W świecie, w którym wszystko wydaje się przemyślane, wyćwiczone, opracowane i zbadane w najdrobniejszych szczegółach; w którym broniący rzuty karne bramkarze wiedzą doskonale, w jaki punkt bramki celuje zazwyczaj przeciwnik; w którym dietę dla piłkarzy opracowują profesorowie wyższych uczelni (nawet słodzenie herbaty bywa zabronione); w którym kluby i reprezentacje zatrudniają specjalistów od osteopatii czy akupresury i w którym do kierowania drużyną powstają programy komputerowe – czy w takim świecie w ogóle możemy mówić o romantyzmie? Im bardziej pytanie jest uzasadnione, im silniej o klasie zespołu decyduje budżet, im częściej oglądamy na boisku tzw. piłkarskie szachy, z kolektywem w roli głównej (wczorajszy meczu Hiszpania-Włochy jako przykład kliniczny), tym większa w nas potrzeba zburzenia schematu, pojawienia się w nim czynnika ludzkiego, nieprzewidywalności, dramatu…

W „Futbolowej gorączce” Nick Hornby przedstawia siedem wymogów, które powinny być spełnione, aby mecz był naprawdę godny zapamiętania: dużo bramek, fatalne decyzje sędziowskie, hałaśliwi kibice, deszcz (śliska murawa etc.), niewykorzystany przez przeciwników rzut karny, czerwona kartka dla jednego z rywali oraz tzw. „haniebny incydent” (alias „dziecinada” czy „głupota”). Jak łatwo zauważyć, niejedno spotkanie rozgrywane podczas mistrzostw Europy spełniało te kryteria. Dodałbym jednak do nich potrzebę indywidualnego bohatera. Patrzę na zaprzyjaźnione blogi i widzę, jak ktoś jest poruszony słowami Marco van Bastena, przepraszającego van der Sara za okoliczności, w jakich skończyła się jego reprezentacyjna kariera. Ktoś powraca do sytuacji, w której lider i najlepszy piłkarz Chorwatów nie wykorzystał rzutu karnego, co było początkiem końca tej drużyny. Ktoś wznawia starą jak ubiegłoroczny sezon debatę na temat postawy Cristiano Ronaldo w ważnych meczach. Ktoś narzeka, że możliwości strzelania jedenastki pozbawiono wielkiego del Piero. Ktoś pisze o pechu Buffona, ktoś o szczęściu Arszawina, niemal wszyscy o skandalicznej postawie sędziego Webba. Za każdym razem chodzi o konkretną postać, o człowieka, którego postawa odmieniła lub mogłaby odmienić losy spektaklu.

Potrzeba bohatera… To pewnie dlatego, kiedy czytamy o kłopotach reprezentacji Turcji (czterech piłkarzy odsuniętych za kartki, pięciu kontuzjowanych, zostało czternastu), po cichu marzymy, by na środku tureckiej obrony zobaczyć rezerwowego bramkarza. Nie chodzi o to, że kibicujemy Niemcom, którzy mieliby wykorzystać turecki słaby punkt, ale o to, że gdyby Tolga Zelgin zagrał, gdyby wypadł nieźle, gdyby – kto wie – zdobył dla swojej drużyny bramkę po rzucie rożnym, nasza tęsknota za romantycznym futbolem zostałaby ostatecznie zaspokojona.

To był mecz jak z programu komputerowego, znajdującego się na wyposażeniu najlepszego klubu świata i w najdrobniejszych szczegółach analizującego postawę grających w nim zawodników. Krycie strefą, przesuwanie się poszczególnych formacji po boisku, zmiany ustawienia piłkarzy – w ciągu ostatniego ćwierćfinału Euro 2008 mogliśmy widzieć całą antologię konceptów taktycznych stosowanych w piłce nożnej, szkoda tylko, że służących głównie zabezpieczeniu własnej bramki. W takich meczach rozstrzyga jeden błąd, którego jak na złość nikt nie chciał popełnić. W takich meczach najbardziej zachwyca trzecie podanie od końca, bo przy następnych dwóch obrońcy zdążą się już połapać i albo do wykończenia akcji nie dochodzi, albo strzał okazuje się niegroźny (przykład z 48. minuty: Senna cudnie do Torresa, Torres w kierunku Villi, który przepuszcza do Iniesty, ten zaś pudłuje). W takich meczach zwyciężają bardziej odporni psychicznie. W takich meczach pozostaje czekanie na rzuty karne, a wcześniej niekończące się dywagacje na temat osiemdziesięciu z górą lat, podczas których Hiszpanie nie byli w stanie wygrać z Włochami meczu o stawkę.

Wcale się nie nudziłem. Z lektury prasy, z wypowiedzi ekspertów i kibiców (przede wszystkim hiszpańskich, spanikowanych aż miło było patrzeć), wynikało, że jeśli świat ma swój porządek, powinni wygrać Włosi. „Co tym razem stanie na przeszkodzie Hiszpanom” – głosił tytuł z „Gazety Wyborczej”, świetnie streszczający tę atmosferę. Ale ponieważ na tegorocznym Euro porządek świata naruszono już wielokrotnie, czekałem po cichu na spełnienie się innego scenariusza. Zresztą ów porządek świata nie miał nic wspólnego z tym, co na mistrzostwach pokazały obie drużyny, a zwłaszcza z tym, czego n i e  p o k a z a l i Włosi.

