Archiwa tagu: Espirito Santo

Czy Antonio Conte naprawi Tottenham

1. Wygląda na to, że czasami warto wyrazić swój sprzeciw – i to nawet kiedy wydaje się sprzeciwiającemu, że nic nie może. Nie jest przecież współwłaścicielem klubu, nie jest jego udziałowcem, a kapitaliści zarządzający drużyną, której ma pecha kibicować, wiedzą aż za dobrze, że nigdy z nią nie zerwie i z roku na rok mogą liczyć na jego lojalność i portfel. W przypadku Tottenhamu jednak, i pięćdziesiątej czwartej minuty meczu z Manchesterem United, kiedy to Nuno Espirito Santo nieoczekiwanie zdjął z boiska jednego z najlepszych w drużynie Lucasa Mourę, okazało się, że buczenie poirytowanych tą decyzją fanów uruchomiło proces, który ostatecznie doprowadził do zmiany trenera, a kto wie: może nawet stał się początkiem powrotu klubu na właściwą ścieżkę. 

Oczywiście Daniel Levy miał mnóstwo powodów, by czuć większą niż inni prezesi presję fanów. W trakcie smutnych pandemicznych miesięcy, gdy drużyna prowadzona przez José Mourinho jakże często ustawiana była w niskim bloku, miałem nieraz poczucie, że szczęściem w nieszczęściu prezesa było właśnie to, że patrzyliśmy na ów mozół w telewizji, a nie z wysokości trybun, gdzie moglibyśmy czasem wykrzyczeć to, co naprawdę myślimy. Od czasu zwolnienia Mauricio Pochettino Daniel Levy podejmował wszak same niedobre decyzje, a klub, który dwa lata temu grał jeszcze w finale Ligi Mistrzów teraz nie jest nawet pewny wyjścia z nienajmocniejszej przecież grupy w Lidze Konferencji Europy. Nie dość, że po kochanym przez fanów i stawiającym na proaktywny futbol Argentyńczyku (to, jak grał Tottenham w najlepszych sezonach Pochettino, było właśnie owym klubowym „DNA”, o którym tyle mówiło się latem w trakcie poszukiwań kolejnego szkoleniowca) sprowadził reaktywnego Mourinho, nie dość, że zwolnił tego ostatniego na kilka dni przed finałem Pucharu Ligi, nie dość, że wplątał klub w zakończoną kosmiczną kompromitacją aferę z Superligą, nie dość, że proces rekrutowania kolejnego szkoleniowca zamienił w farsę, którą ostatecznie zakończył zatrudnieniem Nuno Espirito Santo, to jeszcze wyciska z fanów każdego funta, śrubując ceny biletów i koszulek tak samo jak ceny piłkarzy, których sprzedaje innym klubom.

2. Levy to cholerny spryciarz. Nie chce, by kibicowska furia obróciła się przeciwko niemu, więc na porażkę z Manchesterem United zareagował bardzo szybko. Napisałem już zresztą kiedyś, że uczy się na własnych błędach i potrafi je naprawić, więc tak jak wyciągnął wnioski z pochopnej decyzji o powierzeniu drużyny Mourinho, tak zareagował na serię nieprzekonujących meczów Tottenhamu pod wodzą Espirito Santo. Zwolniony dzisiejszego poranka Portugalczyk był człowiekiem niewątpliwie nietoksycznym i rzetelnym w relacjach z piłkarzami, czego nie dało się powiedzieć o poprzedniku, ale podobnie jak poprzednik miał wizję piłki niepasującą do oczekiwań zarządu i fanów. O tym, jak ciężko mu było wypracować sobie pozycję nie mówię: piłkarze świetnie zdawali sobie sprawę, że nie był pierwszym wyborem ich szefów. Na jego pożegnanie chcę więc dodać jeszcze tylko to, że z pewnością znajdzie klub, w którym poradzi sobie lepiej; przykład Davida Moyesa i jego odrodzenia po zwolnieniu z Manchesteru United jest tutaj dobrym punktem odniesienia.

Wróćmy jednak do sprytu Daniela Levy’ego. Co znaczące: komunikat klubowy o zwolnieniu Nuno Espirito Santo cytuje słowa nie prezesa, ale dyrektora sportowego Fabio Paraticiego; co złego to nie ja, zdaje się mówić Levy, a natchnięty nową nadzieją kibic, oczywiście, jeszcze raz mu uwierzy.

3. No bo też w przypadku zatrudnienia Antonio Conte kibic ma prawo do optymizmu. Trudno nawet nie pomyśleć, że kto wie, czy porażka z Manchesterem United nie okaże się w dłuższej perspektywie błogosławiona, bo przecież gdyby wynik tego meczu był korzystny dla gospodarzy, to włoski trener mógłby znaleźć zatrudnienie na Old Trafford. Tottenhamowi przeleciałaby koło nosa okazja zatrudnienia znakomitego fachowca, a z kolei zakończyłby się okres stagnacji w Manchesterze.

