Na pierwszą w tym mundialu prawdziwą niespodziankę musieliśmy czekać do ostatniego meczu pierwszej serii spotkań grupowych. Zbyt długo? 32 zespoły zdołały w tej serii strzelić tylko 25 bramek, o 46 proc. mniej niż np. na mundialu w 2002 r. Wielkie gwiazdy: Messi, Ronaldo, Eto’o, Rooney, Drogba, van Persie, Kaka, Villa, Torres, nie zdołały ani zdobyć gola, ani zapisać na swoim koncie asysty. Przytłaczająca większość spotkań toczyła się w żółwim tempie, większość zespołów myślała raczej o tym, żeby nie przegrać, niż żeby zwyciężyć…

Nie twierdzę oczywiście, że tak będzie do końca mistrzostw. Nie twierdzę również, że ci z faworytów, którzy rozczarowali w pierwszym meczu, będą rozczarowywać przez cały turniej. Ale myślę, że moment jest dobry, aby powiedzieć jedną rzecz: zmniejszenie liczby drużyn grających na mundialu z 32 do 24 dobrze zrobiłoby poziomowi tej imprezy. Myślę, że każdy z Was z łatwością potrafiłby już teraz skreślić osiem zespołów, zachowując przy tym narzucone przez FIFA proporcje między kontynentami. Ci, którzy by zostali, zaoszczędziliby nieco czasu i zdrowia, turniej trwałby krócej, mniej byłoby spotkań, które podnoszą ciśnienie jedynie kibiców narodowo zaangażowanych…

No dobra, dość marudzenia, przecież zanotowaliśmy dziś wynik, którego naprawdę nikt się nie spodziewał. Że zacytuję samego siebie z tekstu opublikowanego w poprzednim numerze „Tygodnika”, „podobno tego właśnie nie potrafią zrozumieć w piłce nożnej przywiązani do statystyk Amerykanie. Można grać lepiej, można mieć gigantyczną przewagę w posiadaniu piłki, można oddać kilkadziesiąt celnych strzałów na bramkę przeciwnika, któremu uda się to zaledwie raz, i przegrać mecz. Kopciuszek wyjeżdża na mecz z arcymistrzem, strzela przypadkowego gola, a potem heroicznie się broni, podczas gdy arcymistrz z upływem czasu robi się coraz bardziej zdenerwowany i coraz częściej się gubi…”. Wiem, to nie jest dokładnie ta sytuacja, bo Hiszpanie nie oddali kilkudziesięciu strzałów, tylko szesnaście, ale generalnej myśli bym bronił: w piłce nożnej wciąż każdy wynik jest możliwy i dobrze, że mundial to potwierdził.

Inna sprawa, że stężenie przypadku przy golu dla Szwajcarów było ogromne: piłka bardziej odbijała się od ich nóg niż była podawana, a Casillas mógł zachować się lepiej (przed mundialem trwał wielki spór na temat obsady hiszpańskiej bramki – największym poparciem cieszył się Valdes, ale i Reina miał swoich zwolenników). Na przestrzeni całego meczu piłkarze Omara Hitzfelda (oj, niełatwo było pokonać jego Bayern, nieprawdaż?) nie mieli dużo więcej okazji, tyle że bronili się odpowiedzialnie i ofiarnie, chciałoby się powiedzieć: po koreańsku. Hiszpania zaś – może z początku ustawiona nieco zbyt ostrożnie, bo z Busquetsem przed linią obrony, a dodatkowo jeszcze z potrafiącym przecież myśleć o defensywie Xabim Alonso – swoje „firmowe” wymiany piłek serwowała zbyt wolno, zbyt często zapchanym do granic możliwości środkiem i zbyt daleko od bramki Szwajcarów. Może wyglądałoby to inaczej, gdyby szansę dostał Fabregas, chętniej niż Iniesta i Xavi zapuszczający się w pole karne, a przede wszystkim: częściej strzelający. Może gdyby dużo biegający Villa miał już od pierwszej minuty wsparcie wyższego Torresa (choć po wprowadzonym w drugiej połowie napastniku Liverpoolu znać, że nie czuje jeszcze gry po kontuzji). Może gdyby potężne uderzenie Xabiego Alonso z 70. minuty nie zatrzymało się na poprzeczce…

Ale ostatecznie wyszło tak, jak czasem wychodzi z Arsenalem: piłkarze Wengera potrafią zapodawać się na śmierć, prowadząc piłkę jak po sznurku dookoła pola karnego rywala, wymieniając ją w kunsztownych trójkątach, a i tak kończąc jako przegrani.

Mecz Hondurasu przypomniał mi pewną bardzo smutną historię, dotyczącą piłkarza klubu, któremu kibicuję. Mamy maj 2009, sezon dobiega końca. Drużyna jest w Liverpoolu, szykując się do spotkania z Evertonem. Harry Redknapp wspomina, że kiedy schodzi rano na śniadanie, w hotelowym lobby spotyka w pełni ubranego i spakowanego Wilsona Palaciosa. W nocy z Hondurasu przyszła wiadomość o znalezieniu zwłok jego porwanego wiele miesięcy wcześniej brata, ale Palacios cierpliwie czeka, aż menedżer się obudzi. Co przeżywa w ciągu tych godzin, nie próbuję sobie nawet wyobrazić – Redknapp jest wstrząśnięty tym, że jego podopieczny w takim momencie bardziej niż o własnej tragedii myśli o komforcie swojego szefa. Klub organizuje Palaciosowi wylot do Hondurasu, licząc się z tym, że piłkarz może wyjechać już na zawsze, bo przygnieciony rodzinną tragedią przestanie grać w piłkę.

Sam Wilson Palacios mówi, że poważnie rozważał taką możliwość, ale ostatecznie wrócił do gry, a pamięć o porwanym i zamordowanym Edwinie stanowi dla niego dodatkową motywację (podobnie zresztą jak dla dwójki pozostałych braci Palaciosów, również reprezentantów kraju i również powołanych na mundial). Trudno na wieść o takim dramacie nie żywić sympatii do tego zawodnika, tak samo jak trudno nie doceniać jego piłkarskich kompetencji: Palacios to trochę taki Essien Tottenhamu, słynący ze znakomitego odbioru piłki, ale potrafiący również zaskoczyć dynamicznym rajdem i potwornie mocnym uderzeniem. Londyńczykom zawsze brakowało zawodników, którzy nie boją się fizycznej konfrontacji, a Harry Redknapp podkreśla, że sprowadzenie do klubu Palaciosa było kluczowym posunięciem w walce o utrzymanie w Premiership.

Wilson Palacios dał mi więc silne powody do kibicowania Hondurasowi, ale przecież nie oznaczało to, że zamknę oczy na rzeczywistość: i on, i jego koledzy (może poza skutecznym w obronie Figueroą i bajecznie interweniującym w 60. minucie Valladaresem w bramce) ani przez moment nie sprawiali wrażenia, że są w stanie przeciwstawić się szybkim, pomysłowym, niezłym technicznie, a przede wszystkim arcyciekawie ustawionym przez Marcelo Bielsę (3-3-1-3 – trzeba by spróbować zagrać w tej formacji w Football Managera…) Chilijczykom. Imponował zwłaszcza będący ponoć na celowniku Jose Mourinho Alexis Sanchez, coraz to schodzący z prawej strony do środka i wywołujący mnóstwo zamieszania przed polem karnym Hondurasu.

To był dobry dzień dla Ameryki Południowej: zwyciężyły Chile i równie ofensywnie ustawiony Urugwaj (do Forlana i Suareza w ataku dołączył, nieskuteczny skądinąd, Cavani). Przeciwko kiepskiemu RPA Diego Forlan był chwilami jak Leo Messi przeciwko Nigerii (zwłaszcza, że często schodził do drugiej linii i tam rozpoczynał ataki swojego zespołu), stał się też pierwszym piłkarzem, który strzelił na mundialu dwa gole. Zachodzę głowę, dlaczego nie poszło mu w Manchesterze United, ale to zupełnie inna historia.

