiedzialnością piłkarza za stratę gola. Jakoś tak się dzieje w trakcie pracy Portugalczyka w kolejnych klubach, że wśród zawodników, których mu powierzono, pojawiają się czarne owce. W Madrycie pierwszą ofiarą był niekryjący wątpliwości wobec niektórych zachowań trenera Casillas, ale piłkarzy, których Mourinho oskarżał o mniej lub bardziej wydumane błędy, psucie atmosfery, utrudnianie mu pracy itd., było więcej. Podczas drugiego pobytu w Chelsea często krytykował jednego z najlepszych w drużynie Hazarda, a w końcu o zdradę oskarżał już większość piłkarzy. O tym, co słyszał od niego w Manchesterze Luke Shaw szkoda gadać, a tu również Anglik nie był jedyny i refren, w którym winę za nienajlepsze wyniki ponosił nie szkoleniowiec, tylko niesłuchający jego poleceń zawodnicy, powtarzał się w ustach Mourinho z niepokojącą regularnością.

Na razie towarzyszymy drugiemu sezonowi jego pracy w Tottenhamie – w drugim sezonie szkoleniowiec ten zwykł wygrywać ze swoimi drużynami jakieś trofeum i także teraz wydaje się, że jest na dobrej drodze. Nie sposób jednak nie zauważyć, że jego droga do sukcesu wiąże się również ze złożeniem w ofierze samopoczucia i formy któregoś z Bogu ducha winnych zawodników. Prezes Tottenhamu Daniel Levy, jak widzieliśmy w serialu Amazonu „All or Nothing”, wpatrzony jest w portugalskiego szkoleniowca jak w obraz, ale powinien jednak zaniepokoić się faktem, że rynkowa wartość Dele Alliego – dwa-trzy lata temu ocierająca się pewnie o sto milionów funtów – leci w ostatnich miesiącach na łeb na szyję. Już nie mówię o tym, że z czysto piłkarskiego punktu widzenia walcząca na czterech frontach drużyna potrzebuje jak najszerszej kadry zmotywowanych piłkarzy, nawet jeśli wiem, że Mourinho zawsze wolał stawiać na wąską grupę kluczowych zawodników.

O „dzikim koniu” od dawna nie ma już mowy – nie tylko dlatego, że Mourinho porównuje (nie pierwszy raz zresztą, bo robił to również w Chelsea, kiedy podkreślał niegotowość drużyny do wzięcia udziału w walce o mistrzostwo kraju) swoich podopiecznych do źrebaków. Nie wiedzieć kiedy Dele Alli, jeden z najlepszych piłkarzy swojego pokolenia, przez dobrych parę lat porównywany do Gerrarda, Lamparda czy Scholesa, stał się kozłem ofiarnym.

PS Oczywiście nie wykluczam, że w styczniu szykujący się ponoć do podjęcia pracy w PSG Pochettino wybawi Anglika z kłopotów i sprowadzi go do Paryża, ale z punktu widzenia kibica Tottenhamu marne to pocieszenie.

Mourinho kontra Klopp, czyli kiedy gorsi przegrywają

Dodaj komentarz

No dobrze, przypuśćmy, że piłka po strzale Bergwijna zmieściła się jednak w bramce Allisona, a nie odbiła się od słupka. Albo przypuśćmy, że Holender wykorzystał swoją pierwszą okazję – tę, która nadarzyła się tuż po przerwie. Albo że do siatki trafił Harry Kane, główkujący po rzucie rożnym podyktowanym chwilę po tamtym słupku. Przypuśćmy, że Tottenham wygrał jednak ten mecz albo przynajmniej go nie przegrał, bo Firmino nie zdołał się urwać Alderweireldowi w ostatniej minucie. Czy wypowiedziane po ostatnim gwizdku przez José Mourinho zdanie o tym, że jego zespół był lepszy, stałoby się wówczas prawdziwsze?

Wiem, nigdy nie dojdziemy w tej sprawie do zgody. Czy lepsza drużyna to ta, która wygrywa mecz? A może w drodze po zwycięstwo powinna grać w pewien określony sposób? Jeśli np. zalicza się do czołowych drużyn świata (czołowych to znaczy najbogatszych, najpopularniejszych, mających w składzie wielkie gwiazdy, a na ławce wielkiego trenera), jest zobligowana do wygrywania w pewnym określonym stylu? Powinna wychodzić na boisko z myślą o atakowaniu od pierwszej do ostatniej minuty, o rozmontowaniu obrony rywala przy użyciu możliwie jak największej liczby sposobów, o narzuceniu mu swoich warunków – zupełnie jak wczoraj Liverpool, próbujący skrzydłami i środkiem, szybko i cierpliwie, z dystansu i z pola karnego, a ostatecznie wygrywający dzięki stałemu fragmentowi gry? Powinna cechować się odwagą i skłonnością do podejmowania ryzyka, bo przecież właśnie ryzyka wymaga konsekwentne myślenie o ofensywie w starciu z drużyną, której jedyną bronią i jedynym pomysłem na przeciwstawienie się temu złożonemu arsenałowi środków jest kontratak – prawda, że zwykle zabójczo skuteczny? A może w drodze po zwycięstwo wystarczy właśnie skupić się na ograniczeniu przeciwnikowi swobody, a potem wykorzystaniu jednego czy dwóch jego błędów i dograniu spotkania do końca jak najmniejszym nakładem sił (przypuśćmy, że po strzale Bergwijna piłka zmieściła się jednak w bramce – czy nie tak właśnie toczyłoby się dalej wczorajsze spotkanie na Anfield)?