O piłkarskich komunałach już tu mówiliśmy, dając – i ja, i Wy – kilka charakterystycznych przykładów, a wśród nich oczywiście to zdanie o Hiszpanach, że „grają pięknie jak nigdy, przegrywają jak zawsze”. Fajnie, że mówienie komunałów jest w tym roku karane ich natychmiastową falsyfikacją – co dotyczy także komunałów świeżej daty, np. powtarzanej w kółko opinii, że pewna awansu drużyna, która dawała odpocząć swoim gwiazdom w trzecim meczu grupowym, traciła rytm i ostatecznie odpadała w ćwierćfinale albo że do półfinału wchodzi się jedynie z drugiego miejsca w grupie. W obu przypadkach te zbiorowe mądrości żyły tylko do dzisiejszego meczu.

Słowo o piłkarzach: rzuty karne zwykle zmieniają perspektywę, kreując na bohaterów bramkarzy (Casillas!), ale w tym przypadku chciałbym wyróżnić Chielliniego i Sennę. Środkowy obrońca Włochów grał przeciwko najgroźniejszemu duetowi napastników na turnieju i radził sobie znakomicie – zresztą w końcu Aragones zdecydował się zmienić nieskutecznego Torresa. Defensywny pomocnik Hiszpanów nie tylko rozbijał ataki i wzorowo asekurował obronę, ale celnymi podaniami rozpoczynał akcje ofensywne i strzelał groźnie z dystansu.

Mistrz świata wraca do domu. Przez cały turniej nie błysnęli ani razu, choć tym razem mogli nawet wygrać: Casillas w 61. minucie obronił nogami strzał Camoranesiego, w 95. przeniósł nad poprzeczką uderzenie Di Natalego; czy Hiszpanie mieli równie groźne sytuacje? Do półfinalistów dołącza młody zespół starego trenera. Jeśli miałbym jednym słowem podsumować kwestię, dlaczego akurat oni, odpowiedziałbym: bo tym razem mieli cojones.

PS Przerwa w turnieju nie oznacza przerwy w „Eurodzienniku” – jutro rozmawiamy nadal.

Po raz pierwszy zdenerwowałem się, kiedy skończyły się reklamy i zamiast stadionu w Bazylei na antenie Polsatu ujrzeliśmy jakieś boisko do siatkówki. A potem denerwowałem się już całą pierwszą połowę: kiedy w 5. minucie Bouhlarouz pomylił się przy wyprowadzaniu piłki i kiedy w 6. minucie Żirkow uderzył z wolnego. Dwie minuty później przy główce Pawliuczenki i w 21. minucie, gdy rosyjski napastnik znów znalazł się przed bramką van der Sara. W 32. minucie, kiedy uderzał Arszawin i w ciągu następnych 120 sekund, gdy dwukrotnie groźnie strzelał z dystansu Kołodin. To naprawdę był potworny widok: Holendrzy rozgrywający piłkę środkiem, powoli, jak żółw ociężale, z rzutami wolnymi jako jedynym pomysłem na gola.

Właściwie był tylko jeden moment, kiedy zagrali swoje, gdzieś koło 65. minuty wymieniając kilka podań z pierwszej piłki przed polem karnym Rosjan. Wcześniej van Basten podjął mądrą, wydawałoby się, decyzję o zdjęciu z boiska Bouhlarouza – piłkarz ten przeżył dwa dni temuśmierć nowonarodzonej córeczki, zdecydował się grać, ale po kolejnym faulu dostał żółtą kartkę i trener wolał nie ryzykować kartki czerwonej. Tyle że zanim wprowadzony na boisko Heitinga oswoił się z pozycją, za jego plecami pojawił się Siemak (defensywny pomocnik na lewym skrzydle: miał być futbol totalny i był, tylko w wykonaniu drużyny innej niż planowano…), podał do Pawliuczenki i Rosja objęła prowadzenie.

Rosja grała świetnie. Rosja była szybsza, bardziej zdecydowana, lepsza taktycznie. Rosja stosowała pressing, wygrywała drugie piłki, błyskawicznie przechodziła do szybkiego ataku, szarpała skrzydłami. Ale Rosja była też nieskuteczna i tylko dlatego w ogóle mogło dojść do dogrywki.

Przestałem się denerwować na początku drugiej połowy. Kiedy kilka dni temu pisałem o futbolu totalnym, zachwycony pierwszym występem Holendrów, i kiedy pisałem, że piłka jest piękna, powalony ich meczem numer dwa, za każdym razem przygotowywałem grunt do tego, co nadeszło dzisiaj. Przestrzegałem samego siebie przed wpadaniem w euforię, by kolejny odcinek tego samego, znanego aż za dobrze serialu (piłkarze grający najpiękniejszy futbol świata przedwcześnie pakują walizki) nie wytrącił mnie nadmiernie z równowagi. W przerwie zrobiłem sobie herbatę i zacząłem się godzić z nieuniknionym.