Oczywiście: Włoch nie zapuści tu korzeni, jak to kiedyś wydawało się, że zrobi Mauricio Pochettino, jego projekt nie będzie obliczony na stopniowe wzrastanie trenera i jego podopiecznych, jak można było mieć nadzieję w przypadku zatrudnienia np. Grahama Pottera. Ale też Tottenhamu nie stać teraz, w każdym możliwym sensie słowa „nie stać”, na eksperymentowanie i dawanie szans trenerom na dorobku. W świetle popandemicznych strat, utraty stałego źródła dochodów z gry w Lidze Mistrzów, a także, co tu kryć, wydatków poniesionych na odprawy zwalnianych szkoleniowców i na inwestycje w nowych zawodników, które następowały i minionego lata, i w trakcie poprzednich okienek, kolejny sezon osuwania się w przeciętność to coś więcej niż pewne odejście Harry’ego Kane’a – to cofnięcie się w sportowym rozwoju o ponad dekadę, do czasów sprzed pierwszego awansu do Champions League pod Harrym Redknappem. Coż z tego, że wybudowano w tym okresie jeden z najpiękniejszych stadionów Europy, skoro w ostatnich dniach realna była perspektywa, że ów stadion na trwale zrobi się nieprzyjemnie pusty (już dziś podczas meczów Ligi Konferencji Europy wypełnia się mniej więcej połowa trybun).

Nie o zapuszczenie korzeni więc chodzi. Antonio Conte – podobnie jak to kilkanaście lat wcześniej robił Mourinho – przychodzi, wygrywa, idzie dalej. Inaczej niż Mourinho, nie zostawia po sobie jednak spalonej ziemi, ba: kluby, z których odchodzi, nadal radzą sobie nieźle, a piłkarze, których prowadził, są wciąż ich podporami. A co może ważniejsze: jego czas nie minął także w sensie filozofii gry i wyników. Z Juventusem odnosił sukcesy nie tylko jako piłkarz, ale także jako trener, i oczywiście było to jakiś czas temu – ale poukładanie najsłabszej w ostatnich dekadach reprezentacji Włoch przed poprzednim Euro, podobnie jak triumfy z Chelsea i Interem to już czasy nieodległe. W rankingach najlepszych trenerów świata sporo zamieszania wprowadzają ostatnio Nagelsmann czy Tuchel, ale przecież nazwisko Contego wciąż wymienia się jednym tchem obok Kloppa czy Guardioli jako postaci z absolutnego szczytu.

4. Mówiąc nieco ironicznie, zatrudniając go na miejsce Espirito Santo Tottenham zrobił prezent wszystkim dziennikarzom zajmującym się tym klubem, bo przecież sylwetki Włocha przygotowali już w pierwszych dniach czerwca, podczas pierwszej fali negocjacji na temat jego powrotu do Londynu. Zdążyli wtedy napisać, że jego drużyny są zwykle świetnie przygotowane fizycznie i taktycznie i że mają jasno wytyczone ścieżki docierania pod bramkę przeciwnika (pod Nuno Espirito Santo była to droga przez mękę i liczenie na indywidualny zryw Sona czy Ndombele, pod Mourinho – wyłącznie czyhanie na błąd rywala i wyjście z szybką kontrą). Zdążyli zauważyć, że sam Conte jest świetnym motywatorem i że nie boi się wejść w zwarcie z przerośniętymi ego w szatni (skądinąd jego ego do najmniejszych nie należy, ale też i jako piłkarz, i jako trener nie wypadł sroce spod ogona); akurat szatnia Tottenhamu od dawna wymaga wstrząsu, a Conte nie dość, że wstrząsnąć potrafi, to chyba jeszcze lubi to robić. Zdążyli opisać, jak zespół niewspółpracujących ze sobą i wyalienowanych jednostek staje się pod jego wodzą prawdziwą machiną wojenną. Zdążyli wyobrazić sobie tę machinę w preferowanym przezeń ustawieniu, z trójką z tyłu, ze zmotywowanymi Kane’em i Sonem na szpicy (z napastnikami potrafi Włoch pracować równie dobrze, jak z obrońcami) i z na nowo zaznajomioną z pressingiem drugą linią.

Wtedy, w czerwcu, Conte ostrzegał zarząd Tottenhamu, że wymaga pełnego zaufania – i pieniędzy na szybką przebudowę drużyny. Że jeśli nie będzie mógł oczekiwać ani jednego, ani drugiego, lepiej żeby go nie zatrudniali. Wtedy jeszcze Danielowi Levy’emu wydawało się pewnie, że znajdzie szkoleniowca lepiej pasującego do profilu opisanego w poprzednim blogu, nie tylko stawiającego na ofensywną, atrakcyjną piłkę, ale też dającego szansę klubowej młodzieży – a przy tym szkoleniowca bardziej spolegliwego. Teraz jednak pole manewru prezesa zostało radykalnie ograniczone. Jeśli chce ratować sezon, a wraz z nim ratować swoją skórę, nie znajdzie lepszego fachowca, zwłaszcza takiego, który byłby obecnie bezrobotny.

Po sprawiedliwości warto zresztą zauważyć, że zdarzały się sezony, w których Antonio Conte prowadził swoje drużyny do sukcesów bez wielkich wzmocnień, i że swoich piłkarzy potrafił zarówno „zabijać”, jak się wyraził w głośnej rozmowie z Thierrym Henrym, jeśli oczywiście nie chcieli się uczyć i nie okazywali szacunku, ale także zamieniać w supergwiazdy. W dostępnej również po polsku autobiografii Chielliniego, cytowanej na portalu The Athletic w świetnym tekście Jamesa Horncastle’a (pisanym kilka dni temu z założeniem, że Conte zostanie trenerem… Manchesteru United), legendarny obrońca reprezentacji Włoch mówi o tworzeniu przez tego szkoleniowca kultury wygrywania – i dodaje, że jedną z jego największych zalet jest zdolność do dokonywania resetu. Jedno i drugie potrzebne jest teraz w północnym Londynie jak tlen.