O karnym i czerwonej kartce dla bramkarza RPA będzie się pewnie dyskutować. Sędzia postąpił zgodnie z przepisami (choć pewnie on także słyszał wiele razy pytanie, czy w takich przypadkach sama jedenastka nie jest karą wystarczającą) i wykazał się odwagą – w końcu tę trudną decyzję podjął przeciwko gospodarzom. Jeżeli coś miałbym mu wytknąć, to bierne przyglądanie się, jak rezerwowy bramkarz RPA wiąże sznurowadła, poprawia ochraniacze itd. – rzut karny jest próbą nerwów dla obu stron, w tym przypadku czas działał ewidentnie na niekorzyść czekającego z piłką w rękach Forlana.

PS Skoro już wspomniałem o „Tygodniku”: w tym i następnych numerach gorąco polecam „Kroniki Mundialu” Marka Bieńczyka. Nie sądzę, żebyście po polsku mogli znaleźć coś lepszego o tym, co tak nas tu zajmuje.

Czy można i czy wolno kibicować Korei Północnej? Przez cały dzień zadawałem sobie pytanie, które zawisło nad świetnym tekstem Rafała Steca, na plus zapisując autorowi, że nie próbował na nie odpowiadać. „Nie przestrzegają praw człowieka, zabijają niewinnych ludzi, nie stosują się do międzynarodowych norm dotyczących broni nuklearnej, pozwalają umierać z głodu własnym obywatelom, a my pozwalamy im grać na mistrzostwach świata, bo chcemy mieć dobry show” – streszcza ten dylemat cytowana przez „Gazetę” Ileana Ros-Lehtinen z amerykańskiej Izby Reprezentantów.

Pisałem w „Planecie kibiców”, tekście wydrukowanym na łamach „Tygodnika” z okazji inauguracji mundialu (w internecie wciąż dostępne są jedynie pierwsze akapity), że każdy narodowo niezaangażowany fan piłki nożnej wiąże swoje uczucia z zespołami, które grają futbol piękny (co w tym przypadku znaczy: ofensywny i oparty bardziej na technice niż sile), albo z drużynami, które zdaniem ekspertów nie mają żadnych szans na sukces – a Korea Północna jest doskonałym wcieleniem tego drugiego typu. Tylko czy w świetle wypowiedzi pani Ros-Lehtinen, nasze romantyczne widzenie meczu Brazylia-Korea Północna jako spotkania piłkarskiego Goliata (pięciokrotny mistrz świata) z piłkarskim  Dawidem (105. drużyna w rankingu FIFA) jest w ogóle uprawnione? A jeżeli nawet, to właściwie jak mamy patrzeć na tych, którym mielibyśmy kibicować? Jak na więźniów obozu koncentracyjnego, którzy dzięki kaprysowi tyrana na chwilę wyrwali się zza żelaznej kurtyny, czy przeciwnie: jak na funkcjonariuszy reżimu, jedynie oddelegowanych na odcinek piłka nożna? A może – w tę wersję chciałbym wierzyć najbardziej – to nie są żadni funkcjonariusze, tylko chłopaki, które próbują wykorzystać swój talent, żeby żyć najlepiej jak się da w tych ponurych warunkach, a funkcjonariusze jedynie ich pilnują? Czytałem relację „Guardiana” z wczorajszej konferencji prasowej, na której zapewniali, że ich celem jest sprawienie, by Ukochany Przywódca poczuł się szczęśliwy. Ale cóż innego mieli mówić?

Szczęśliwie stało się tak, że przebieg wydarzeń na boisku uchylił te wszystkie pytania. Ci, którzy mieli wygrać, postanowili wygrać najmniejszym nakładem sił, tyle że tak znowu łatwo im nie poszło. Ręka do góry, kto gdzieś około trzydziestej minuty, po dziesiątym bloku czy piętnastym wślizgu Koreańczyków, nie zaczął po cichu ściskać za nich kciuków? Komu nie podobała się gra wysuniętego napastnika Jonga Tae-Se (tego, który płakał podczas hymnu), dobrze przetrzymującego piłkę i niejeden raz uruchamiającego celnym podaniem któregoś z kolegów? Tak, tak, nie była to jedynie obrona Częstochowy, bo Koreańczycy jeszcze przy stanie 0:0 kilkakrotnie zdołali zaatakować, Brazylijczykom zezwalając jedynie na niecelne strzały z dystansu.

Oczywiście zwycięzca mógł być tylko jeden, a gol Maicona – nawet jeśli koreański bramkarz mógł lepiej asekurować krótki słupek – był jednym z najładniejszych na tym, skądinąd nieobfitującym w bramki mundialu. Zastanawia kiepski mecz Kaki i bardzo dobry Robinho (odżył za tym Oceanem), a także bocznych obrońców. Ale w naszej pamięci zostanie przede wszystkim tych kilkadziesiąt minut koreańskiego oporu, a potem ich piękna radość po strzeleniu honorowej bramki. Już nie mówię o tym, że tak umotywowany zespół stać na niespodziankę w starciach z kolejnymi w RPA Wielkimi Zmęczonymi – zarówno z Portugalii, jak z (oddajmy sprawiedliwość Svenowi Goranowi Erikssonowi: świetnie zorganizowanego defensywnie) Wybrzeża Kości Słoniowej. Plan na najbliższych kilkanaście dni: kibicować Koreańczykom.

W sumie szkoda, że nie Słowakom, bo miałem ochotę wybrać się na południe, żeby obejrzeć ich następny mecz w jakimś przydrożnym pubie. Po spotkaniu z Nową Zelandią odpuściłem. Tak sobie myślę, że gdyby to Polska, a nie Słowacja, jakimś cudem występowała na tym mundialu, musiałoby to wyglądać bardzo podobnie. Archaiczny futbol, wolne tempo, wiele niedokładności, proste błędy techniczne (np. kłopoty z przyjęciem piłki), gol ze spalonego (pamiętacie Rogera w meczu z Austrią?), a w chwili, kiedy wydaje się, że najgorsze za nimi: błąd we własnym polu karnym, popełniony – również jak w meczu Polaków z Austrią – w ostatniej minucie. Kurczę, nawet sędzia był w tym meczu łysy…

A skoro już żegnamy się ze stereotypami (patrz: wczorajszy mecz przyjaciół zza Odry, lekkością gry bynajmniej nie kojarzących się z tym, co dotąd podkładaliśmy sobie pod pojęcia „niemieckiej machiny” czy „niemieckiego walca”), to wypada zweryfikować  skojarzenia holenderskie. Ci, którzy podczas ostatnich mundiali czy Euro zyskiwali tylu fanów dzięki kawaleryjskim szarżom i pięknym golom, dzisiejszy mecz z Danią postanowili po prostu przeczłapać. Na jakieś niebanalne zagrania trzeba było czekać w zasadzie aż do wejścia Elii (zapomnieli mu powiedzieć?), bo jedno uderzenie piętą van der Vaarta to przecież trochę za mało, jak na standardy, które sami wyznaczyli. Martwił zwłaszcza van Persie, w kilku dogodnych sytuacjach pod bramką Soerensena zagubiony jakby był swoim klubowym kolegą Bendtnerem, a po tym, jak w 61. minucie, mimo gwizdka sędziego postanowił strzelić na bramkę, zagrożony nawet usunięciem z boiska (miał już na koncie żółtą kartkę). Rozczarował van der Vaart, zawiódł Sneijder, mimo tego jednego kluczowego podania, otwierającego Elii drogę do bramki. Kto wie, czy gdyby nie kuriozalny gol samobójczy Aggera/Poulsena, wszystko nie zakończyłoby się bezbramkowym remisem. Kiepsko, jak na jednego z fawortów turnieju – no chyba że założymy, iż zespół szykujący się do rozegrania siedmiu meczów postanowił w fazie grupowej trochę się pooszczędzać.