Usłyszymy wiele teorii na temat przyczyn klęski Holendrów. Powiedzą nam, że w fazie grupowej niedobrze zmieniać wygrywający skład, że kryzys czwartego spotkania to częste zjawisko, że van Basten wprowadził nie tych, co trzeba rezerwowych (dlaczego, Marco, dlaczego postawiłeś na Affelaya, skoro Robben nie zawiódł cię w żadnym z dotychczasowych meczów?), że van der Vaart i Sneijder byli niewidoczni i nie zauważali się nawzajem, a nawet że mecze, w których Pomarańczowi demolowali Francuzów i Włochów właściwie wyglądały podobnie jak dzisiejszy – do pierwszej bramki, która tu jak na złość wcale nie chciała wpaść. Najdalej posunie się Michał Pol, który napisze, że van Basten źle zrozumiał słowa dobrej wróżki. A ja będę myślał o pojedynku dwóch trenerskich głów, z której jednej najwyraźniej zabrakło doświadczenia.

Wygląda na to, że znów udało mi się pogodzić z klęską drużyny, której kibicowałem. Czytam Rafała Steca, który kilka godzin temu napisał, że dziś w nocy może się skończyć Euro. Trochę go rozumiem: nasze życie bez van der Sara i van Nistelrooya stało się puste i szare. Ale nasze życie to jedno, Euro to drugie. Mistrzostwa Europy właśnie zaczęły się po raz kolejny. Oczywiście można sobie wyobrazić finał Włochy-Niemcy, ale jeśli teoria o głodnych wilkach jest słuszna, w następną niedzielę zobaczymy Turków i Rosjan. Dziś wynik meczu był sprawiedliwy jak rzadko. Umarł Sneijder, niech żyje Arszawin, że o Holendrze Hiddinku nie wspomnę.

O tym, co było najpierw, a właściwie co było przez całe dwie godziny najlepiej mówi notatka, którą zrobiłem około 70 minuty: że podoba mi się, jak Pletikosa zaczyna atak swojej drużyny rzucając piłkę do biegnącego po skrzydle Srny. Rozpoczęcie gry przez bramkarza jako epizod godny zanotowania – czy trzeba dodawać coś więcej o przebiegu ćwierćfinału Turcja-Chorwacja? Nihat nie dostawał podań, Corluka wyłączył z gry Ardę, czasem z przeciętności wybijał się Modrić, ale co zdołał wypracować Oliciowi, to ten psuł… Przez 119 minut wiało nudą, aż w końcu Modrić raz jeszcze szarpnął po prawej stronie, dośrodkował na głowę Klasnicia, ten strzelił bramkę i wydawało się, że jest po wszystkim.

Jak wiecie, wcale nie było po wszystkim: sędzia doliczył do dogrywki minutę i w ostatnich sekundach tej minuty, a może nawet już po jej upływie (spytajcie trenera Chorwatów) Turcy zdołali wyrównać. I było jasne, że teraz, kiedy urwali się z szubienicy, to oni są faworytami rzutów karnych: rywale byli zbyt blisko sukcesu… Na zaprzyjaźnionej stronie kibiców Tottenhamu przeczytałem, że przypominało to oglądanie drużyny z White Hart Lane: nieumiejącej utrzymać prowadzenia, nagle tracącej pewność siebie i ostatecznie przegrywającej. Nie bez znaczenia jest fakt, że najlepszy dziś piłkarz na boisku, który zawiódł przy pierwszym rzucie karnym, jest właśnie nowym zawodnikiem Tottenhamu…

To tylko pozornie będzie nie a propos: pamiętam, kiedy przed mundialem w Korei i Japonii wybraliśmy się z Piotrkiem Mucharskim na wywiad z Bońkiem, który opowiedział nam m.in., co się działo, gdy do Łodzi przyszła wiadomość, że Widzew wylosował w Pucharze UEFA Juventus Turyn. „Nie było faksów i komórek, więc po treningu zgromadziliśmy się wszyscy w gabinecie prezesa: siedziało tam ze dwudziestu chłopa… Wreszcie dzwoni telefon, odbiera go świętej pamięci Stefan Wroński i robi się biały jak ściana: Panowie… Juventus Turyn… A my wszyscy jednym głosem: Gdzie gramy pierwszy mecz? On: U siebie. My: No to mamy ich!”. Boniek tłumaczył, że byli jak głodne wilki – żadnego strachu, choć Juventus stanowił wtedy jedną z najlepszych drużyn w Europie.

Przypomniała mi się ta rozmowa w związku z komentarzem Bartka, że od dziś na Euro kibicuje głodnym: „Turcy pokazali, że sercem można wygrać mecz” – napisał pod moim ostatnim tekstem. Długo nie byłem przekonany, czy ma rację: ci, którzy mieli być głodni, przez 120 minut bardzo ostrożnie przeżuwali każdy kęs. Dość powiedzieć, że pierwszego spalonego odnotowaliśmy w 62. minucie, drugiego – w 103. Co tu się dziwić, że tempo i sposób rozgrywania dzisiejszego ćwierćfinału sprzyjały dygresjom (a skoro o dygresjach: czy wczorajszego widowiska nie stworzył po prostu w miarę szybko strzelony gol?).