Napisał na Twitterze Tom Williams, że jeśli jest na świecie jakiś trener zdolny do naprawienia Tottenhamu, to jest to Antonio Conte, ale zarazem, że jeśli jest na świecie jakiś klub zdolny do zniszczenia Antonio Contego, to również jest to Tottenham. Sam się dziwię temu, co zaraz napiszę, ale bardziej prawdopodobny wydaje mi się ten pierwszy scenariusz.

Tottenham, czyli odłączenie

Niektóre zdania zestarzały się kiepsko. „Musimy się teraz skoncentrować na zatrudnieniu nowego trenera. Doskonale zdajemy sobie sprawę z potrzeby wybrania kogoś, kto wyznaje te same wartości, co nasz wielki klub, i kto zagwarantuje powrót do gry w piłkę, z której zawsze byliśmy znani – gry w piłkę ofensywną, płynną i dostarczającą fanom wiele emocji”, napisał Daniel Levy w liście do fanów na zakończenie poprzedniego sezonu, 19 maja 2021 roku. Brzmiało to jak świadectwo opamiętania, dowód niezbędnej autorefleksji po okresie, w którym pod wodzą José Mourinho drużyna zapominała stopniowo, jak gra się płynnie i ofensywnie – ale nie minęło pół roku, naznaczonego chaotycznymi poszukiwaniami kolejnego szkoleniowca, i jest gorzej niż było. Tottenham w zasadzie przy podniesionej kurtynie, bo przecieki do mediów to jedna ze specjalności tego klubu, prowadził rozmowy m.in. z Antonio Conte, Paulo Fonsecą, Gennaro Gattuso (umówmy się: znalazłoby się paru szkoleniowców lepiej pasujących do charakterystyki z pisma Levy’ego), a media spekulowały, że interesowali go również Julian Nagelsmann, Hansi Flick, Brendan Rodgers i ten, który do profilu pasował najlepiej, ale którego nie chcieli puścić z Paryża: Mauricio Pochettino. W przypadku pierwszych trzech wymienionych negocjacje były naprawdę zaawansowane, a decyzje o odstąpieniu od ich sfinalizowania ocierały się o farsę – Gattuso skancelowali kibice, pomni jego homofobicznych i szowinistycznych wypowiedzi sprzed lat.

Skończyło się na Nuno Espirito Santo – i ta decyzja zastarzała się równie kiepsko, jak wypowiedź Daniela Levy’ego. Uwierzcie mi: napisanie tego zdania nie przyszło mi łatwo, generalnie nie znoszę łatwego wskazywania kciukiem w dół i przypisywania wszystkich niepowodzeń drużyny jednemu winowajcy. Portugalczyk wydaje się uczciwym i skromnym człowiekiem ciężkiej pracy, fani Wolverhampton przez kilka lat jego związku z tym klubem zdążyli go polubić. Generalnie: nowym szkoleniowcom trzeba dawać dużo więcej czasu, a prosta decyzja o zwolnieniu trenera rzadko okazuje się rozwiązaniem problemów klubu; w Tottenhamie przekonywaliśmy się o tym wielokrotnie, a i w Newcastle można by powiedzieć niejedno o tym, ile kibicowskiej nienawiści zbierał na siebie Steve Bruce niejako w zastępstwie za naprawdę odpowiedzialny za nienajlepszą kondycję klubu zarząd. W sumie to nawet żywiłem do Portugalczyka nieco sympatii po tym, jak pomógł klubowi zamknąć ten tyleż żenujący, co komiczny okres poszukiwań nowego szkoleniowca, i ochoczo uwierzyłem w opowieści, że pragmatyczny styl gry Wolves był raczej funkcją obiektywnych uwarunkowań, niż osobistych preferencji trenera.

Z drugiej strony jednak po czterech miesiącach pobytu Nuno Espirito Santo w północnym Londynie trudno znaleźć jakiekolwiek argumenty za kontynuacją tego eksperymentu. Owszem: w trakcie pierwszej połowy meczu z Chelsea drużyna udanie próbowała wysokiego pressingu, ale wystarczyła korekta formacji rywala w przerwie, by całość skończyła się ponuro. Owszem: na inaugurację udało się wygrać z Manchesterem City, ale był to klasyczny przykład spotkania, w którym piłkarze Pepa Guardioli pokonali się sami, nie wykorzystując mnóstwa dobrych sytuacji. Reszta jest, niestety, milczeniem. O poprawie gry obronnej trudno mówić w świetle frajersko traconych bramek – z West Hamem przed tygodniem po rogu, z Manchesterem United po szybkich atakach, podobnie z Arsenalem, w których to derbach apatia drużyny była kompletnie niewytłumaczalna. Co gorsza: zespół nie wie również, jak atakować. Statystyki strzałów, bramek, wykreowanych szans ma niemal najgorsze w lidze (wczoraj na bramkę MU nie oddał celnego uderzenia, co w przypadku meczu u siebie zdarzyło się po raz pierwszy od ośmiu lat), statystyki przebiegniętych kilometrów ma najgorsze. Na skąpych skądinąd w dające się zacytować zdania konferencjach prasowych Nuno Espirito Santo mówi wprawdzie o wytworzeniu „partnerstw” między zawodnikami, ale na boisku nawet znający się od lat i u Mauricio Pochettino rozumiejący się bez słów piłkarze sprawiają wrażenie, jakby grali ze sobą po raz pierwszy. Nawet u Mourinho współpraca między Kane’em i Sonem wyglądała o niebo lepiej niż teraz; inna sprawa, że Harry Kane nie wygląda dziś na zdolnego do współpracy z kimkolwiek – kryzys jego formy to temat na osobny tekst, w którym nieudany transfer do Manchesteru City z pewnością nie wytłumaczy wszystkiego.