Tak, wiem. Dla większości z Was te pytania są kompletnie bez sensu. Dla większości z Was najważniejszym elementem sztuki trenerskiej jest wygrywanie. Z pewnością jest ono najważniejszym elementem sztuki trenerskiej dla José Mourinho. „Nie sądzę, by w tej kwestii coś się zmieniło przez ostatnich 100 lat… Nie ma takiego dzieciaka, nawet grającego z kuzynem czy ojcem w przydomowym ogródku, który grałby po to, żeby przegrać – mówił wkrótce po zdobyciu swojego ostatniego mistrzostwa Anglii z Chelsea. – Natura tego sportu, jego sens się nie zmieniły. Gra się po to, żeby wygrać. Sam jako dzieciak grałem sporo meczów w sąsiedztwie. I pamiętam jedynie zacięte boje o wygraną”. 

Zaciętości faktycznie jego Tottenhamowi odmówić nie sposób i jeśli mimo wszystko z uznaniem przyglądam się tej drużynie w ostatnich tygodniach, cieszy mnie mocno to, że ma ona oblicze nie tylko świetnie się rozumiejących Kane’a i Sona, ale także nieodpuszczającego w walce o każdą piłkę Hojbjerga: jeśli wkrótce po przyjściu do klubu Portugalczyk narzekał, że jego nowi podopieczni są „zbyt mili”, chyba nie powtórzyłby już tej frazy. Widzę, jak Mourinho przebudował zespół na swoją modłę – i nie mogę nie podziwiać jego wpływu na prezesa Levy’ego, który mimo dramatycznego spadku dochodów z powodu pandemii wsparł tę przebudowę na rynku transferowym. Widzę, że sprzyja mu mnóstwo okoliczności: że znów może grać swoją ulubioną rolę autsajdera (nawet jeśli Tottenham należy do finansowej elity europejskiego futbolu, to mistrzostw czy pucharów nie zdobył od dawna i trudno mu się równać z tymi największymi – w Realu czy Manchesterze United Portugalczyk raczej nie mógł nikogo nabrać na starą śpiewkę o skrzywdzonym chłopcu wśród rekinów). Że przy pustych trybunach północnolondyńska publiczność nie wyraża swojej dezaprobaty z powodu faktu, że w zasadzie każdy kolejny rywal częściej utrzymuje się przy piłce, i to na połowie Tottenhamu. Że skrócony okres przygotowawczy, zdarzające się kontuzje czy przypadki zakażeń koronawirusem, a także konieczność grania dwa razy w tygodniu zakłóciły rytm drużynom stawiającym na futbol bardziej proaktywny i wymagający bardziej metodycznego przygotowania. Że najważniejsi rywale Tottenhamu w Anglii mają swoje problemy i że w ogóle piłka nożna znalazła się w takiej fazie rozwoju – a raczej w takiej fazie cyklu, w którym ów rozwój przebiega – że trenerzy od wyników znów mogą nieść głowę uniesioną wyżej od tych, którzy myślą także o stylu i pięknie gry.

Nie wykluczam więc, że na koniec sezonu z rozdziawioną gębą będę przyglądał się José Mourinho radośnie wskakującemu na plecy Llorisa czy Kane’a wznoszących w górę jakiś puchar i starannie pilnującemu przy tym, by korzystnie wypaść na historycznym niewątpliwie zdjęciu. „It’s lucky for Spurs when the year ends in 1”, śpiewał kiedyś związany z Tottenhamem zespół Chas’n’Dave, a rok 2021 w istocie kończy się cyfrą jeden. Po zakończeniu spotkania na Anfield z ulgą obejrzałem jednak grę piłkarzy Marcelo Bielsy w meczu z Newcastle, bo to jest futbol, który pokochałem i za którym tęsknię.

Prosta rzecz: w meczu Liverpool-Tottenham wygrała lepsza drużyna, niezależnie od tego, jak bardzo Mourinho próbowałby wyprowadzić z równowagi Jurgena Kloppa po ostatnim gwizdku (próbował to zresztą zrobić także przed meczem, bałamutnie kwestionując osłabienia gospodarzy). Skądinąd fakt, że Portugalczyk z tygodnia na tydzień coraz chętniej sięga po psychologiczne gierki, również zdaje się świadczyć o tym, że zwietrzył szansę na sukces w tym roku. Sukces, który i tym razem miałby zamknąć usta pięknoduchom, pytającym o kwestię stylu.