Ale tak: warto kibicować głodnym – tym, którzy mają ambicję wygrywać, którzy dają z siebie wszystko i którzy po raz trzeci w tych mistrzostwach strzelają bramkę w ostatnich sekundach. Pewnie żadnego Turka nie chcielibyście mieć w swojej drużynie (ja może Ardę…), na pewno nie chcielibyście, żeby trener waszej drużyny wyglądał jak Fatih Terim, ale chyba nie chcielibyście też, żeby wasza drużyna miała grać przeciwko nim. Im bardziej Turcy są zdziesiątkowani (dziś ze składu wypadło trzech kolejnych, odsuniętych za kartki od gry w półfinale), im więcej kilometrów mają w nogach i im krócej odpoczywają, tym trudniej z nimi wygrać. Boniek mówił, że po ograniu Juventusu w piłkarzach Widzewa coś puściło, a gdyby byli bardziej pozbierani, mogliby zdobyć Puchar UEFA („Podobnie stało się z reprezentacją Polski po meczach z Belgią i ZSRR na mistrzostwach świata w 1982: przed półfinałem z Włochami czuliśmy się już nasyceni”). Coś mi się nie wydaje, że Turcy wyglądają na nasyconych.

Po dwóch godzinach nudy mistrzostwa Europy znów zdołały nas zachwycić. Kibicom Tottenhamu mówię zaś: nie ma tego złego… Luka Modrić może zacząć wakacje i przyjedzie do Londynu wypoczęty. Co by to było, gdyby miał tu jeszcze grać do przyszłej niedzieli.

PS Ostatni dziwnie aktualny fragment wywiadu z Bońkiem (zastrzegam – przeprowadzonego  p r z e d  koreańską klapą): „Polacy rzadko walczą o najwyższe stawki, a kiedy już osiągną sukces, np. awans do mistrzostw świata po 16 latach przerwy, to zamiast traktować tę sytuację jako trampolinę do następnego skoku, zachowują się, jakby już byli u celu. Po wywalczeniu awansu odbywa się feta, piłkarze i trenerzy dostają nagrody, niektórym stawiają pomniki…”. Wygląda na to, że nie uczymy się na błędach.

Ktoś tu narzekał na kryzys mistrzostw Europy? Proszę bez żartów. Jedyny kryzys, jaki obserwuję, to mój własny, bo właśnie przyszło mi na myśl, że niedługo koniec. Do licha, przecież to już ćwierćfinały: zostało tylko osiem drużyn, a kiedy to piszę – siedem… Za nami pierwszy mały finał – nie tylko dlatego, że znakomicie moglibyśmy sobie wyobrazić mecz o złoto między Portugalią a Niemcami, i nie tylko z powodu obejrzanych właśnie bramek, ale także dlatego, że czekają nas kolejne małe finały, zwłaszcza ten Hiszpania-Włochy.

Ktoś tu narzekał na kryzys drużyny niemieckiej? Co w takim razie musiał mówić po trzydziestu minutach gry? Co musieli po meczu mówić głośni ostatnio krytycy Miroslava Klose (nie chodzi mi jedynie o gola – w końcu nawet Nuno Gomes zdołał dziś strzelić, ale np. o ten wślizg w 46. minucie…)? A ci, którzy wyśmiewali powolnych ponoć i mało zwrotnych Metzeldera i Mertesackera? A pesymiści, mówiący że bez Loewa na ławce, zwłaszcza zaś bez Fringsa na boisku, Niemcy nie będą mieli żadnych szans? Skądinąd: już podczas meczu z Polską zastanawiałem się, dlaczego Schweinsteiger nie wychodzi w pierwszym składzie…

Ktoś tu wychwalał pod niebiosa Cristiano Ronaldo? Ciekawe, co będzie mówił po meczu, w którym przez wiele minut skrzydłowy MU był praktycznie niezauważalny (może, jak Scolari w Chelsea, on jest już myślami w Realu?). Owszem, to z dobitki po jego strzale padł gol, ale całą akcję wypracował Deco. Nie po raz pierwszy w tym turnieju najgroźniejszym skrzydłowym Portugalczyków był prawy obrońca Bosingwa…

Ktoś mówił, że gwiazdy są zmęczone? Co w takim razie powie o Michaelu Ballacku, który znowuż przebiegł najwięcej ze wszystkich, a w dodatku zainicjował pierwszą bramkową akcję Niemców i zakończył ostatnią?

Ktoś się spodziewał nudnego futbolu, murowania bramek, żelaznej dyscypliny taktycznej? Jak niemal we wszystkich meczach tych mistrzostw, i dziś po prostu grano w piłkę: atakowano dużą liczbą zawodników, szybko i z fantazją (te portugalskie przerzuty z jednej strony boiska na drugą…), nawet jeśli część goli padła po rzutach wolnych.

Ktoś znów powiedział, że piłka nożna to taki sport, w który gra 22 zawodników, a na końcu i tak wygrywają Niemcy? Tu chciałbym się na chwilę zatrzymać, bo wśród piłkarskich komunałów ten jest jednym z najbardziej wyświechtanych i najbardziej irytujących (choć nie lubię też: „Na tym poziomie nie ma słabeuszy”, „Hiszpanie grają pięknie jak nigdy, przegrywają jak zawsze”, „Rzuty karne to loteria”, „Gospodarzom sprzyjają ściany”, „Tak się gra, jak przeciwnik pozwala”, „Dopóki piłka w grze wszystko jest możliwe”). Marzy mi się jakaś umowa między dziennikarzami piszącymi o futbolu i utworzenie indeksu zdań zakazanych. Może zresztą – z Waszą pomocą – sam go kiedyś ułożę (proszę o propozycje piłkarskich komunałów, takich jak wymienione).