O jakim zresztą tworzeniu „partnerstw” mówimy, skoro z w miarę wykrystalizowanego składu trener wymontował przed meczem z United dwa składniki, a zmiennicy Reguliona i Ndombele – Davies i Lo Celso – bynajmniej nie wnieśli do drużyny nowej jakości, a ten pierwszy należał do najsłabszych zawodników pod obiema bramkami? Od początku sezonu szkoleniowiec szuka formuły i formacji, ale wciąż jej nie znalazł, a tacy piłkarze jak Ndombele czy Dele Alli okazują się na zmianę to kluczowi, to kompletnie niepotrzebni. Wczorajsza decyzja o zmianie Lucasa Moury na Bergwijna po dziesięciu minutach drugiej połowy nie była oczywiście aż tak skandaliczna, by przyjmować ją buczeniem i wołaniem „Nie wiesz, co robisz” (wyraźne świadectwo frustracji fanów), ale nie przyniosła poprawy gry; jeden z najlepszych w ostatnich meczach Lucas przynajmniej próbował dryblingu i można było liczyć na to, że faulującym go rywalom przybędzie kartek – jeśli zliczyć statystyki indywidualnych pojedynków i kiwek był w Tottenhamie najlepszy. Skończyło się jakże łatwym zwycięstwem pogrążonego w kryzysie Manchesteru United, którego trener wychodził na stadion pod presją zwolnienia z pracy – jeszcze raz się przekonaliśmy, że trudno o lepszego rywala na odbicie niż Tottenham.

Odłączenie – to jest słowo, które nieustannie przychodzi mi na myśl, kiedy ostatnio myślę o Tottenhamie. Odłączenie nie tylko w relacjach między poszczególnymi piłkarzami – zbyt wielkie odległości między nimi na boisku, brak zrozumienia, brak schematów szybkiego rozegrania piłki, synchronicznego podchodzenia do pressingu, ewentualnie cofania się do obrony itd. Odłączenie nie tylko w relacjach między zawodnikami i trenerem – w mediach sporo jest relacji o tym, że piłkarze uważają nowego szkoleniowca za zdystansowanego i niekomunikatywnego. Odłączenie nie tylko myślącego o optymalizacji zysków prezesa od świadomości, że ostatecznie muszą one być pochodną sukcesów sportowych (kłania się ten brak wzmocnień i odświeżenia składu, gdy drużyna Pochettino jechała już na oparach; skądinąd mimo kaskady transferów, jaka nastąpiła już po zwolnieniu Argentyńczyka, trzon drużyny wciąż stanowią piłkarze, którzy swój szczyt osiągnęli pod jego wodzą…). Odłączenie bazy kibicowskiej od klubu, który za bilety i koszulki każe płacić najwięcej, a na boisku oferuje najmniej. Odłączenie, w którym piszę te słowa w zasadzie z poczucia obowiązku niż autentycznej emocji. Odłączenie, które zaczęło się w chwili zwolnienia Mauricio Pochettino i które fatalne decyzje o wyborze jego następcy jeszcze pogłębiły.

Tak, prosta decyzja o zwolnieniu trenera rzadko okazuje się rozwiązaniem problemów klubu, czasami jednak bywa wizjonerska. W Tottenhamie, także dzięki dokonanym tego lata i nieźle rokującym transferom Romero, Emersona czy Gila, wciąż znajduje się ekipa zawodników, która pod wodzą szkoleniowca z pasją i wizją byłaby zdolna włączyć się do walki o pierwszą czwórkę. Z punktu widzenia kogoś zarządzającego klubem odwlekanie nieuchronnego jest marnowaniem ich potencjału i czasu, jaki jeszcze im został w tej drużynie – cóż z tego, że w przypadku takich zawodników jak Lloris czy Kane, pewnie niedługiego. 

Tak, myślenie o piłkarzach Tottenhamu nie jak o transferowym mięsie i nie jak o kolumnach liczb umieszczanych przy ich nazwiskach czy mnożących się na ich kontach, z perspektywy niejednego zgorzkniałego fana może się mijać z celem. W końcu po to te, pożal się Boże, gwiazdy dostają pieniądze od prezesa i doping od nas, żeby na boisku dawali z siebie wszystko. A jednak czasami im współczuję. Myślę, że wciąż mają swoje ambicje sportowe i wciąż pamiętają, jak bardzo można cieszyć się grą. Ich kariera nie potrwa długo. Znalezienie kogoś, kto umiałby sprawić, że to, co robią, naprawdę będzie miało sens, dawno nie było tak palącą potrzebą.

PS Wrzucam tego bloga jak najszybciej się da, bo z Londynu dochodzą wieści, że prezes Levy i dyrektor Paratici rozmawiają właśnie o zwolnieniu trenera. Nie chciałbym, żeby i on się kiepsko zestarzał.