Sytuację zmienił, jak wspomniałem, Eljero Elia, który dostał szansę pewnie wyłącznie dlatego, że Arjen Robben wciąż nie jest gotów do gry. Na odpowiedzialność sport.pl podaję, że skrzydłowym HSV interesuje się Arsene Wenger, ale on sam wolałby od Arsenalu przenosiny do Tottenhamu. Sądząc z tych dwudziestu paru minut, w których zaimponował zarówno dryblingiem, jak strzałem i dośrodkowaniem –  serdecznie zapraszamy…

Poświęcam Elii osobny akapit, bo przez cały dzisiejszy dzień wołaliśmy o to, by ktoś nas wreszcie zachwycił i by kolejni komentatorzy przestali nam przypominać, że „dla każdego z zespołów to dopiero pierwszy mecz turnieju i dlatego nikt nie chce stracić bramki” (zauważyłem skądinąd, że to zdanie jest polską specjalnością: na ITV czy BBC dotąd go nie słyszałem). Holendrzy nie zachwycili, zdecydowanie poniżej oczekiwań wypadł Kamerun (czy Le Guen w ogóle wystawił w meczu z Japonią jakichś pomocników – wszystko, co groźne, brało się z dośrodkowań bocznych obrońców, a ustawiony po prawej stronie Eto’o tylko raz zdołał się przedrzeć z piłką w pole karne), Włosi natomiast…

Włosi wzmocnili pojawiającą się tu w ostatnich dniach narrację na temat starej, zmęczonej Europy. To, że nie wchodzi się dwa razy do tej samej rzeki, najdobitniej pokazała zmiana z 60 minuty, kiedy z ławki rezerwowych podniósł się 34-letni Mauro Camoranesi, przed dużą część minionego sezonu kontuzjowany. Wyrównanie przyszło wprawdzie niedługo później, ale ze stałego fragmentu (tu akurat stereotyp się potwierdza: 8 z 13 goli Włochów na ostatnich mundialach padało w ten sposób), a potem piłkarze Lippiego nie byli w stanie osiągnąć już nic więcej – nawet zmusić rywala do jakiejś heroicznej obrony.

W sumie nudno, proszę państwa. Mało goli, mało emocji, mało bohaterów. Nieruchawi napastnicy, niekwapiący się do atakowania środkowi pomocnicy i rzadko zapuszczający się na połowę przeciwnika boczni obrońcy. Wygląda na to, że jedyny prawdziwy temat do dyskusji (oprócz oczywiście zakazu wnoszenia na stadion pewnego instrumentu na „w”), to kapryśna futbolówka i spowodowane przez nią (?) błędy bramkarzy – dziś kolejny, przy bramce dla Włochów, popełnił Villar. No chyba że chcielibyście porozmawiać o tym, czy ptak, który usiadł na murawie stadionu w Bloemfontein, to rzeczywiście wróbel, jak twierdzą moi twitterowi dyskutanci.

„Niemcy – zaiste przypadek niezwykły”, powiada Alasz, i przypomina, że w ostatnich latach (podobnie zresztą jak teraz) nasi przyjaciele zza Odry nie byli faworytami, a przecież w 2002 r. zagrali w finale, cztery lata później zajęli 3 miejsce, zaś przed dwoma laty wystąpili w finale mistrzostw Europy. Najlepsza, jak do tej pory, drużyna tych mistrzostw, w której u boku starych gwiazd – Klose, Podolskiego – wyrosła nowa: Mesut „Nikt nie płacze za Ballackiem” Özil, którego niemal każde podanie stanowiło materiał na asystę. Drużyna świetna przy piłce i bez piłki, grająca szybko, kombinacyjnie, często bez przyjęcia, dostrzegająca wolne sektory boiska, a przy tym młoda (druga najniższa średnia wieku na mundialu) i głodna sukcesów… Uważaj, Anglio, jeśli zajmiesz drugie miejsce w grupie (co wcale nie jest wykluczone), możesz wyjechać z RPA szybciej, niż się spodziewałaś.

Potrzebowaliśmy takiego meczu, by znów poczuć, że oglądamy mistrzostwa świata. Potrzebowaliśmy otwartej gry z obu stron (Australijczycy też mieli swoje szanse i właściwie jedyne, przy czym w przypadku Niemców można postawić mały znak zapytania, to szczelność defensywy). Potrzebowaliśmy więcej niż dwóch goli w ciągu 90 minut. Potrzebowaliśmy też ostatecznie pożegnać się z tym cholernym stereotypem Germanów imponujących jedynie świetną organizacją gry (to się zresztą nie zmieniło), żelazną kondycją i świetnie bitymi rzutami karnymi. „Typowi Niemcy” czytają dziś Koran.

Słowem: potrzebowaliśmy czegoś, co nas przebudzi, bo wcześniej było mocno rozczarowująco. Mecz Słowenii z Algierią wart jest wzmianki jedynie z tego powodu, że skomplikował sytuację Anglików. Po pierwsze, ktoś w tej grupie ma już trzy punkty, po drugie, oba grające dziś zespoły pokazały, że potrafią się bronić, więc jeśli piłkarze Capello nie strzelą znów gola w pierwszych minutach spotkania, to z upływem czasu będą się męczyć coraz bardziej i bardziej. No, może jednemu Anglikowi dzisiejszy mecz sytuację uprościł: przypuszczam, że po obejrzeniu go poczuł ulgę niejaki Robert Green – choć błąd afrykańskiego bramkarza przy golu dla Słoweńców wydaje się mniej rażący niż zawodnika West Hamu przy bramce Amerykanów.

Podobnie rozczarowujący okazał się mimo wszystko mecz Serbia-Ghana. Napisałem „mimo wszystko”, bo przecież podobały mi się akcje piłkarzy z Afryki, imponowała szybkość i technika, przerażała siła. Za mało było w tym jednak zespołowości. Co chwilę rozpędzał się coraz to inny piłkarz Ghany, mijał jednego Serba, potem drugiego i na trzecim się kończyło, a jeśli już próbował podawać czy strzelać, to zwykle niecelnie. Z drugiej strony (pewnie zdążyliście się już przyzwyczaić do mojej anglocentryczności): wyobraźmy sobie, że którąkolwiek z Czarnych Gwiazd próbuje dopędzić Jamie Carragher. Także w tym przypadku perspektywy Anglików nie wyglądają różowo…

Anglia zraniona, Anglia liże rany, a życie – jak widać – toczy się dalej. Czas życzliwości wyspiarskich mediów wobec Fabio Capello ewidentnie się skończył – tym bardziej, że dziennikarze pamiętają, jak Włoch zrugał ich przed kilkoma dniami za rzekome filmowanie zamkniętych pomieszczeń ośrodka, w którym przebywa reprezentacja. „Don Fabio”, którego dotąd podziwiali (a przynajmniej traktowali z respektem), musi stawić czoło wielu niewygodnym pytaniom. Dlaczego Green w bramce, Heskey w ataku (nieskuteczny, przy całej pracowitości), niedysponowany Milner w drugiej linii i King w obronie – czy w ogóle powinien był jechać? Dlaczego Shaun Wright-Philips, a nie Joe Cole? To personalia, a są także kwestie dotyczące taktyki, przede wszystkim zarzuty o zbyt mały procent posiadania piłki, być może związany z wystawieniem dwójki napastników (jeden pomocnik więcej to więcej czasu przy piłce) i grą w środku pola zbyt podobnych do siebie Lamparda i Gerrarda. Dalej: brak defensywnego pomocnika, a przez to nadmierne oddalenie kapitana reprezentacji od bramki rywala. I Lennon, jedyny szybki, ale w ostatnim podaniu niedokładny.

Koncepcja ustawienia Gerrarda tuż za wysuniętym Rooneyem i rezygnacja z drugiego napastnika ma mnóstwo zwolenników (taki Gerrard bywał najgroźniejszy w Liverpoolu, taki Gerrard strzelił wczoraj gola) – choć dziennikarze spodziewają się, że zamiast ich posłuchać, Capello przesunie piłkarza Liverpoolu na lewą pomoc, a skład uzupełni o rekonwalescenta Garetha Barry’ego. Na marginesie: ciekawy wyjątek od powszechnie promowanej koncepcji daje Henry Winter; jego Anglia to 4-2-3-1 (na razie taktyczny hit mundialu – właśnie tak grają Niemcy), gdzie dwójkę w środku stanowią Barry i Lampard, przed nimi operują Gerrard, Rooney i Lennon, a z przodu Crouch. Tak czy inaczej, wygląda na to, że ciężar oczekiwań przesuwa się z Rooneya na Gerrarda, który wczoraj nie zawiódł – z pewnością jako jedyny obok Glena Johnsona.