Na koniec dwie prywaty: wczoraj pod moim wpisem kilku kolegów zastanawiało się nad obsadą lewego skrzydła Tottenhamu w najbliższym sezonie. Wiem oczywiście, że Podolski mówił w tych dniach o interesujących propozycjach z Juventusu i właśnie z Tottenhamu, ale ponieważ plotek transferowych mamy w tych dniach całe pęczki, zignorowałem tę wypowiedź (podobnie zresztą jak wszystkie inne pogłoski: o Villi, Borucu, Bentleyu…). Dziś jednak, po akcji na 1:0 dla Niemców zacząłem się zastanawiać. Cokolwiek by mówić, był to klasyczny angielski gol: rajd lewą stroną, dogranie wzdłuż bramki i dołożona noga piłkarza wbiegającego z głębi pola. Dogrywającym był Podolski…

Druga prywata to promocja nowego numeru „Tygodnika”: kilkanaście dni temu pod moimi wpisami toczyła się rozmowa na temat kryzysu angielskiej piłki (pierwszy tekst, „Anglia dla Anglików”  i towarzysząca mu dyskusja tu, drugi, „Ratujcie naszą piłkę” tu). Temat rozwija na naszych łamach Wojciech Lubowiecki w tekście „Piłka psuje się od środka”. Nie tylko dla fanów Premiership.

Taki obrazek z maila od przyjaciółki z Izraela (studiuje na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, ma na roku kolegów z całego dosłownie świata). Jest piątkowy wieczór, przed meczem Holandia-Francja. Oczywiście szabat. „Okupujemy miejsca przy barze, zasłaniając wszystkim ekran. Nagle obok nas przechodzą dwie ciemne postaci. Zamieramy z otwartymi ustami, widząc, że dwóch ortodoksów składa w rogu pubu marynarki i kapelusze. I to nie jacyś tam modern orthodox, tylko „czarni”, pejsaci, na sto procent szomer szabat. Kibicują Francji, co cieszy Maię, jedyną w całym pubie trzymającą z Francuzami. Tylko zagadać do nich nie może, bo oglądać piłkę w szabat to co innego niż gadać z dziewczyną…”.

No i mówcie mi teraz, że takie imprezy jak Mundial czy Euro przechodzą kryzys. Zgoda: czasami można odnieść wrażenie, że futbol jest nauką ścisłą. Niby zdarzają się sensacje, niby jakieś Barnsley eliminuje w Pucharze Anglii Liverpool i Chelsea, ale ostatecznie prawie zawsze wygrywa ten, kto powinien (co nie oznacza, broń Boże, Niemców). Patrząc z tej perspektywy tegoroczne mistrzostwa Europy nie są wcale inne: pary ćwierćfinalistów mogliśmy przecież wytypować jeszcze przed rozpoczęciem turnieju, z niewielkim tylko wahaniem, postawić na Czechów czy na Turków, na Holendrów czy na Francuzów lub Włochów, na Rosjan czy na Szwedów.

Na szczęście ścisłość każdego systemu kwestionują ludzie. Po zakończeniu rozgrywek grupowych znamy już kilku tych, którzy każą nam ten turniej pamiętać. Najpierw, oczywiście, Boruca: geniusza wśród słabeuszy. Potem Ribery’ego: najlepszego wśród zmęczonych, złamanego w końcu przez kontuzję. Cecha: sapera, który po tysiącu rozbrojonych min pomylił się na tysiąc pierwszej. Buffona: sapera, który wciąż się nie pomylił. Van Nistelrooya: faulowanego w polu karnym, ale wybierającego fair play. Podolskiego i Yakina, niecieszących się po golach strzelonych reprezentacji kraju lat dziecinnych. Henry’ego: podporę drużyny, pogrążającego ją golem samobójczym. Freia: płaczącego na inaugurację. Nasriego: zmiennika, który po kwadransie gry sam został zmieniony. Fabregasa i Robbena: megagwiazdy na ławce. Ronaldo: gwiazdora świecącego przykładem (już nawet ja nie mówię, że Portugalczyk rozczarowuje). Toniego: mistrza nieskuteczności. Villę: mistrza skuteczności. Arszawina: asa z rękawa (czy nie warto było zaczekać na Błaszczykowskiego?). Modricia: liliputa w drodze do Premiership. Sneijdera: następcę Cruyffa. Pewnie dopiszecie jeszcze jakieś nazwiska.

A dzisiejsze mecze? Jeszcze parę minut przed dziewiątą miałem poczucie, że pojedynek między Rosją a Szwedami będzie pierwszym, w którym odpadającego będzie naprawdę żal (Czesi, którym kibicowałem z całego serca, nie przekonywali formą od samego początku, podobnie Francuzi). Później musiałem zmienić zdanie: Rosja poradziła sobie w iście holenderskim stylu, co jest w moich ustach nie lada komplementem.

Nie ma mowy o kryzysie Euro. Dziś przekonali o tym Rosjanie, a w dniach poprzednich Holendrzy, Portugalczycy, Hiszpanie, Chorwaci, Turcy, ba, nawet Włosi i Niemcy. Jak to dobrze, że ćwierćfinały już od jutra.