Derbowe deja vu

Można by na przykładzie ostatniego tygodnia napisać analizę upadku klubu, który w ciągu kilku zaledwie sezonów z finalisty Ligi Mistrzów stał się drużyną środka tabeli. Można by raz jeszcze skrytykować decyzje zarządu, który w poszukiwaniu następcy Mauricio Pochettino dał się skusić wczorajszemu blaskowi Jose Mourinho zamiast poszukać jakiegoś progresywnego szkoleniowca w Niemczech. Można by raz jeszcze wskazywać na impet, jakiego nabrała Chelsea (pogromca Tottenhamu z ubiegłej niedzieli) po wiosennej zmianie trenera – fascynować się statystykami wygranych meczów i czystych kont, szczelnością defensywy, kreatywnością środka pola, szybkością i siłą ataku. Można by także zauważać średnią wieku Arsenalu (pogromcy Tottenhamu z dzisiaj) – mówić, że przyszłość jest przed tą drużyną, nawet jeśli, ekhem, wciąż jeszcze w środku pomocy wystawia Granita Xhakę. Depresyjny nastrój, jaki odczuwam, niezwiązany jest bynajmniej ze śmiercią najlepszego strzelca w dziejach Tottenhamu, Jimmy’ego Greavesa, pięknie żegnanego przez trybuny podczas obu meczów derbowych. Chodzi raczej o podobne poczucie, jak to, które towarzyszyło mi podczas ostatniego meczu Tottenhamu Mourinho w Lidze Mistrzów (wiele wody upłynie zarówno w Wiśle, jak w Tamizie, kiedy zobaczymy kolejny…), przeciwko RB Lipsk Nagelsmanna: że życie jest gdzie indziej, gdzie indziej są futbolowe trendy i przyszłość. Po stronie rywali.

Owszem: tydzień temu z Chelsea drużyna w tym mniej więcej zestawieniu zagrała dobre 45 minut, a rywale potrzebowali wejścia Kante i szybko strzelonej bramki z rzutu rożnego, by w drugiej połowie narzucić swoje warunki. Ale dzisiaj? W najważniejszym dla kibiców meczu derbowym? Zagrać od pierwszej minuty aż tak żenująco? Naciskać rywali aż tak nieporadnie? Zostawić mu aż tyle przestrzeni między liniami? Ruszać się aż tak ślamazarnie, aż tak długo zwlekać z podaniem?

Zapewne pomysłem na grę w tym meczu był wysoki pressing i próba narzucenia rywalowi swoich warunków – tak, jak to się odbyło w pierwszej połowie z Chelsea (no chyba, że chodziło o zagrywanie długich piłek od obrony do Kane’a i liczenie, że jakoś to będzie…). To właśnie z nieudanego wysokiego pressingu wziął się pierwszy gol dla gospodarzy. Ale późniejsze bramki, po kontratakach, sprawiały wrażenie oddawanych za darmo. NIkt z zawodników Tottenhamu w tej pierwszej połowie nie sprawiał wrażenia człowieka, który wiedziałby, co robi. Dele i Ndombele, którzy, jak się zdaje, mieli stanowić o kręgosłupie drużyny, przypominali pasażerów na gapę, daremnie starających się ukryć przed obliczem kontrolera: nie dość, że samemu nie próbowali dryblingów czy podań, to nie wracali za mijającymi ich przeciwnikami. Trzej najważniejsi gracze ubiegłego sezonu – Hojbjerg, Son i Kane – tracili piłki, podawali niecelnie, nie byli w stanie wygrać żadnego z indywidualnych pojedynków. Niech nikogo nie zwiedzie fakt, że ostatecznie skończyło się 3:1, a w drugiej połowie Tottenham mógł mieć karnego i tylko kapitalna interwencja Ramsdale’a, zbijającego futbolówkę na poprzeczkę po strzale Moury, uratowała gospodarzy przed kolejnym golem. Tutaj w piłkę grała tylko jedna drużyna – a raczej tylko jedna drużyna zdawała się wiedzieć, co robi i jaki scenariusz realizuje. Mikel Arteta z pewnością oglądał mecze Tottenhamu ustawianego w systemie 4-3-3 i wymyślił sposoby na ominięcie rachitycznych dość pułapek, jakie ów system stwarza. Jakie mecze oglądał Nuno Espirito Santo – doprawdy nie wiem.

Jasne, zaledwie 16 dni temu portugalski trener odebrał nagrodę dla menedżera miesiąca. W ciągu tych 16 dni jego piłkarze stracili jednak 9 goli w Premier League, a ich statystyki nie tylko strzelonych bramek, ale i wykreowanych szans, o przebiegniętym dystansie nie mówiąc – należą do najgorszych albo zwyczajnie są najgorsze w ekstraklasie. Wygląda na to, że Espirito Santo jest w rozdarciu: instynkt nakazywałby mu pragmatyczne uszczelnianie defensywy i liczenie na kontry, tak jak to robił jego sławetny poprzednik i jak sam często ciułał punkty w Wolverhampton, ale tak zwany etos nowego klubu, oczekiwania pracodawcy, kibiców i dziennikarzy zmuszają go do myślenia o grze bardziej ofensywnej. Efekt? Drużyna nie ma struktury ani po jednej, ani po drugiej stronie boiska, a ci, którzy powinni być jej liderami – zawodzą.