I jeszcze refleksja natury ogólniejszej, bo to jedno ujęcie zza bramki Roberta Greena zostanie ze mną także po mundialu. Bramkarz Anglików wyciągnął piłkę z siatki, kopnął ją w kierunku środka pola, po czym podniósł dłoń w przepraszającym geście. Rzecz w tym, że tego gestu nie dostrzegł żaden z kolegów – wszyscy byli odwróceni. Boisko piłkarskie może być miejscem straszliwej samotności. Chociaż tyle, że gdy Green schodził na przerwę, czekali na niego David James i Joe Hart, a on sam w pomeczowej wypowiedzi wyglądał już na psychicznie pozbieranego. Bez złudzeń jednak: kwestia zmiany bramkarza to także danie większej pewności siebie czwórce obrońców – bo przy Greenie, na którego w każdym następnym meczu będą polować kibice i piłkarze rywali, z pewnością czują się już mniej pewnie. Anglio, czas na zmiany, bo na końcu i tak wygrają Niemcy.

Najkrócej mówiąc: zaskakująco smaczna zupa (kimchee), danie główne na miarę oczekiwań, choć smażyło się minimalnie za długo (stek z południowoamerykańskiej krowy), deser rozczarowujący, choć można się było tego spodziewać (pudding).

W prasie nie milkną jeszcze echa remisu Francuzów, coraz więcej dowiadujemy się np. o incydentach na przedwczorajszym treningu, gdzie niezadowolony z przydzielenia mu defensywnych zadań Malouda zachowywał się zbyt agresywnie, a Domenech, zamiast od razu przywołać go do porządku, odczekał dobę i pozbawił piłkarza Chelsea miejsca w wyjściowej jedenastce. Na czym niewątpliwie stracił: Gourcuffowi, chętnie porównywanemu z Zidanem dzięki wizjonerskim podaniom i świetnym stałym fragmentom gry, brakuje szybkości Maloudy. Postawmy tu jednak kropkę: wydarzenia pędzą naprzód i do tamtego momentu wrócimy pewnie dopiero gdy okaże się, że Francja nie wychodzi z grupy (a jeszcze tak niedawno Patrice Evra mówił, że mają na każdą pozycję najlepszych piłkarzy świata…), albo przeciwnie: gdy zajdzie dalej niż się wszyscy spodziewają. W końcu nie pierwszy to turniej, który Trójkolorowi rozpoczynają bezbramkowym remisem.

Do grona zmęczonych przedstawicieli starej Europy dołączyła Grecja. Upiory przeszłości, prześladujące nas od czasu Euro 2004, powinny zostać podczas tego mundialu ostatecznie wyegzorcyzmowane: po jego zakończeniu na emeryturę przejdzie zarówno pokolenie zawodników, którzy przed sześcioma laty zabili w nas radość piłki, jak ich niemiecki szkoleniowiec. Na razie podanie Park Ji-Sunga do Park Chu-Younga w 28. minucie było najpiękniejszym podaniem mundialu, a jego bramka po solowej akcji – bramką mundialu. Koreańczyków chwalimy za ambicję, wybieganie i zdolność przyspieszenia, taktyczną dyscyplinę i technikę – czyli za wszystko to, czym imponowali już pod wodzą Guusa Hiddinka przed ośmioma laty. Jedynym konceptem Greków było posyłanie długich piłek w pole karne, upiory w istocie, w dodatku – jeśli wziąć pod uwagę straszliwy błąd Vyntry przy drugiej bramce – upiory o skłonnościach samobójczych. Do 70. minuty nie potrafili celnie strzelić na bramkę, wściekły bramkarz szarpał za koszulkę jednego z obrońców, a Otto Reehagel musiał zmienić dwóch kolejnych kapitanów. Przeczytałem w tych dniach mnóstwo tekstów, nie pomnę już, niestety, czyj to był koncept, ale mecz Korei Płd. z Grecją był jak pojedynek przyszłości i przeszłości futbolu. Szczęśliwie wygrała ta pierwsza.

W tym sensie przyszłością futbolu jest również ofensywna postawa Argentyńczyków, choć pewnie nie mnie jednemu ciarki chodziły po plecach, gdy widziałem hektary miejsca, zostawiane przez piłkarzy Maradony z tyłu (zwłaszcza hektary między Gutierrezem a trójką obrońców; dlaczego Diego zamiast skrzydłowego Newcastle nie powołał Zanettiego?!), i błędy indywidualne, na jakie sobie pozwalali. Od razu przyznaję: po Messim nie było znać wycieńczenia, o którym mówił reprezentacyjny lekarz; przeciwnie – obok bramkarza Nigeryjczyków był niewątpliwie najlepszy na boisku, a epickie pojedynki tej dwójki zbudują pewnie niejedną opowieść o meczu w Johannesburgu. Sposób, w jaki Argentyńczyk prowadzi piłkę przy nodze, nie przestaje sprawiać kłopotu obrońcom; właściwie chętnie bym się dowiedział, skąd się bierze ten szczególny rodzaj kleju w butach, trzymający lepiej niż klej któregokolwiek innego piłkarza na świecie.

Ale wśród podopiecznych Maradony świetny mecz zagrał także Mascherano, czysto rozbijający akcje Nigeryjczyków. Niby zadanie miał ułatwione – przez większą część meczu w środku pola miał do czynienia przede wszystkim z Haruną – ale zarazem wyjątkowo utrudnione, bo ten osamotniony Haruna grał za trzech. Słyszeliście o nim kiedyś? 19-latek (!) z Monaco na mundial pojechał tylko „dzięki” kontuzji Mikela, a ileż widzi, jak celnie podaje, jak udanie drybluje… Dla mnie pierwsze odkrycie mistrzostw.

Przed turniejem niejedna gazeta wałkowała temat relacji Maradony i Messiego – więcej na ten temat przeczytacie na blogu Jonathana Stevensona, który ujawnił również smakowitą wiadomość, że za półgodzinny wywiad trener Argentyńczyków życzy sobie 100 tys. euro. Z pierwszego meczu nie sposób wnioskować, że panowie mają ze sobą jakiś problem: ustawienie Messiego na boku trójkąta, którego wierzchołek stanowi Higuain, a drugi bok Tevez wydaje się optymalne (choć upieram się, że Milito byłby od napastnika Realu skuteczniejszy), współpraca z biegającym blisko linii bocznej Ze Marią nie szwankuje, pomocnicy odgadują każdy ruch swojego najsłynniejszego kolegi (patrz pierwsza połowa i kilkudziesięciometrowe podanie Verona za plecy obrońców, zakończone strzałem Messiego i paradą Eneyamy)… Z punktu widzenia argentyńskiego szkoleniowca dylematem znacznie poważniejszym niż stosunki z Messim jest znalezienie równowagi między obroną a atakiem, bo zespół lepszy od Nigerii, a w każdym razie bardziej zdyscyplinowany taktycznie, może wspomniane hektary wolnego miejsca zagospodarowywać lepiej.