PS Izrael Izraelem. O tym, jak się ogląda (albo nie) Euro w Nepalu pisze na innym „Tygodnikowym” blogu Bartek Dobroch. Polecam.

Wciąż rozczarowani? Wasza drużyna zawiodła na całej linii? Poza bramkarzem nie było w niej jasnego punktu? Trener-magik nie wyciągnął królika z kapelusza? No to teraz wyobraźcie sobie, że jesteście Francuzami. Nie tak dawno zdobyliście mistrzostwo świata i Europy, dopiero co byliście wicemistrzami świata, wasi piłkarze są supergwiazdami w najlepszych ligach kontynentu, a jest ich tylu, że wokół powołań do reprezentacji nieustannie odbywa się u was krwawy spór (wasz Brożek, pominięty przy wybieraniu składu na Euro, nazywa się David Trezeguet). Jedziecie na wielką imprezę jak zawsze, by walczyć o medale, i… odpadacie po pierwszych trzech meczach, zdobywając tyle samo punktów i tracąc dużo więcej goli niż jakaś tam Polska.

Do występu Polaków na Euro oczywiście wrócimy. Posłuchamy na spokojnie, co mają do powiedzenia oni sami, poczekamy aż opadnie piana, którą biją chłopcy z Polsatu (o „oficjalnym nadawcy” właściwie trzeba by napisać osobno, i pewnie znajdzie się moment podczas któregoś z dni przerwy po ćwierćfinałach – na razie polecam komentarz księdza Andrzeja pod moim ostatnim wpisem: święte słowa, nie tylko dlatego, że pochodzą od kapłana), a my sami nabierzemy dystansu. Na razie jesteśmy po zakończeniu rozgrywek w grupie śmierci, i na razie żegnamy Francuzów.

Po pierwszych meczach tej grupy wróżyłem im klęskę i stawiałem na awans Włochów. Francuzi – pisałem – są jak śmierć nudni. Dziś byli raczej jak śmierć nieszczęśliwi. Najpierw kontuzję odniósł Ribery – piłkarz, który wyrastał ponad tę drużynę, jak Boruc nad Polaków. Później był karny i czerwona kartka, a gdy w drugiej połowie zebrali się jeszcze do walki – dobił ich gol po rykoszecie, który właściwie należałoby zapisać jako bramkę samobójczą na konto jednego z największych futbolistów ostatniej dekady – Thierry’ego Henry’ego. A jeszcze nie wyleczył się Vieira, a jeszcze dotychczasowe filary tego zespołu były bez formy (skąd my to znamy…) i w związku z tym przez wszystkie trzy mecze trwało poszukiwanie najlepszego ustawienia tych pozostałych. Zaprzyjaźniony współpracownik „Tygodnika” pisze mi z Francji, że w tamtejszej telewizji Raymond Domenech mówił przed chwilą, jak jest bardzo dumny z drużyny, bo mimo poturbowania Ribery’ego, karnego i wyrzucenia Abidala walczyła do końca. „Bardzo ładne słowa – dodaje mój korespondent – tylko szkoda, że nie potrafią wygrać żadnego meczu…”.

Nie powiem, żebym spotkanie Francja-Włochy oglądał niezwykle uważnie – co jakiś czas popatrywałem przecież na Holendrów. Widziałem jednak dostatecznie dużo, żeby powiedzieć jeszcze słowo tym, którzy nie zostawili wczoraj suchej nitki na Tomaszu Zahorskim za to, że kiedy już znalazł się sam na sam z chorwackim bramkarzem, nie był w stanie go pokonać. Jak w takim razie ocenić występy na Euro Luki Toniego? Przecież zmarnowane przez Włocha w ostatnich dniach „setki” idą, nomen omen, w dziesiątki.

Co się zaś tyczy Holendrów, przed nimi Portugalczyków i Chorwatów, jutro pewnie Hiszpanów: w przypadku każdej z tych drużyn mecz z udziałem piłkarzy teoretycznie rezerwowych nie był meczem gorszym niż ten rozegrany przez teoretycznie pierwszy skład. Nie ma problemu trzech meczy w dziewięć dni czy czterech meczy w dni trzynaście – jest, jak we wszystkich czołowych klubach świata, normalna rotacja zawodników, która ani nie zmienia stylu gry zespołu, ani żadnego z pauzujących piłkarzy nie wybija z rytmu. Ćwierćfinały z udziałem wypoczętych gwiazd… nie mogę się doczekać.

Nadszedł czas mówienia rzeczy najprostszych. Czas, w którym nie potrzeba metafor, wspomnień z przeszłości, a nawet jakże lubianego przez nas wszystkich gdybania. I czas mówienia głosem spokojnym, choć z tonu przybieranego pod koniec dzisiejszej transmisji przez chłopców z Polsatu widać, że zbliżają się dni mowy donośnej, oskarżeń dobitnych, wniosków śmiałych i ostatecznych.