Doprawdy, nie przemawia przeze mnie kibicowska frustracja z powodu przegranych derbów. Zdanie, że podczas każdego kolejnego ataku Arsenalu w pierwszej połowie pomocnicy Tottenhamu nie wiedzieli, co robić, staram się napisać w miarę obiektywnie – mam zresztą wrażenie, że będzie je można przeczytać w każdej pomeczowej relacji, a jedyną różnicą między formułującymi je sprawozdawcami będzie metaforyka, mająca unaocznić tym, którzy nie oglądali, rozmiar wyrwy ziejącej w tym miejscu boiska po stronie gości. Ileż piłkarze Arsenalu mieli przestrzeni podczas każdej kolejnej szarży? Jak niewielu podań potrzebowali, by przebić się pod bramkę Llorisa? Nawet w polu karnym Tottenhamu w zasadzie nie byli atakowani.

Napisanie dziś tekstu o zespole z White Hart Lane wydaje się najłatwiejszym zadaniem świata. O fatalnych statystykach już wspomniałem. Wystarczy dodać jeszcze parę zdań o przedsezonowej sadze transferowej Harry’ego Kane’a – i o tym, że kolejnym myślącym o odejściu był trzymany długo poza kadrą Ndombele. A potem rozpisać się nieco o farsie związanej z wielomiesięcznym poszukiwaniem trenera – i o tym, że nieszczęsny Nuno nie był ani pierwszym, ani nawet trzecim czy czwartym wyborem. W razie wolnego miejsc można sięgać jeszcze głębiej, np. do decyzji o zwolnieniu Mourinho na parę dni przed finałem Pucharu Ligi.

Co do mnie, wracam po raz kolejny w miejsce, w którym Daniel Levy dziękuje za pracę Mauricio Pochettino, a wcześniej nie wspiera go na rynku transferowym, kiedy jeszcze drużyna zdawała się jeszcze funkcjonować. Napisałem kiedyś, że prezes uczy się na błędach, ale za ten akurat płaci bardzo wysoką cenę, a co gorsza – płacą ją wszyscy kibice tej drużyny. Myśmy już przecież byli w tym miejscu, znamy smak takich porażek z tym rywalem – ale przez tych parę lat z Maurycym zdążyliśmy się odzwyczaić.

PS Nie naśmiewałem się z Mikela Artety, kiedy Arsenalowi nie szło.

Z Kane’em albo i bez Kane’a

Spokojnie, to tylko Manchester City. I bynajmniej nie chodzi o to, że mowa o mistrzu Anglii, seryjnym zwycięzcy, wystawiającym po transferze Jacka Grealisha najdroższą wyjściową jedenastkę w dziejach Premier League, mającym jednego z najlepszych trenerów świata itd. Z Manchesterem City potrafił wygrywać nie tylko Tottenham Mauricio Pochettino, ale także Tottenham Jose Mourinho, więc sukces tej drużyny w pierwszym meczu za kadencji Nuno Espirito Santo wypada przyjąć z należytą wstrzemięźliwością. W początkowej fazie sezonu wpadki będą się zdarzać najlepszym, zwłaszcza po okresie przygotowawczym, który dla każdej z gwiazd biorących udział w mistrzostwach Europy i Copa America zaczynał się kiedy indziej – niektórzy z występujących na tych turniejach do końca mają za sobą dopiero parę dni treningów i trudno ich uznać za w pełni gotowych gotowych do gry. W dodatku podczas pierwszego kwadransa meczu goście stworzyli sobie tyle czystych sytuacji, że trudno nie myśleć o scenariuszu alternatywnym: po wykorzystaniu przez Cancelo czy Fernandinho jednej z nich grają już z poczuciem pełnego komfortu, ich akcje zazębiają się coraz bardziej, a kapitulacja zdemoralizowanych nieobecnością swojego lidera i ikony, będącego przedmiotem tylu spekulacji w kontekście transferu do City Harry’ego Kane’a, staje się bezwarunkowa.

Spokojnie, to tylko Manchester City. Oglądaliśmy to już tyle razy. Mają okazje, stwarzają sytuacje, dominują, imponują rozmachem rajdów po skrzydle Sterlinga, dryblingiem Grealisha, wizjonerstwem De Bruyne (kiedy pojawił się na boisku, przegrywającym piłkarzom Guardioli jakby ktoś podał dopalacze), stałymi fragmentami, po których stoperzy wchodzą w pole karne rywala – a potem dają się zaskoczyć szybkim atakiem i przegrywają. Z drugiej jednak strony wypada przecież oddać Tottenhamowi, że pomysł na grę Espirito Santo różnił się zasadniczo od czystego negatywizmu z czasów Jose Mourinho. Że nie było tutaj wyłącznie oddania inicjatywy, murowania bramki i czyhania na błąd – że była walka podejmowana znacznie wyżej, że było dużo więcej pressingu, odbiorów i przechwytów, a w związku z tym dużo więcej akcji kończonych strzałami w porównaniu z czasami poprzedniego trenera z Portugalii.