Z punktu widzenia angielskiego szkoleniowca zaś dylematów jest co niemiara. Dobrze zorientowani dziennikarze twierdzili, że Fabio Capello do końca wahał się, czy nie postawić w bramce na Joe Harta i że w tej sprawie postąpił wbrew własnemu instynktowi. Co tu dużo mówić: obejrzeliśmy jeden z najstraszliwszych kiksów bramkarskich w historii nie tylko mundialu, ale także angielskiej piłki (a standardy są i tak mocno obniżone: pamiętamy błędy Seamana, Jamesa, Robinsona czy Carsona, a i Shilton przy strzale Domarskiego mógł pewnie zachować się lepiej). Inne kontrowersyjne decyzje Capello to wystawienie od pierwszej minuty nie do końca zdrowego Milnera (później zaś wprowadzenie w miejsce piłkarza Aston Villi nie Joe Cole’a, tylko Shauna Wrighta-Philipsa; na lewą stronę!), a także – jakkolwiek przykro mi to napisać – Ledleya Kinga, co do którego zdrowia wątpliwości są zawsze. Dylematy angielskiego szkoleniowca… Czy dać Greenowi kolejną szansę, czy postawić na równie nieogranego na arenie międzynarodowej Harta? Co z obsadą środka obrony: na szybkich Algierczyków Carragher będzie ewidentnie za wolny, a wiadomo już, że King nie zdąży się wyleczyć. Czy Gerrard i Lampard potrafią grać razem (ten problem pewnie zniknie, bo do piątku Gareth Barry będzie gotów do gry)? I co z partnerem Rooneya w ataku? Heskey miał fantastyczną asystę i kilka razy dobrze odgrywał, ale swoje szanse marnował…

Sparringi nie kłamały: Anglicy to kolejny przedstawiciel Europy zmęczonej. Ani Rooney, ani Lennon, ani Lampard nie przypominają piłkarzy, którzy na różnych etapach minionego sezonu dzielili i rządzili w Premier League. „Time to deliver”, mówił przed mistrzostwami Steven Gerrard, który – podobnie jak Glen Johnson – starał się bardzo, ale ustawiony był zbyt daleko od bramki. Anglicy obiecywali wiele i mają jeszcze czas na spełnienie tych obietnic, ale dziś w kluczowych momentach brakowało im dokładności, a czasem także pewności siebie, zaś Amerykanie byli godnym rywalem już dobrych kilkanaście minut przed wyrównaniem. W tym sensie nie warto skupiać się nadmiernie na wpadce Greena, bo przysłania ona problem szerszy: z taką grą również Anglikom grozi zesłanie do worka z napisem „przeszłość”.

„To będą piękne mistrzostwa” – mówili dziś zgodnym chórem przedstawiciele polskiej myśli szkoleniowej, Jerzy Engel w „Przeglądzie Sportowym” i Henryk Kasperczak w „Rzeczpospolitej”. Bardzo chciałbym w to wierzyć, zwłaszcza po meczu RPA z Meksykiem. Fantastyczna atmosfera na trybunach, szalone tempo, obie strony niezbyt przejęte zadaniami defensywnymi i zostawiające rywalom mnóstwo miejsca, okazje – zwłaszcza dla drużyny przyjezdnej, w której znakomicie pokazał się ustawiony za Franco i Velą Giovani dos Santos (dwa lata po odejściu z Barcelony kariera Meksykanina o brazylijskich korzeniach jest w zastoju – nie podbił ani Anglii, ani Turcji, więc mundial to niepowtarzalna okazja, żeby zacząć od nowa), a boczni obrońcy sprawiali wrażenie, że są tak naprawdę skrzydłowymi. Wyraźna przewaga Meksyku, ale i RPA groźne z kontrataku i imponujące (widać pracę Parreiry…) podczas błyskawicznych wymian z pierwszej piłki. Takie mecze lubimy: nikt by się nie zdziwił, gdyby do przerwy Meksyk prowadził trzema bramkami, a w drugiej połowie nie dość, że RPA objęło prowadzenie po przepięknym uderzeniu Tshabalali, to jeszcze przy stanie 1:0 Modise miał dwie dobre okazje na podwyższenie wyniku. Nawet po wyrównaniu (szkoda gapiostwa obrońców: przy rzucie rożnym we własnym polu karnym zostawili aż trzech niepilnowanych Meksykanów), rezerwowy Parker trafił w słupek meksykańskiej bramki. W ostatniej minucie meczu…

Chciałbym więc wierzyć, że to będą piękne mistrzostwa, ale patrząc na męczarnie Francuzów z Urugwajem nie mogę nie myśleć o tym, co wczoraj powiedział o Leo Messim lekarz reprezentacji Argentyny. Gwiazdor Barcelony przyjechał na zgrupowanie wycieńczony, usłyszeliśmy, a straty, jakie poniósł jego organizm w ciągu ostatnich miesięcy są w tak krótkim czasie nie do odrobienia. Wyjąwszy może Hiszpanów w meczu z Polską (ale już nie w dwóch poprzednich meczach towarzyskich drużyny del Bosque), większość uczestników mundialu słaniała się w sparringach, a kontuzje eliminowały, przejściowo lub na stałe, Torresa, Ballacka, Drogbę, Ferdinanda, Robbena, Naniego, Mikela, Julio Cesara, Palaciosa, Barry’ego, Kewella, Suazo, Altidorego i Pirlo (wcześniej odpadli m.in. Essien, Bosingwa i Diarra). Niektórzy mówili w związku z tym o klątwie Chelsea (wielu kontuzjowanych grało w drużynie mistrza Anglii), choć może poprawniej byłoby mówić o klątwie Premier League, gdzie intensywność rozgrywek przy braku przerwy zimowej powoduje, że piłkarze narażeni są na urazy częściej (więcej pisałem o tym w styczniu, przywołując m.in. wypowiedź przedstawiciela komitetu medycznego UEFA, że w ligach, które grają bez przerwy, kontuzje na finiszu rozgrywek, a więc w kwietniu i maju, zdarzają się cztery razy częściej niż w krajach, które pozwalają piłkarzom na choć kilkunastodniowy wypoczynek – do grudnia liczba kontuzji jest porównywalna). I Alex Ferguson, i Arsene Wenger (bardzo ciekawy wywiad w „Rzeczpospolitej”) mówili ostatnio, że miesiąc odpoczynku dla piłkarza to absolutne minimum; w związku z tym, że mistrzostwa kończą się w połowie lipca, a kolejne rozgrywki ligowe zaczynają się w połowie sierpnia, menedżer MU już zapowiedział rozpoczęcie nowego sezonu bez uczestników mundialu. Jako kibic Tottenhamu mam poważny dylemat: wątpię, by można było przejść eliminacje Ligi Mistrzów bez Gomesa, Kinga, Lennona, Defoe’a i Croucha, może więc lepiej, by Brazylia i Anglia jak najszybciej odpadły…

Czy Francuzi przyjechali na ten mundial zmęczeni, skoro większość z nich jest  podstawowymi piłkarzami czołowych klubów Europy (dziś zagrało sześciu z Premier League)? Mecz z Urugwajem zaczęli wprawdzie z impetem, szybko jednak spuścili z tonu. Irytował samolubny Anelka, zwłaszcza po akcji Diaby’ego z 32 minuty i jego wizjonerskim podaniu do wychodzącego zza pleców obrońców Govou – będący na spalonym napastnik Chelsea zdecydował się na przejęcie piłki i zmarnował wysiłek kolegów. A może ich kiepska postawa ma związek z plotkami o złej atmosferze i podziałach w drużynie? Że Ribery i Anelka ze sobą nie rozmawiają? Że większość liczących się piłkarzy nie chciała np., żeby Govou i Gourcouff pojawili się w wyjściowej jedenastce? Że Gallas źle zniósł pozbawienie opaski kapitańskiej albo że Benzema bardziej zasłużył na wyjazd do RPA niż Djibril Cisse? Jakkolwiek nie jestem przekonany, czy sytuacja we francuskim obozie była dotąd aż tak zła, to po takim meczu jak dzisiejszy z pewnością się nie poprawi. Raymonda Domenecha czeka seria nieprzyjemnych pytań, np. o posadzenie na ławce Maloudy, będącego w minionym sezonie w doskonałej formie i akurat cenionego przez kolegów. Ale też o wprowadzaną dopiero w ostatnich tygodniach zmianę ustawienia z 4-2-3-1 na 4-3-3, w którym Anelka niemal bez przerwy szukał sobie wolnego miejsca tam, gdzie szukał go Govou. I z Tunezją, i z Chinami, i z Urugwajem wreszcie – każdy z tych zespołów zagrał mocno defensywnie – nie dało ono patentu na strzelanie bramek. Nie będę udawał, że mnie to martwi; jakoś dzisiejszego poranka sama mi się wyciągnęła z szafy koszulka reprezentacji Irlandii.