Mówmy więc rzeczy najprostsze: awansując do finałów Mistrzostw Europy zaszliśmy wysoko i nie zmieni tego fakt, że okazaliśmy się jedną z dwóch najsłabszych drużyn turnieju. To zdanie nie miało zabrzmieć jak krytyka, tylko proste stwierdzenie faktu. Tak jak stwierdzeniem faktu jest, że Agnieszka Radwańska zalicza się do dwudziestu najlepszych tenisistek świata, ale raczej pod koniec drugiej dziesiątki, nie w czołówce. Zaszliśmy wysoko, wyżej niż Finlandia czy Serbia, żeby nie wspominać już o Anglii (w końcu na tym turnieju zagrali Saganowski, Dudka i Żewłakow, a nie Rooney, Gerrard i Terry, prawda?). Dobrze o tym pamiętać, cokolwiek się powie w dalszej kolejności.

Czas mówienia rzeczy najprostszych to także czas mówienia, że Chorwaci i Niemcy mieli być i byli silnymi rywalami (choć Chorwaci okazali się mocniejsi niż przypuszczano, Niemcy – odwrotnie). Kto wie, dokąd te drużyny zajdą jeszcze na boiskach Szwajcarii i Austrii, ale że Chorwacja do półfinału, wydaje się pewne.

Inne proste stwierdzenie: Artur Boruc jest – obok a może przed van der Sarem, Buffonem i Lobontem – najlepszym bramkarzem mistrzostw Europy. I kolejne: Leo Beenkahher wziął na Euro najlepszych, a w każdym razie najlepszych spośród zdrowych. Będę bronił tego zdania, cokolwiek jeszcze na ten temat usłyszymy (nikt zresztą przed turniejem nie mówił inaczej). Podobnie jak będę bronił zdania, że Polacy nie odstawali od pozostałych drużyn kondycyjnie, że nie byli zmęczeni i nie biegali mniej od innych. Tak, akcjom piłkarzy Beenhakkera brakowało tempa, ale czy nie brało się to raczej stąd, że jak prawie zawsze (ach, ten mecz z Portugalią: jak dobrze, że się zdarzył, i jak niedobrze zarazem…) nie potrafili ich rozegrać z pierwszej piłki, bez hamującego rozpęd przyjęcia?

Owszem, jest parę rzeczy, których żałuję. Te obiektywnie najważniejsze wiążą się ze spadkiem formy kilku kluczowych piłkarzy tej reprezentacji: Smolarka, Krzynówka, Lewandowskiego… Inne dotyczą błędów natury czysto piłkarskiej (Bąk nie przesunął się z resztą obrońców przy pułapce ofsajdowej przed pierwszym golem dla Niemców, Golański nie wybił piłki na róg przed golem numer dwa, Lewandowski – że znów się narażę – niepotrzebnie ciągnął rywala za koszulkę w sławetnej 93. minucie), te jednak zdarzają się każdemu. Jeszcze inne, dla mnie najbardziej bolesne, miały miejsce niejako poza grą w piłkę. Żałuję słów Beenhakkera, wypowiedzianych po meczu z Austrią, że komuś zależało, byśmy odpadli. Żałuję, że podczas meczu z Chorwacją polscy piłkarze trzykrotnie nie przerwali gry, gdy na boisku leżał kontuzjowany przeciwnik (w 9. minucie Knezević, w 32. Vukojević i w 60. Leko). Innymi słowy: żałuję, że w kilku momentach zabrakło klasy.

Najgorsze, co możemy teraz zrobić, to szukać kozła ofiarnego. Wprawdzie udowodniliśmy po meczu z Austrią, że w tej dyscyplinie jesteśmy dobrzy, ale czy osiągnęliśmy w ten sposób cokolwiek poza chwilowym rozładowaniem frustracji? Że Krzynówek, że Żurawski, że Jop… Tacy są i innych nie będziemy mieli, choćbyśmy naturalizowali wszystkich grających w polskiej lidze Brazylijczyków. Leo Beenhakker? Wciąż go potrzebujemy: wystarczy posłuchać, co mówią na ten temat młodzi polscy trenerzy. Starsi – jak pokazała debata opublikowana przez „Dziennik” jeszcze przed rozpoczęciem Euro – i tak będą się kłócić, który z nich osiągnął więcej w poprzednim stuleciu i dlaczego pozostali byli gorsi.

I jeszcze jedno: zamierzam się nadal cieszyć mistrzostwami Europy. Ze zrozumiałych względów nie oglądałem dotąd meczu Niemców z Austriakami. Najwyższa pora, żeby to nadrobić, zanim mój świat znów stanie się pomarańczowy.

„Co tu dużo mówić – wstrzeliłeś się idealnie z tytułem bloga” – pisał niedawno zczuba.pl, radząc nawet jego komercyjne wykorzystanie. Sprawę komercji zostawmy na boku i wspomnijmy jeszcze raz o okrucieństwie piłki nożnej na przykładzie Petra Cecha. „Trzydzieści pięć lat pracuję przy starym papierze i to jest moja love story” – zaczynał swoją opowieść bohater „Zbyt głośnej samotności”. „Siedemnaście lat stoję na bramce i to jest moja love story” – mógłby rozpocząć czeski bramkarz. Ileż razy był bohaterem, ileż razy ratował swój zespół w sytuacjach beznadziejnych, ileż razy – nawet na tym turnieju i nawet dzisiaj – znakomicie interweniował, żeby w końcu jednym błędem zamknąć cały rozdział historii czeskiej piłki, zatytułowany „Karel Bruckner i jego czasy”. Gdybyśmy byli w Anglii, gdyby chodziło o jakiś mecz Chelsea (skądinąd w Londynie Cechowi również zdarzały się wpadki: pamiętam, jak zawalił grudniowy mecz z Arsenalem, no i finał Pucharu Ligi z Tottenhamem), albo gdyby nazywał się Robinson i był bramkarzem reprezentacji Anglii – przez następne miesiące nie miałby życia. Niewykluczone zresztą, że i tak nie będzie go miał: nadzieja, że angielskie media nie przyglądają się Euro aż tak uważnie z pewnością okaże się płonna, a Luiz Felipe Scolari może mieć swoje pomysły na obsadę bramki Chelsea.