Łatwo się w takim momencie chwali młodych wychowanków, takich jak Skipp czy wybrany zasłużenie piłkarzem meczu Tanganga, doskonale radzący sobie na prawej obronie ze Sterlingiem i Grealishem, wygrywający wiele pojedynków jeden na jednego, a jeśli faulujący, to przecież nie na tyle ostro, by zobaczyć żółtą kartkę. Trudniej docenić występ kogoś takiego, jak Dele Alli: krytykowanego przez Mourinho i dzielącego opinię kibiców, bo jego błyskotliwe sztuczki prowadziły nieraz do strat. Anglik przepracował solidnie całe lato i efekty widać: na nowej pozycji, jednego z dwójki biegających między polami karnymi pomocników w ustawieniu 4-3-3, miał w nogach po zakończeniu spotkania najwięcej kilometrów, najlepiej wypadał także w statystykach czysto pressingowych. Zapewne w przyszłości obejrzymy także niejedną siatkę czy zgranie z klepki w jego wykonaniu, wczoraj jednak od jego przechwytu zaczynała się niejedna kontra Tottenhamu. A piłkarzy grających o niebo solidniej niż w czasach Mourinho było więcej, że wymienię tylko zazwyczaj nierównych, że będę eufemistyczny, Diera, Sancheza czy Reguliona.

Kluczem do zwycięstwa okazała się oczywiście szybkość, z jaką gospodarze potrafili przejść z obrony do ataku. Siła i kunszt, z jakimi Bergwijn i tytanicznie pracujący Moura umieli podholować piłkę w okolice pola karnego przeciwnika – a potem skuteczność Sona, który (co słusznie podkreślił po meczu Espirito Santo) już w pierwszej połowie znajdował się na świetnych pozycjach, tylko nie kończył akcji strzałem. Oraz, co z perspektywy kibica najprzyjemniejsze, zbiorowy wysiłek całej drużyny, w której pracę w defensywie rozpoczynali naprawdę zawodnicy ofensywni – co zresztą w końcu pełne trybuny White Hart Lane doceniały głośnym aplauzem.

O nowym trenerze Tottenhamu mówi się, że podobnie jak jego portugalski mentor lubi wznosić wokół swoich drużyn mury oblężonych twierdz – być może więc zamieszanie wokół przedłużającej się nieobecności Kane’a podczas okresu przygotowawczego pozwoliło mu zbudować wokół reszty zawodników przekonanie, że mają światu coś do udowodnienia (pamiętacie, jak Guardiola nazwał kiedyś Tottenham „zespołem Harry’ego Kane’a”? od tamtej pory często przegrywa z Tottenhamem grającym… bez Harry’ego Kane’a). Ale nie psychologiczne gierki zdecydowały wczoraj o sukcesie jego nowych podopiecznych, tylko koncentracja, waleczność i wyrachowanie – rozumiane jako potrzeba wyczekania na odpowiedni moment, by zaatakować, ale także jako umiejętność bezpiecznego dogrania meczu już po objęciu prowadzenia. Zauważmy: Hugo Lloris przez zaskakująco wiele minut pozostawał w tym spotkaniu bezrobotny. Zauważmy też: wypuszczanie z ręki prowadzenia było fatalną cechą Tottenhamu za czasów poprzednika, a o kończeniu meczów mocniejszym akcentem Espirito Santo mówił przed tygodniem po sparingu z Arsenalem.

Choć więc niby to tylko Manchester City, w dodatku na takim etapie sezonu, że o żadnych uogólnieniach nie może być mowy; choć przed nowym dyrektorem sportowym Fabio Paraticim (skądinąd: zasiadającym w trakcie meczów na ławce z całą drużyną i sztabem szkoleniowym) wciąż niejedno wyzwanie, bo takiego Auriera czy Sissoko naprawdę wypadałoby sprzedać, sprowadzając w zamian jeszcze jakiegoś obrońcę czy, ekhem, napastnika; choć wciąż nie wiadomo, jakie koszulki we wrześniu przywdziewać będą Kane oraz niepracujący na treningach wystarczająco ciężko Ndombele, trudno mi się było wczoraj wieczorem nie uśmiechać od ucha do ucha – mniej więcej tak, jak to robi pewien sympatyczny Koreańczyk. Tottenham jako twardy orzech do zgryzienia – poproszę o więcej.

Medytacja na zesłanie

Wielce to symboliczne, ale przespałem zatrudnienie przez Tottenham nowego trenera. I nie, nie sądzę, żeby chodziło po prostu o to, że przez poprzednie dwa dni pisałem po nocach długie teksty o klasykach Euro, meczach Hiszpanii z Chorwacją i Francji ze Szwajcarią, a potem o bynajmniej nie klasycznym spotkaniu Anglia-Niemcy. Pamiętam przecież czasy, w których na informację o zatrudnieniu nowego szkoleniowca czekałem z wytęsknieniem, siedząc przed komputerem i w kółko odświeżając klubową stronę internetową, żeby w końcu doczekać się oficjalnego potwierdzenia wyciekającej już tu i ówdzie informacji, i było to niezależne od stopnia zmęczenia, zobowiązań służbowych, a nawet – strach powiedzieć głośno – rodzinnych. Pamiętam nawet nieodległe dni, w których na wieść o tym, że Daniel Levy próbuje namówić na powrót do klubu Mauricio Pochettino właściwie nie odrywałem ręki od smartfona, nawet jeśli racjonalna część mnie wiedziała doskonale, że na ten powrót jest za wcześnie – że ani PSG nie pozwoli sobie na taki wizerunkowy uszczerbek, jak rozwiązanie umowy z trenerem zaledwie po sześciu miesiącach od zatrudnienia, ani sam Argentyńczyk, jako człowiek honorowy, nie będzie wymuszał dymisji – i że nie minęło wystarczająco wiele czasu, by i on, i jego niedawni jeszcze w sumie podopieczni nabrali wystarczająco wiele doświadczenia i umieli naprawdę zacząć od nowa.