I jeszcze zdanie na temat sędziowania: podobnie jak erictheking87 uważam, że na razie jest nieźle. Arbitrowi z Uzbekistanu należy się plus za nieuznanie „bramki” Veli, który w momencie podania był już za bramkarzem, więc drogę do siatki blokował mu tylko jeden piłkarz. Sędziemu z Japonii wytknąłbym może zbyt pochopne rozdawanie kartek w pierwszej połowie, ale usunięcia z boiska Lodeiro nie sposób kwestionować.

PS Czy tylko mnie nudzą ceremonie otwarcia?

Wspomnienia z mistrzostw świata. Rok 1974, raczej z rodzinnej legendy, w której plątający się pod nogami dorosłych Michałek powtarza za poirytowanym wujkiem „Lato, fajłtapo, idź na niego!”. Rok 1978, pamiętany bardziej przez obrazki z komiksu, i pierwsze w kibicowskim życiu (patrz tytuł bloga) gorzkie rozczarowania: że Deyna nie wykorzystuje karnego i że to oni mają Kempesa… Rok 1982, proporczyk z Naranjito i oglądanie na koloniach. Wyławianie flag Solidarności na trybunach jako dyscyplina dodatkowa, ale przede wszystkim Boniek – narodowy dramat po odsunięciu go za kartki w półfinale i niewystawieniu w jego miejsce Szarmacha. Rok 1986, Meksyk: zakłócone egzaminy do liceum, poprzeczka Karasia i słupek Tarasiewicza z Brazylią, ale przede wszystkim trzy gole Linekera i jedno z bardziej dwuznacznych doświadczeń mojego życia, kiedy uświadomiłem sobie, że istnieją więzi intensywniejsze niż narodowa. Plus zachwyt i trauma po bramkach Maradony, oczywiście.

Rok 1990: obiektywnie straszliwe nudy i mnóstwo czerwonych kartek, ale kompletnie mi to nie przeszkadzało, zwłaszcza, że na tym tle błyszczał Kamerun z Rogerem Millą. Gol Pleata w dogrywce z Belgią, a potem kolejna dwuznaczność, że to właśnie Anglicy eliminują ten wspaniały Kamerun, żeby w półfinale trafić na swoją niemiecką Nemezis. Pudła Waddle’a i Pearce’a podczas rzutów karnych (dramat tego ostatniego, przezwyciężony dopiero 6 lat później, podczas mistrzostw Europy), a wcześniej łzy Gascoigne’a.

Rok 1994: oglądanie w Rzymie, gdzie ks. Adam Boniecki wspaniałomyślnie akceptował moją futbolową manię i gdzie po meczach Włochów ludność gromadziła się na Piazza Venezia, by jeździć w kółko przed tą dziwną maszyną do pisania. Śmierć Escobara, kaskada goli Salenki, grupa z Irlandią, gdzie wszystkie zespoły skończyły z tą samą liczbą punktów, kołyska Bebeto i koniec emocji po meczu Holandia-Brazylia.

Rok 1998, mnóstwo okoliczności okołofutbolowych, z których najbardziej niezapomnianą było oglądanie meczu o trzecie miejsce z Katarzyną Z. w jakiejś knajpie na Kazimierzu. Przeżywany w samotności TAMTEN mecz Anglii z Argentyną, bramka Owena, czerwona kartka dla Beckhama i nieuznany gol Campbella w dogrywce: jedno z najbardziej frustrujących doświadczeń w kibicowskim życiu. Ale też rewanż na Argentyńczykach wzięty przez Holendrów (Bergkamp!) i znów koniec emocji po ich odpadnięciu, z chłodnym docenieniem klasy Zidane’a i kolegów. Oraz wywiad z Wiktorem Osiatyńskim, robiony dla „Tygodnika” kilka minut po finale, nocne spisywanie, niejako zapowiadające czasy blogowania.

Zabawne, bo tę lawinę wspomnień (oczywiście ciekaw jestem Waszych – póki się nie zacznie na dobre, możemy sobie jeszcze na nie pozwolić…) uruchomił dzisiejszy wywiad z Tomaszem Zimochem dla „Dużego Formatu”. Bo w zasadzie jest tak, że kiedy próbuję sobie przypomnieć jakiś mecz, nie tyle widzę piłkarzy, ich dziwne już niekiedy stroje czy fryzury, ale słyszę głos komentatora: w pierwszym rzędzie Ciszewskiego i Szpakowskiego, później Graya i Tylera albo Motsona. Od chwili, kiedy to sobie uświadomiłem, znacznie wzrosła moja tolerancja dla dziennikarskich lapsusów.

Owszem, w sytuacji idealnej (czyli raczej niepolskiej, choć widzowie Canal Plus znajdą wyjątki) sprawozdawca potrafi czytać grę i w związku z tym podnosi głos na sekundę przed podaniem otwierającym drogę do bramki, a nie sekundę po tym, jak piłka przeleciała wysoko nad poprzeczką. Ale nie wymagajmy zbyt wiele: najważniejsze, żeby w chwilach rozstrzygających potrafili towarzyszyć naszym emocjom („Wie pan, w takich momentach wchodzi się na taką orbitę, że się niczego nie pamięta – mówi Zimoch. – A poza tym po takich transmisjach jest się wykończonym, ból przechodzi od głowy do stóp”).

Szczęście komentatora polega na tym, że chwile, które stały się dla nas może najwspanialszymi w życiu, nigdy już nie dadzą się oddzielić od jego wołania, nawet jeśli w tamtym momencie był w stanie wykrzyczeć tylko nazwisko strzelca. To prawda, jadący na swój dziesiąty (!) mundial John Motson powiedział kiedyś: „Po bezbramkowej pierwszej połowie, wynik do przerwy brzmi 0:0”, ale i tak zawsze będziemy go kochali. To jak z matką. Pamiętam, jak przed laty wróciłem do domu, by obejrzeć retransmisję meczu rozegranego kilka godzin wcześniej. „Nie podam ci wyniku, ale nie spodziewaj się bramek” – powiedziała, przynosząc mi herbatę.

Dawno, dawno temu, w czasach, kiedy byłem młody i dobrze się zapowiadałem, spotkał mnie zaszczyt zjedzenia kolacji z Wybitnym Dziennikarzem. Nie potrafię już sobie przypomnieć, kto i dlaczego wywołał temat piłki nożnej, dość powiedzieć, że w pewnym momencie Wybitny Dziennikarz wyciągnął ze mnie, ile mianowicie meczów jestem w stanie obejrzeć podczas weekendu. Wyciągnął i w zasadzie nie skomentował. Po chwili milczenia zapytał tylko, czy się zastanawiałem, ile w tym czasie można by napisać książek.

No faktycznie, zastanawiałem się, i to nie raz. Pewnie zresztą nie ja jeden. Mówi się trudno. Książki może jeszcze napiszę. Na razie szykuję się do mundialu, a w związku z tym pytanie brzmi, ile meczów jestem w stanie obejrzeć w ciągu dnia, tygodnia i miesiąca. Dzięki łaskawości macierzystej redakcji odciążony nieco od bieżących obowiązków, podobnie jak przed dwoma laty podczas Euro siadam przed monitorem, oglądam, a potem na gorąco spisuję swój Dziennik Mundialu. Bombardowany zewsząd informacjami i interpretacjami, studiujący wielkie analizy i króciutkie wpisy na twitterze, zapoznawany z ekonomiczną sytuacją RPA, a także z mniej lub bardziej realnymi zagrożeniami czekającymi na odwiedzających ten kraj gości, dyskutujący z kolegami, czy Maradona pogrzebie szanse Argentyny jak Domenech Francji, przysypiający podczas transmisji meczów towarzyskich (wyjąwszy, rzecz jasna, wczorajszą fiestę – po czymś takim nie można się już doczekać prawdziwego grania), i ze wszystkich sił usiłujący się uwolnić od swoich angielskich zakręceń, próbuję odnaleźć w tym wszystkim to, co najważniejsze: sens kibicowania.