Inna sprawa, że nic nie zapowiadało tak dramatycznego zakończenia, a podczas pierwszej połowy o mało nie przysnąłem. Bruckner narzekał ponoć na sposób, w jaki jego drużyna przechodzi od obrony do ataku i na to, że taktyka, którą stosuje, okazuje się czytelna dla rywali, no ale czemu tu się dziwić, skoro znów wystawił w ataku Jana Kollera? Dzisiaj również przez długi czas mecz upływał w straszliwej monotonii: piłka do napastnika – gwizdek, piłka do napastnika – gwizdek, bo albo Kollera faulowali, albo faulował on sam. „I to ma być mecz o wszystko?”, myślałem w 18. minucie, gdy nienagabywani przez nikogo tureccy obrońcy w iście greckim stylu podawali sobie piłkę na własnej połowie. Potem znów był gwizdek sędziego, znów dośrodkowanie do Kollera, który znów uderzył niecelnie, i kiedy na serio zbierałem się do drzemki okazało się, że to jednak może działać: na prawym skrzydle pojawił się Grygera, zagrał piłkę na głowę napastnika Norymbergi i zrobiło się 1:0. Tyle że mecz nie stał się przez to ciekawszy i w przerwie przez chwilę zastanawiałem się nad przełączeniem się na Portugalczyków. Ostatecznie tego nie zrobiłem. Zwyciężył wieloletni szacunek dla Brucknera-Klekipetry, no i kalkulacja: skład, w jakim wyszli podopieczni Scolariego nie zapowiadał, żeby było co oglądać.

Dopiero druga połowa przyniosła przyjemną odmianę. Grali wprawdzie głównie Turcy, z fantastycznym Ardą na lewym skrzydle, ale gole mogli strzelać Czesi: w 61. minucie Koller był sam na sam z bramkarzem, nie trafił, ale chwilę potem wyręczył go Plasil po podaniu Sionki (udany turniej tego piłkarza, podobnie jak świetnego dziś Rozehnala). Wydawało się, że jest po meczu, a z pewnością byłoby po meczu w 71. minucie, gdyby Polak nie trafił w słupek albo gdyby podyktowano karnego za kopnięcie go w głowę… Jeszcze raz w tym tekście pojawia się tryb przypuszczający, ale gdyby wtedy strzelił, gdyby Bruckner dokonał innych zmian, gdyby Jankulovski i Kadlec upilnowali dośrodkowującego Altintopa, gdyby Galasek nie spóźnił się z łapaniem Nihata na spalonym, nie myślałbym teraz o samotności czeskiego bramkarza.

W każdym razie dziś zaczęło się na dobre: granie o wszystko dla jednych, o pietruszkę albo o dogodniejszego rywala w ćwierćfinale dla drugich. W tym pierwszym przypadku granie do upadłego (ilu piłkarzy podczas meczu Czechy-Turcja zniesiono na noszach, a ilu kończyło z opatrunkami?). W drugim raczej pozorowanie gry. Niby ci wielcy nie odpuszczają, niby starają się strzelić (Portugalczycy się starali), a przecież piłkarze z kartkami oszczędzają się bardziej albo w ogóle nie wychodzą na boisko, podobnie jak piłkarze mający być największymi gwiazdami ćwierćfinałów, półfinałów, całego turnieju.

Pytanie na jutro: czy grająca w rezerwowym składzie i z mniejszą motywacją Chorwacja będzie w zasięgu reprezentacji Polski? Pytanie na koniec tygodnia: czy w półfinale Euro zagrają Chorwaci, czy Turcy? Na razie jednak jest jeszcze dzisiaj. Wyobrażam sobie, że na komórkę siedzącego samotnie w ostatnim rzędzie autokaru Petra Cecha dzwoni właśnie Jose Mourinho. Ma dla niego propozycję pracy w Mediolanie.

Ja bym się zastanowił. To byłoby dopiero komercyjne wykorzystanie.

Zaalarmował mnie znajomy, który oglądał wczorajszy Match of the Day. Chwilę poszukałem i mam: jeszcze jeden powód, żeby kibicować Holendrom znajdziecie tu. Jak dla mnie pomarańczowy samolot jest lepszy od żółtej łodzi podwodnej.

Inna sprawa, że sądząc po tym, co oglądamy przed, po i w przerwie meczów, specjaliści od piłkarskich reklam w tym roku się nie wysilili: banał goni banał, jak nie przymierzając Jop Harnika. Że kiedyś było dużo lepiej, przekonują krótkie wizyty na zaprzyjaźnionym blogu, najpierw tu, a potem tu.

Miłego oglądania…