W sumie to czas, który upływał mi od chwili zwolnienia José Mourinho, bardzo przypominał mi tych parę momentów w życiu, w których okoliczności zmuszały mnie do poszukiwań nowego mieszkania. Początkowa ekscytacja nadmiarem możliwości, zachwyt kilkoma fenomenalnymi propozycjami, które wszakże niemal natychmiast okazywały się być poza zasięgiem możliwości finansowych lub ktoś inny sprzątnął mi je sprzed nosa (dotyczy zwłaszcza Juliana Nagelsmanna), później stopniowe przymierzanie się do wyborów nieco mniej atrakcyjnych, ale wciąż do przyjęcia (był w tej kategorii Erik Ten Haag, był Brendan Rogers, był nawet Graham Potter) i narastający strach, że i tak skończy się w jakiejś ciemnej dziurze (Paulo Fonseca, a zwłaszcza Gennaro Gattuso).

Ostateczny wybór Nuno Espirito Santo – którego dwuletni zaledwie kontrakt również zdaje się wskazywać na pewną ostrożność umawiających się stron – należy do jeszcze jednej kategorii: przeżyjemy, ale z pewnością korzeni nie zapuścimy; podobnie zresztą myślałem o Antonio Conte. Patrząc na styl, w jakim grało Wolves, można wyobrażać sobie drużynę walczącą, grającą twardo i niełatwą do pokonania, dobrze zorganizowaną w obronie i potrafiącą kontratakować, ale w czasach pracy w Valencii, z którą awansował nawet do Ligi Mistrzów Espirito Santo umiał także stawiać na futbol, który od biedy można by zmieścić w kryteriach, jakie prezes Levy wymieniał jako mieszczące się w klubowym DNA: ofensywny, pełen rozmachu, sprawiający kibicom frajdę; także i w czasach Wolves były momenty, w których pod wodzą Portugalczyka drużyna atakowała szybko i wymieniała podania z pierwszej piłki. O tym, ile trudności sprawiał Tottenhamowi taki Adama Traore niejedno mógłby powiedzieć Jan Vertonghen, nawet jeśli w Lizbonie nie grożą mu już spotkania z tym piłkarzem.

O, proszę bardzo, macie mnie jak na dłoni. Jak z każdym nowym trenerem – robię wszystko, by dać Nuno Espirito Santo kredyt zaufania. Próbuję zapomnieć o jego zblatowaniu z Jorge Mendesem (równie dobre układy z portugalskim superagentem ma ponoć nasz nowy dyrektor sportowy, pracujący do niedawna w Juventusie Fabio Paratici) i nie myśleć, że Tottenham zamieni się teraz w kolejną przechowalnię dla zawodników ze stajni tego ostatniego. Próbuję nie myśleć, że ta nominacja nie jest z pewnością argumentem za pozostaniem w klubie dla Harry’ego Kane’a – szczerze mówiąc pewnie żadna by nie była. Próbuję nie myśleć, że w swojej istocie futbol Wolves przypominał jednak reaktywną piłkę Mourinho niż proaktywną Pochettino – wciąż stanowiącą dla fanów Tottenhamu wzorzec metra, jeśli idzie o najświeższą definicję klubowego DNA. Próbuję nie myśleć o całej tej farsie związanej z wielotygodniowym poszukiwaniem trenera, w której Espirito Santo nie był przecież ani pierwszym, ani drugim, ani trzecim wyborem na liście priorytetów zarządu. Próbuję nie myśleć o tym, że po prostu był do wzięcia, a jego zatrudnienie nie wiązało się z płaceniem żadnemu klubowi odstępnego. Rozumiem pandemiczne ograniczenia, o których w niedawnym wywiadzie dla klubowej telewizji mówił Daniel Levy, tonując jakiekolwiek fantazje o daleko idących inwestycjach w drużynę: po tym, jak nawet Liga Europy spadła z listy zobowiązań i nadziei Tottenhamu na najbliższy sezon, straty do odrobienia są gigantyczne i tylko modlić się trzeba, by koronawirusowa Delta nie doprowadziła do kolejnego zamknięcia stadionów. Rozumiem nawet korporacyjną nowomowę, w jakiej Espirito Santo wita Paratici: że Portugalczyk potrafi się zaadaptować, że zaprowadzi w drużynie dyscyplinę i przywróci zdolność do ciężkiej pracy. Doszukuję się także pozytywów w pierwszych wypowiedziach nowego trenera: w jego entuzjazmie i obietnicach ciężkiej pracy. To, że nie obiecuje pucharów ani tytułów, zapisuję mu na plus. Jesteśmy po erze Mourinho, a ostatnich kilka miesięcy upłynęło nam w takim chaosie, że owo niespektakularne powitanie Portugalczyka wydaje się po prostu dowodem realizmu i trzeźwości: jego samego, jego nowych zwierzchników i naszej, kibiców, którzy z tym klubem przeszli niejedno. A więc: próbuję ducha nie gasić, tak jak to robiłem przecież przy każdej przeprowadzce. Próbuję nie zauważać, że słowo zawarte w tytule tego tekstu zawiera zarówno obietnicę nadejścia, jak i możliwość zsyłki. Niewiele się w sumie spodziewam, więc pewnie i niezbyt się rozczaruję – a kibicować będę, jak zawsze, całym sercem.