O „planecie kibiców” napisałem duży tekst w dzisiejszym „Tygodniku” (na razie w sieci dostępnych jest tylko kilka pierwszych akapitów), ale rzeczywistość jak zwykle okazuje się lepsza niż moje przybliżenia. „Daily Telegraph” donosi, że ponad połowa brytyjskich pracodawców obawia się – szacowanych łącznie na miliard funtów – strat związanych z nieusprawiedliwionymi nieobecnościami pracowników (będą wychodzić z biur, żeby obejrzeć mecz) albo spadkiem wydajności (zamiast robić to, co do nich należy, będą gadać o piłce). Niektórzy przedsiębiorcy wprowadzili na okres mistrzostw ruchomy czas pracy. „Mieliśmy dwa wyjścia: zablokować strony internetowe, uniemożliwiając ludziom oglądanie meczów online, albo dać im możliwość oglądania, licząc także na podniesienie w ten sposób morale” – tłumaczy Stewart Lancaster z Afix Ltd (i rzeczywiście: pracownicy tej firmy umawiają się nawet na wspólne kibicowanie).

Ciekawe, czy pracodawcy modlą się o jak najszybsze odpadnięcie Anglii, żeby sytuacja wróciła do normy, czy przeciwnie: ściskają kciuki za reprezentację, licząc, że jej sukces spowoduje wzrost zadowolenia społecznego, które przełoży się na wzrost konsumpcji (podczas poprzedniego mundialu pewien akademik z Manchesteru obliczył, że jeśli pół miliona angielskich kierowców będzie jeździło z przyczepionymi do samochodu flagami, osiągając przy tym średnią prędkość 70 mil na godzinę, zużyje w ten sposób o prawie półtora miliona litrów benzyny więcej niż pół miliona jadących z tą samą prędkością kierowców bez flag). W każdym razie biadania Ruth Spellman z odpowiedzialnego za przeprowadzenie ankiety Chartered Management Institute, czytam nie bez rozbawienia: „To, że ponad połowa naszej kadry kierowniczej nie widzi sposobu zapobieżenia temu, że mistrzostwa świata rozpraszają pracowników albo wywołują nieusprawiedliwione nieobecności, pokazuje pilną potrzebę podniesienia standardów zarządzania. Lepiej wykwalifikowani menedżerowie mogliby podjąć proaktywne działania, by zarządzać sytuacją w sposób optymalny” (wybaczcie, ale pani Spellman mówi właśnie w ten sposób).

Wiem, miało być bez angielskich zakręceń, ale nie sądzę, żeby gdziekolwiek w świecie sytuacja mogła wyglądać inaczej. No, może poza Koreą Północną, w której wciąż nie wiadomo, czy Kim Dzong-Il pozwoli obejrzeć transmisje z mundialu, i której drużyna w RPA znajduje się w oblężonej twierdzy nie tylko ze względu na szlifowanie ostatnich elementów taktycznych. Przedstawiciele teoretycznie najsłabszego zespołu „grupy śmierci” w ściśle reglamentowanych wypowiedziach dla mediów zapowiadają niespodziankę – i doprawdy nie miałbym nic przeciwko temu, by kopciuszek zza jednej z ostatnich w świecie żelaznych kurtyn potrafił tu namieszać (na razie namieszał, usiłując naruszyć regulamin FIFA: trener Kim Dzong-Hun chciał wziąć na mistrzostwa tylko dwóch bramkarzy, robiąc w ten sposób miejsce dla dodatkowego napastnika – przepisy nakazują, by golkiperów było trzech).

Nie wiem, jak jest z Wami: czy będziecie wychodzić z pracy, opuszczać zajęcia, przenosić egzaminy na wrzesień itd., ale gdybyście mieli ochotę podyskutować o mistrzostwach świata – przez najbliższy miesiąc zapraszam codziennie. Trochę się oczywiście tego wszystkiego obawiam, z powodów, które przed dwoma laty wyłożyłem w tekście „O wyższości mistrzostw Europy nad mistrzostwami świata”: obawiam się organizacyjnego chaosu, poziomu sędziowania, nudów na poziomie rozgrywek grupowych, oszczędzania sił na kolejną fazę turnieju, kontuzji przemęczonych zawodników z czołowych klubów Europy itp. Z drugiej strony, nie mogę się już doczekać. Mundial ma nad Euro jedną niezaprzeczalną przewagę: zaczyna się pojutrze.

Redakcja „Tygodnika” zamówiła u mnie duży tekst o mundialu, więc musiałem na jakiś czas zaniedbać blogowanie. Teraz też wpadam tylko na chwilę, ale nie mogę nie wpaść, skoro Liverpool zdecydował się zaproponować Rafie Benitezowi rozwiązanie umowy o pracę i skoro Hiszpan zdecydował się tę propozycję przyjąć. Jak być może pamiętacie, jeszcze w styczniu, po porażce z drugoligowym Reading w III rundzie Pucharu Anglii, założyłem się z Rafałem Stecem o butelkę wina, że Benitez do sierpnia przestanie pracować na Anfield Road. Że wyszło na moje, stwierdzam bez satysfakcji, tym bardziej, że wcale nie jestem przekonany, czy w obecnej sytuacji rozwiązanie umowy z menedżerem jest najlepszym pociągnięciem Liverpoolu.

Dlaczego tego scenariusza się spodziewałem, stali Czytelnicy wiedzą aż za dobrze, bo ten temat w ciągu ostatnich miesięcy gościł na blogu aż za często (wybaczcie w związku z tym autocytaty, ale przy temacie tak spenetrowanym trudno o oryginalność). Po pierwsze, tegoroczne wyniki Liverpoolu były, jak na standardy tego wielkiego klubu, kompromitujące: odpadnięcie z Ligi Mistrzów, a potem także z Ligi Europejskiej, żenująca wpadka w Pucharze Anglii i porażka w Pucharze Ligi, przede wszystkim zaś tylko siódme miejsce w Premier League, a co za tym idzie – przynajmniej roczny rozbrat z najbardziej prestiżowymi i najlepiej wynagradzanymi rozgrywkami pucharowymi. Po drugie, rozsypała się relacja trener-piłkarze. Kiedy zabrakło wyników, znany z nieumiejętności budowania bliższych relacji z podwładnymi Benitez „stracił szatnię”, a pod koniec sezonu kilku zawodników pozwoliło sobie wręcz na publiczne krytyki pod jego adresem. Po trzecie, Hiszpan miał kiepską rękę do transferów (o to spieraliśmy się, zwłaszcza z Rogerem_Kintem, do upadłego, ale zostałem przy swoim zdaniu – zwłaszcza wydanie 20 milionów na Aquilaniego wydaje mi się niezrozumiałe, ale przykładów z tych sześciu lat mógłbym wymienić, i wymieniałem, dużo więcej). Po czwarte, w tym akurat sezonie Benitezowi przytrafiały się zaskakujące błędy taktyczne: w ustawieniu (trójka obrońców przeciwko Sunderlandowi), w doborze zawodników na poszczególne mecze (Ngog przeciwko Olympique Lyon), w grze obronnej (wciąż zawodne krycie strefowe). Po piąte, piłkarze decydujący o obliczu drużyny albo łapali kontuzje, albo nieoczekiwanie tracili formę (ktoś przecież pracował z nimi na treningu…). Po szóste, z każdą konferencją prasową menedżera Liverpoolu pogłębiało się wrażenie jego izolacji i zamknięcia w sobie. Po siódme, Hiszpan prowokował niepotrzebne konflikty, np. z Alexem Fergusonem, sędziami albo władzami ligi, oskarżanymi przezeń o niekorzystne dla klubu z Anfield układanie terminarza gier. Po ósme, trzeba było wydostać się z zaklętego kręgu niepowodzeń i dać zespołowi poczucie „nowego początku” – częsty motyw przy podejmowaniu decyzji o zmianie menedżera.

A jednak zwolnienie (bo przecież faktycznie jest to zwolnienie) Rafy Beniteza w tym akurat momencie mnie dziwi. Klub jest zadłużony i wystawiony na sprzedaż, choć za nierealistycznie wysoką cenę, przyszłość jego największych gwiazd w związku z niezakwalifikowaniem się do Ligi Mistrzów stoi pod znakiem zapytania – czy jest sens pogłębiać panującą na Anfield Road niepewność usuwając jeszcze jeden ważny element układanki? I czy przy niepewności dotyczącej kwestii tak fundamentalnych jak właścicielskie i finansowe łatwo będzie znaleźć następcę?

To jednak nie jest temat na teraz. Teraz wypada po prostu pożegnać Rafę Beniteza. Mam silne poczucie, że to właśnie jemu zawdzięczam dwa najwspanialsze przeżycia piłkarskie ostatniej dekady: finał Ligi Mistrzów w Stambule z 2005 r., i późniejszy o rok finał Pucharu Anglii w Cardiff. Kiedy więc będziemy z Rafałem otwierać wygraną przeze mnie butelkę (może powinna być z Hiszpanii?), pierwszy toast chciałbym wypić właśnie za zdrowie jego imiennika. Cokolwiek teraz czuje, on już nigdy nie będzie szedł sam.

Pięć lat to cholernie dużo czasu. Niemal dokładnie pięć lat temu przeżywaliśmy jedną z najwspanialszych nocy w naszym kibicowskim życiu – noc, w której polski bramkarz stał się legendą Anfield Road dzięki „tańcowi-spaghetti” podczas rzutów karnych i dwóm wcześniejszym paradom po strzałach Andrija Szewczenki. Niewiarygodne emocje, klasyk Ligi Mistrzów i ostatni wielki sukces Liverpoolu. Obawiam się, że na kolejny trzeba będzie czekać długie lata.

Wyjątkowo obszerny, jak na prasowe standardy list Davida Mooresa do redakcji „Timesa”, powstał właśnie w piątą rocznicę tamtego zwycięstwa w Stambule. Były właściciel klubu tłumaczy w nim okoliczności sprzedaży swoich udziałów Amerykanom, deklaruje, że działał w przekonaniu o najlepszym interesie klubu, a widząc, czym okazały się wybrukowane jego dobre chęci, chce przynajmniej oczyścić swoje imię przed rozczarowanymi kibicami. Jest przy tym rozdzierająco szczery, więc zachęcam do przejścia przez procedurę rejestracji na stronie internetowej angielskiego dziennika, żeby przeczytać jego list w pełnej wersji.

Moores opowiada całą historię: jak ewoluował Liverpool w ciągu ostatnich 20 lat, i jak zmieniała się ekonomiczna otoczka, w której przyszło mu działać. Jego zdaniem przed Mistrzostwami Europy w 1996 r. futbol na Wyspach był kompletnie niemodny – sytuacja zmieniła się później, z nadejściem wielkich gwiazd i wielkich pensji (dodajmy także: wielkich kontraktów telewizyjnych i reklamowych), a w ślad za nimi: żądnych zysków i splendoru bogaczy, często kompletnie niezainteresowanych futbolem. „Kluby zaczęły być postrzegane bardziej jako źródło dochodu niż źródło dumy; były co najmniej w równym stopniu instytucjami finansowymi, jak miejscem sportowego dziedzictwa. Nadeszła era Abramowicza, a ja zrozumiałem, że nie jestem w stanie z nim rywalizować”.

Dla Mooresa kluczowy był sezon 2002-03, w którym mimo pokaźnych inwestycji (prowadzący wówczas drużynę Gerard Houllier sprowadził m.in. El Hadji Dioufa – w owym czasie rekordowy transfer Liverpoolu) nie udało się awansować do Ligi Mistrzów. To wtedy wraz z dyrektorem wykonawczym Rickiem Parrym zaczęli szukać inwestora, borykając się z wątpliwościami: czy wszystko jedno, jaki to będzie inwestor? „Zorientowaliśmy się, że oferta z Tajlandii była nieetyczna” – pisze np. Moores, przywołując sławną już uwagę Parry’ego o tym, że srebra rodowe sprzedaje się tylko raz. Wspomina także negocjacje z Robertem Kraftem z USA i Sameerem Al Ansarim z Dubaju, za każdym razem tłumacząc powody załamania rozmów. Dlaczego w końcu zdecydował się na Gilletta i Hicksa? „Wiele razy pytano mnie, czy zwykła wyszukiwarka Google’a nie powiedziałaby mi wszystkiego o Tomie Hicksie? Mógłbym nonszalancko odpowiedzieć, że nie wiem, co to Google (nigdy nie używałem komputera), albo podważać wiarygodność internetowych wyszukiwarek, ale prawda jest taka, że naszych przyszłych partnerów sprawdzaliśmy o wiele dokładniej” – przebieg transakcji nadzorowała firma Price Waterhouse Coopers, przy współudziale Rotszyldów, a więc najbardziej cenione marki na światowych rynkach finansowych. „Jeśli coś sobie wyrzucam, to fakt, że po czterech latach poszukiwań byliśmy może zbyt zwarci i gotowi usłyszeć dobrą nowinę, że George i Tom pomyślnie przeszli to badanie”…

Dziś, pięć lat po Stambule i trzy lata po sprzedaży klubu, Liverpool znów nie zakwalifikował się do Ligi Mistrzów, kończąc rozgrywki Premiership na siódmej pozycji. Co jednak bardziej niepokojące: obecni właściciele znacznie zwiększyli zadłużenie klubu (wynosi ponad 350 milionów funtów) i najprawdopodobniej nie będą w stanie sfinansować ani budowy nowego stadionu, ani wesprzeć Rafy Beniteza – jeśli to on będzie menedżerem w przyszłym sezonie – sensownym budżetem transferowym. O tym, że atmosfera w drużynie nie jest dobra, świadczy niedawna wypowiedź Jamiego Carraghera, że żaden piłkarz nie jest większy niż klub i że ci, którzy chcą odejść, niech po prostu odejdą (spekuluje się, że za nowym pracodawcą rozglądają się nawet – albo zwłaszcza – Fernando Torres i Steven Gerrard).

Dlatego Moores pisze: „Bardzo mi zależy na klubie, drużynie i kibicach. Mam nadzieję – choć pewnie płonną – że panowie Gillett i Hicks przeczytają ten list, albo przynajmniej jego fragment, i zrobią to, co trzeba. Koniec końców, narażają na szwank instytucję sportową o globalnej renomie, więc jeśli mają choć trochę rozsądku i godności, to ustąpią i pozwolą nowym właścicielom przejąć klub w imię jego przyszłych sukcesów i z myślą o jego życiodajnej sile – kibicach”.

I dalej: „Ogromnie żałuję sprzedaży klubu George’owi Gillettowi i Tomowi Hicksowi. Chciałbym wierzyć, że chodzi tylko o to, iż połknęli więcej niż mogli strawić. Zakładając ich niewinność – czyli że przyszli z wielkimi ideałami, którym nie byli w stanie sprostać – wzywam ich do ustąpienia, zaakceptowania swych ograniczeń jako współwłaścicieli Liverpoolu, uznania swojej roli w aktualnym upadku klubu i do rezygnacji z godnością, żeby kto inny mógł podjąć wyzwanie. Nie karzcie już więcej kibiców – Bóg wie, że dostali już za swoje. Przyjmijcie ofertę, bądźcie realistami w sprawie ceny, umożliwcie to. Odpuśćcie klub. Ustąpić w imię wyższego dobra to oznaka siły, a nie słabości”.

Nie mam wielkich złudzeń, że amerykańscy właściciele klubu posłuchają tych apeli: zdecyduje rachunek ekonomiczny, nie etyka. Pamiętam również, że jeśli chodzi o zarządzanie, to również za czasów Davida Mooresa Liverpool znajdował się kilka kroków za takim Manchesterem United. Z drugiej strony sprzedaż klubu planowano m.in. po to, by ten dystans zniwelować. Marna pociecha dla kibiców z Anfield: rywale z Old Trafford mają podobne problemy.